Αφροδίτη

Από την προϊστορική ακόμη εποχή είχαν προσέξει ότι η Αφροδίτη ήταν το λαμπρότερο αντικείμενο (μεγέθους -4.4) στον νυχτερινό ουρανό. Οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν "Εωσφόρο", προπομπό δηλαδή της αυγής. Κυρίως όμως εμφανίζονταν βράδυ ως "Έσπερος",  αμέσως μετά τη δύση του Ήλιου, οπότε αποσπούσε άμεσα την προσοχή των συνηθισμένων ανθρώπων αλλά και των ποιητών ή  των ερωτευμένων επί χιλιάδες χρόνια.

Σήμερα ο κόσμος την αποκαλεί αυγερινό, όταν εμφανίζεται το πρωί, και αποσπερίτη όταν εμφανίζεται το βράδυ. 

Η Αφροδίτη είναι ο 2ος πιό εγγύς πλανήτης στον ήλιο, και ο πιό εγγύς πλανήτης στη Γη. Μια σύνθεση των εικόνων που  που λάβαμε από το διαστημικό σκάφος Magellan, χρησιμοποιώντας το ραντάρ για να διαπεράσουν τα παχιά στρώματα των νεφών που κρύβουν συνολικά την επιφάνεια, έδειξαν την μορφή της επιφάνειας της Αφροδίτης.

Δύο πράγματα μας κάνουν εντύπωση όταν την κοιτάξουμε με τηλεσκόπιο, πρώτα τα νέφη της, που εμφανίζονται κιτρινοπά και το δεύτερο είναι η ημισέληνος φωτεινότητά της. Η φωτεινότητά της φθάνει σε -4.4, κάνοντάς έτσι το πιο φωτεινό αντικείμενο μετά τη Σελήνη.

Η Αφροδίτη είναι πάντα ορατή με το γυμνό μάτι, δεν μπορεί όμως κανείς να διακρίνει δομή στον πλανήτη με ένα τηλεσκόπιο αλλά αυτό που είναι χαρακτηριστικό είναι οι φάσεις που έχει η Αφροδίτη (όπως και το φεγγάρι) μιας και είναι εσωτερικός πλανήτης.

Η Αφροδίτη δεν απομακρύνεται ποτέ μακριά από τον ήλιο, που φθάνει 72-ημέρες πριν και μετά από την κατώτερη κλίση.

Μια ημέρα στην Αφροδίτη, ισοδυναμεί με 243 γήινες, ενώ η ανατολή του Ήλιου γίνεται από την δύση. Αυτή η αργή και αντίθετη με τους άλλους πλανήτες περιστροφή, είναι ένα μόνο από τα μυστήρια που κρύβει ο δεύτερος αυτός πλανήτης του Ήλιου, αφού για δεκαετίες οι επιστήμονες διαφωνούσαν συνεχώς σχετικά με το τι υπήρχε κάτω από τα σύννεφα που βλέπαμε, τι είδους δηλαδή επιφάνεια θα βρίσκαμε στην Αφροδίτη.

Ο γειτονικός μας αυτός πλανήτης είχε παίξει από παλιά το ρόλο της "δίδυμης" αδελφής της Γης μας λόγω του μεγέθους της κι έτσι θεωρούσαμε την Αφροδίτη ως έναν όμορφο και φιλόξενο κόσμο. Οι σύγχρονες όμως διαστημικές συσκευές, μας απεκάλυψαν μια επιφάνεια με θερμοκρασία 480 βαθμών Κελσίου, και ατμοσφαιρική πίεση 90 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γης μας, ίση δηλαδή με την πίεση που υφίσταται σε βάθος 100 μέτρων σ' έναν γήινο ωκεανό.

Τα τελευταία χρόνια μελετήθηκε η επιφάνεια της με ραντάρ που άφησαν διαστημικές συσκευές, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά ολόκληρη σχεδόν την επιφάνειά της. Η χαρτογράφηση αυτή μας αποκάλυψε τρία υψίπεδα σε μέγεθος ηπείρων, ενεργά ηφαίστεια ψηλότερα από την Οροσειρά Έβερεστ, χαράδρες βάθους τριών χιλιομέτρων, και μερικούς ρηχούς αλλά μεγάλου πλάτους κρατήρες μετεωριτών. Το καυτό έδαφος περιλαμβάνει λίμνες από υλικά που στη Γη θα βρίσκονταν σε στερεά κατάσταση.

Το αμερικανικό διαστημόπλοιο Μαγγελάνος, απεκάλυψαν αρκετές λεπτομέρειες της επιφανείας της με τη χρήση ραντάρ. Υπάρχουν όμως αρκετά μυστήρια. Καταρχήν ο καιρός της Αφροδίτης δεν μπορεί να κατανοηθεί από μια απλή σύγκριση με τον καιρό της Γης. Πολλά από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα εκεί είναι ανεξήγητα. Για παράδειγμα, αν και ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του αργά εντός 243 ημερών, ισχυρότατες και ταχύτατες θύελλες σαρώνουν όλη την ανώτερη ατμόσφαιρά του εντός μόλις τεσσάρων ημερών.

Αλλά και η καλυμμένη από το πέπλο της παχιάς ατμόσφαιράς της επιφάνεια της Αφροδίτης είναι μυστηριώδης. Ενώ στη Γη ηφαιστειακές εκρήξεις συμβαίνουν με σταθερό ρυθμό και οι τεκτονικές πλάκες μετατοπίζονται συνεχώς εκτονώνοντας την ενέργεια που παράγεται στο εσωτερικό της, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει στην Αφροδίτη. Εκεί, οι παλαιότεροι κρατήρες φαίνονται να έχουν ηλικία 500 εκατομμυρίων ετών, κάτι που σημαίνει ότι ο πλανήτης ενεργεί σαν χύτρα πιέσεως βρασμού, δηλαδή, όταν η εσωτερική πίεση αυξηθεί σημαντικά, ολόκληρος ο πλανήτης συγκλονίζεται από μια κοσμογονική πλανητική έκρηξη η οποία αναδιατάσσει τους επιφανειακούς σχηματισμούς καταστρέφοντας όσους είχαν σχηματισθεί παλιότερα. Αυτό φαίνεται να συνέβη πριν από 500 εκατομμύρια έτη και έτσι μπορεί να εξηγεί την απουσία παλαιότερων κρατήρων.

Φαίνεται να υπάρχει στενή αλληλεπίδραση μεταξύ της επιφάνειας και της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης, παρόμοια της αλληλεπίδρασης των ωκεανών και της ατμόσφαιρας της Γης. Πώς όμως επηρεάζει ολόκληρο τον πλανήτη το ισχυρότατο «φαινόμενο θερμοκηπίου» της Αφροδίτης; Στη Γη, η παρούσα βιομηχανική επανάσταση με τους εκλυόμενους ρύπους και την ερημοποίηση έχουν δημιουργήσει ένα παρόμοιο «φαινόμενο θερμοκηπίου» που παρόλο που εμφανίζεται σε πολύ μικρότερη κλίμακα, αρχίζει ήδη να έχει σημαντικές συνέπειες για τον πλανήτη μας.

Η πυκνή ατμόσφαιρα δεν επιτρέπει σε μικρά αντικείμενα (μετεωρίτες) να πέσουν στο έδαφος της, αφού τα αντικείμενα αυτά διαλύονται ταχύτατα στον αέρα. Γι' αυτό και στην επιφάνειά της υπάρχουν μόνο τεράστιοι κρατήρες που έχουν δημιουργηθεί από την πτώση μεγάλων αστεροειδών. Σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα ατμοσφαιρικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά, έχει δημιουργηθεί ένα άγριο όσο και εντυπωσιακό περιβάλλον. Έχουν εντοπιστεί 900 κρατήρες, ο μικρότερος εκ των οποίων έχει διάμετρο 1,5 χλμ. και ο μεγαλύτερος 280 χλμ. Οι περισσότεροι από αυτούς διατηρούνται στην ίδια ακριβώς κατάσταση με αυτή που ήταν τις πρώτες ώρες μετά τη δημιουργία τους.

Οι μελλοντικοί επισκέπτες της Αφροδίτης αν υπάρξουν ποτέ, θα αντικρίσουν μια επιφάνεια πέρα και απ' αυτήν ακόμη την επιστημονική φαντασία. Γιατί η επιφάνεια της Αφροδίτης είναι μία καυτή έρημος με ασθενείς ανέμους που δεν κατορθώνουν να διαβρώσουν τα βράχια, ακόμη και μετά την πάροδο εκατομμυρίων χρόνων.

Η υψηλή θερμοκρασία που επικρατεί εκεί αποτελούσε ένα πραγματικό αίνιγμα έως ότου αναγνωρίστηκε ότι η αιτία ήταν το διοξείδιο του άνθρακα που δεν επιτρέπει στην υπέρυθρη ακτινοβολία να διαφύγει στο διάστημα.

Τα πυκνά νέφη της Αφροδίτης, που αποτελούνται από διοξείδιο του άνθρακα (98%), λειτουργούν σαν θερμοκήπιο και είναι υπεύθυνα για τις υψηλές θερμοκρασίες του πλανήτη. Σε μια γεμάτη από διοξείδιο του άνθρακα ατμόσφαιρα (96%), υπάρχει λίγο  άζωτο (3,5%) και θειικό οξύ με πολύ μεγάλη πυκνότητα οι άνεμοι κινούνται μόνο με ταχύτητα 360 χιλιομέτρων την ώρα. H μέση θερμοκρασία στον πλανήτη είναι 460 βαθμοί Κελσίου, ενώ σε περίπτωση που δεν υπήρχε ατμόσφαιρα ή ήταν πολύ πιο αραιή, η θερμοκρασία θα ήταν γύρω στους 60 βαθμούς Κελσίου!

Ζεστά δε αέρια κινούνται σπειροειδώς από τον ισημερινό προς τις πολικές περιοχές και μετακινούν τα πυκνά νέφη θειικού οξέος σε όλον τον πλανήτη. Η ηλιακή θερμότητα βοηθάει να δημιουργηθούν πολύ γρήγοροι άνεμοι μεταφέροντας τα αέρια αυτά τόσο στα ανώτερα επίπεδα της ατμόσφαιρας, όσο και προς τις ψυχρότερες πολικές περιοχές, όπου μειώνεται η θερμοκρασία των αερίων. Εν συνέχεια χάνουν πάλι ύψος και μετακινούνται πίσω προς τον ισημερινό.

Στην επιφάνεια της Αφροδίτης, δεν υπάρχουν θερμοκρασιακές διακυμάνσεις κατά τη μέρα ή τη νύχτα. Η θερμότητα είναι σε ολόκληρο τον πλανήτη παγιδευμένη από μια ατμόσφαιρα γεμάτη με διοξείδιο του άνθρακα. Έστω κι έτσι, οι κυριότερες διαφορές στη θερμοκρασία οφείλονται στην τοπογραφία του πλανήτη. Όπως ακριβώς συμβαίνει και στη Γη, στην κορυφή των βουνών επικρατούν χαμηλότερες θερμοκρασίες απ' ότι στις πεδινές περιοχές. Έτσι λοιπόν, το κρύο στην Αφροδίτη είναι όταν το θερμόμετρο δείχνει 447 βαθμούς Κελσίου, ενώ αυτό που λέμε ζέστη είναι οι 477 βαθμοί Κελσίου. Οι απίστευτες αυτές θερμοκρασίες που παρατηρούνται στην Αφροδίτη οφείλονται στο πιο ισχυρό φαινόμενο θερμοκηπίου, που έχει παρατηρηθεί ποτέ στο ηλιακό μας σύστημα.

Στην Αφροδίτη υπάρχουν 156 ηφαίστεια με διάμετρο μεγαλύτερη των 100 χιλιομέτρων και άλλα 300 με διάμετρο 20-100 χιλιομέτρων. Επίσης, διαθέτει μεγάλες ηφαιστειακές οροσειρές, όπως είναι η περιοχή Aphrodite Terra, στην οποία υπάρχουν πολλά και μεγάλα ηφαίστεια, ανάμεσά τους και το Maat Moons που έχει ύψος 9 km και διάμετρο 200 km. Ως αποτέλεσμα της έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας, ρέει συνεχώς λάβα σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη.

Ο πυρήνας της πιστεύεται πως αποτελείται από νικέλιο και σίδηρο αλλά δεν δημιουργεί κανένα μαγνητικό πεδίο. Ο Pioneer όμως ανακάλυψε περιέργως ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο στην ιονόσφαιρα της, που αυξάνεται στους πόλους της μέσω αντιδράσεων με τον ηλιακό άνεμο.

Πριν λίγα χρόνια το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra κατάφερε για πρώτη φορά να φωτογραφίσει εκπομπή ακτίνων X από την Αφροδίτη. Αυτή δημιουργείται από τις ακτίνες του ήλιου που βομβαρδίζουν τα ηλεκτρόνια των ατμοσφαιρικών αερίων. Έτσι αναγκάζουν τα άτομα να εκπέμπουν φθορίζουσα ακτινοβολία με τη μορφή ακτίνων X.