|
|
|
Η Αφροδίτη και ο Ήλιος σε πορεία για σπάνιο καλοκαιρινό ραντεβούΑπό το δίκτυο, 24 Μαΐου 2004 |
Για πρώτη φορά έπειτα από 122 χρόνια, η Αφροδίτη θα περάσει στις 8 Ιουνίου ακριβώς ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο και θα γίνει ορατή σαν μικρή σκοτεινή κουκκίδα πάνω στον ηλιακό δίσκο. Το φαινόμενο, διάρκειας έξι ωρών, θα είναι ορατό από όλη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και μέρος της Αφρικής και της Ασίας. Έτσι, σε 15 μέρες από σήμερα θα δούμε αυτό το σπάνιο γεγονός. Σήμερα, Δευτέρα 24 Μαΐου η Αφροδίτη, που κινείται πολύ γρήγορα προς τον ήλιο, έχει γωνιακή απόσταση μεταξύ Αφροδίτης και Ήλιου είναι μόνο 22°. Η διάμετρος της στον ουρανό 51 δεύτερα και η απόστασή της από τη Γη 48 εκατομμύρια km. Η Αφροδίτη φαίνεται σαν ένα φωτεινό αντικείμενο μεγέθους -4.2, χαμηλά στον ουρανό ακριβώς μετά τη δύση του ήλιου. Πιο ψηλά στον ουρανό βλέπουμε τον Άρη και τον Κρόνο να έχουν πλησιάσει, σε γωνιακή απόσταση μόνο 2° και περίπου 16° από την Αφροδίτη.
Η προηγούμενη διέλευση της Αφροδίτης από τον Ήλιο ήταν στις 6 Δεκεμβρίου 1882 ενώ η επόμενη, μη ορατή από την Ευρώπη, θα συμβεί στις 6 Ιουνίου 2012. Η έντονη μαύρη κηλίδα, με διάμετρο 30 φορές μικρότερη από τη φαινόμενη διάμετρο του Ήλιου, θα εμφανιστεί νωρίς το πρωί στη δυτική Ευρώπη, γύρω στο μεσημέρι στη Μέση Ανατολή και τη Ρωσία και αργότερα το απόγευμα για την Ασία. Στις 8 Ιουνίου 2004 και από τις 08:14 περίπου έως τις 14:26 η Γη, η Αφροδίτη και ο Ήλιος θα ευθυγραμμιστούν μεταξύ τους, οπότε θα έχουμε την δυνατότητα να παρατηρήσουμε και να φωτογραφήσουμε αυτό το αστρονομικό γεγονός που συμβαίνει κάθε 122 χρόνια και 8 χρόνια εναλλάξ. Συγκεκριμένα, η Γη και η Αφροδίτη, των οποίων οι τροχιές τέμνονται υπό μικρή γωνία, ευθυγραμμίζονται με τον Ήλιο τέσσερις φορές ανά 243 χρόνια: Δύο διελεύσεις στη διάρκεια του Δεκεμβρίου, με απόσταση οκτώ χρόνια, και 121,5 χρόνια αργότερα δύο διελεύσεις τον Ιούνιο, μία ανά οκτώ ακόμα χρόνια. Ο κύκλος ξαναρχίζει έπειτα από 105,5 χρόνια. Το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (ESO, European Southern Observatory), με
την συνεργασία της EAAE (Ευρωπαϊκή Ένωση Διδακτικής της Αστρονομίας), του Αστεροσκοπείου
στο Παρίσι (OBSPM), και του Αστρονομικού Ινστιτούτου της Ακαδημίας Επιστημών της
Τσεχοσλοβακίας, οργανώνει ένα
πανευρωπαϊκό δίκτυο
παρατηρητών, στο οποίο συμμετέχουν μαθητές, καθηγητές, ερασιτέχνες και επαγγελματίες
αστρονόμοι από όλα τα σχολεία/ινστιτούτα/αστεροσκοπεία της Ευρώπης. Το πρόγραμμα VT-2004
υποστηρίζεται από την Ευρωπαική Επιτροπή στα πλαίσια της Ευρωπαικής Εβδομάδος για την
Επιστήμη 2004. Αν καταγραφούν οι χρόνοι της πρώτης, δεύτερης, τρίτης και τέταρτης επαφής της περιμέτρου της Αφροδίτης με την ηλιακή περίμετρο, και συγκριθούν με τους χρόνους με τους χρόνους των αστρονόμων ή των παρατηρητών σε διαφορετικό γεωγραφικό πλάτος τότε θα μπορούμε να υπολογίσουμε την απόσταση Γης-Ήλίου. Λόγω της διαμέτρου της Αφροδίτης ο χρόνος πρώτης - δεύτερης επαφής και τρίτης τέταρτης θα είναι δεκαοχτώ (18) λεπτά περίπου Για αυτήν την εργασία είναι απαραίτητη η χρήση τηλεσκοπίου εφοδιασμένου με φίλτρο Mylar, επιλογή υψηλής μεγέθυνσης και χρονόμετρο ακριβείας δεκάτου ή εκατοστού του δευτερολέπτου. Όσο υψηλότερη μεγέθυνση χρησιμοποιήσουμε, τόσο ακριβέστερα θα μετρήσουμε τους χρόνους των επαφών. Οι αστρονόμοι προειδοποιούν, πάντως, ότι η άμεση παρατήρηση του ηλιακού δίσκου μπορεί να προκαλέσει ακόμα και τύφλωση. Η διέλευση μπορεί να γίνει ορατή με ασφάλεια μόνο με ειδικά σκούρα φίλτρα. Ο πρώτος που παρατήρησε διέλευση της Αφροδίτης από τον Ήλιο ήταν ο Βρετανός αστρονόμος Τζερεμάια Χόροκς, το 1639. Η μελέτη του φαινομένου βοήθησε τους επιστήμονες να μετρήσουν με ακρίβεια την απόσταση Γης Ήλιου, περίπου 150 εκατ. χιλιόμετρα, η οποία ορίζεται ως μία αστρονομική μονάδα (AU) και χρησιμοποιείται στη μέτρηση των αποστάσεων από άλλα ουράνια σώματα. Η Αφροδίτη είναι ο δεύτερος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος μετά τον Ερμή κατά σειρά απόστασης από τον Ήλιο. Η παχιά της ατμόσφαιρα κρύβει κάθε επιφανειακό χαρακτηριστικό και το φαινόμενο θερμοκηπίου που δημιουργεί είναι τόσο έντονο ώστε η θερμοκρασία στο έδαφος υπερβαίνει τους 450 βαθμούς Κελσίου.
Απαντήσεις σε συνηθισμένες ερωτήσεις που γίνονται σε σχέση με την διάβαση της Αφροδίτης. Ε: Γιατί είναι τόσο σημαντικό το φαινόμενο αυτό; A : Η διάβαση της Αφροδίτης όταν παρατηρείται με αρκετή ακρίβεια από την Γη, επιτρέπει τον υπολογισμό της απόστασης μεταξύ Γης – Ηλίου. Η μέτρηση αυτή είναι σημαντική για τους αστρονόμους μια και όλες οι υπόλοιπες κοσμικές αποστάσεις εξαρτώνται από αυτήν την τιμή. Σήμερα οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν ακριβέστερες μεθόδους για τον προσδιορισμό της «Αστρονομικής Μονάδας», επομένως αυτή η μέτρηση έχει χαρακτήρα παιδαγωγικό και ιστορικό. Ε: Πότε παρατηρήθηκε για πρώτη φορά η διάβαση της Αφροδίτης από τους αστρονόμους; A : Η πρώτη διάβαση παρατηρήθηκε το 1639. Ε: Πότε προσδιορίστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάβαση της Αφροδίτης η απόσταση Γης-Ήλιου; A : Η πρώτη απόπειρα μέτρησης της Αστρονομικής Μονάδας (AU) έγινε το 1761, με μικρή όμως επιτυχία εξαιτίας της έλλειψης εμπειρίας των παρατηρητών. Ε: Είναι δυνατόν να παρατηρήσουμε και την διάβαση του πλανήτη Ερμή; A : Ναι. Όπως φαίνεται από την Γη, ο πλανήτης Ερμής επίσης περνά μπροστά από τον Ήλιο. Επειδή ο Ερμής περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε 88 ημέρες (η Αφροδίτη περιφέρεται σε 225 ημέρες) και βρίσκεται και πιο κοντά στον Ήλιο, οι διαβάσεις του Ερμή είναι συχνότερες αυτών της Αφροδίτης. Κατα μέσο όρο συμβαίνουν μία φορά κάθε επτά χρόνια. Ε: Γιατί η διάβαση της Αφροδίτης είναι τόσο σπάνιο γεγονός; A : Η διάβαση της Αφροδίτης συμβαίνει περίπου 4 φορές κάθε 243 χρόνιακαι πιό συγκεκριμένα σε «ζεύγη» διαβάσεων ανά 8 χρόνια με διαφορά μεταξύ τους 120 χρόνια. Ο λόγος αυτής της μεγάλης χρονικής απόστασης οφείλεται στο γεγονός ότι η τροχιά της Γης και της Αφροδίτης δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, και διάβαση μπορεί να συμβεί μόνο όταν οι δύο πλανήτες και ο Ήλιος βρίσκονται στην ίδια ευθεία. Η Αφροδίτη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε 225 μέρες και η Γη σε 365 μέρες. Αυτό συνεπάγεται ότι το φαινόμενο της διάβασης δεν είναι συχνό. Μετά τις 8 Ιουνίου 2004, η επόμενη διάβαση θα συμβεί στις 6 Ιουνίου του 2012, μετά τον Δεκέμβριο του 2117 και του 2125. Ε: Γιατί πρέπει να συμμετάσχω στο «πείραμα»; A : Πολλές παρατηρήσεις από όλη την Ευρασία, Αφρική, Αυστραλία χρειάζονται ώστε να εξαχθεί ένα ακριβές αποτέλεσμα για την Αστρονομική Μονάδα. Επιπλέον για κάθε συμμετέχοντα είναι μια μοναδική ευκαιρία να συμμετάσχει σε μία μοναδική για το κοινό ιστορική παρατήρηση. Διευθύνσεις: |
|||
|
