Ο δορυφόρος του Κρόνου Φοίβη είναι κατάλοιπο από το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος

Από New York Times και ABC News, 23 Ιουνίου 2004

Το φεγγάρι του Κρόνου, Φοίβη, δεν είναι αστεροειδής αλλά ένα αρχέγονο αντικείμενο που έφθασε από το εξωτερικό τμήμα του ηλιακού συστήματος, ηλικίας 4, 5 δισεκατομμυρίων ετών, λένε οι επιστήμονες της αποστολής του Cassini.

Η ανώμαλη επιφάνεια του φεγγαριού Φοίβη: Οι μπλε περιοχές είναι τα χαμηλά σημεία, οι κόκκινες οι ψηλές. Η Φοίβη σε φωτογραφία που ελήφθη στις 11 Ιουνίου από απόσταση 32.500 χλμ.

Εικόνες που πάρθηκαν από το διαστημικό σκάφος Cassini της NASA από την επιφάνεια της Φοίβης, που δείχνει σώμα γεμάτης από μικρούς λάκκους, έδωσαν την ευκαιρία στους επιστήμονες να δουν λεπτομερώς για πρώτη φορά έναν πλανητοειδή.

Αυτά τα μικρά αστρονομικά αντικείμενα σχημάτισαν τις δομικές μονάδες του εξωτερικού ηλιακού συστήματος και μάλιστα μερικά από αυτά ενσωματώθηκαν στους γιγαντιαίους πλανήτες Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας.

Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, αρκετό αρχέγονο υλικό έφτασε στις πιο μακρινές τροχιές, φτιάχνοντας ένα πλήθος παρόμοιων αντικειμένων, που σχημάτισαν τη ζώνη Kuiper.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι στη συγκεκριμένη ζώνη βρίσκονται πιθανώς αρχέγονα αντικείμενα, η ηλικία των οποίων ταυτίζεται με τη γέννηση του ηλιακού συστήματος, που διατηρούν αναλυτικές πληροφορίες για τα υλικά από τα οποία δημιουργήθηκαν οι πλανήτες.

"Πιστεύουμε ότι το ηλιακό σύστημα ήταν γεμάτο αντικείμενα σαν τη Φοίβη", λέει ο επικεφαλής επιστήμονας της αποστολής Torrence Johnson που ανήκει στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JΡL) της ΝΑSΑ.

"Όταν σχηματίστηκαν οι μεγάλοι πλανήτες, αυτό το υλικό είτε 'σκουπίστηκε' από εκείνους τους πλανήτες είτε 'σκουπίστηκε' από το ηλιακό σύστημα και έφτασε στη ζώνη Kuiper", εξηγεί ο Johnson.

"Η Φοίβη έμεινε προφανώς πίσω, παγιδευμένη σε τροχιά γύρω από το νεαρό Κρόνο, μια παγωμένη χρονική κάψα που περίμενε τον Cassini για να το ανοίξει".

Ένας αξιωματούχος της NASA πιστεύει ότι το σύστημα του Kρόνου αποτελεί ιδανικό επιστημονικό εργαστήριο, όπου μπορούμε να αναζητήσουμε απαντήσεις για θεμελιώδη ερωτήματα της Φυσικής, της Xημείας και της εξέλιξης των πλανητών, αλλά και των συνθηκών που ευνοούν την ανάπτυξη ζωής.

Η Φοίβη, έχει διάμετρο 214 χιλιόμετρα και η τροχιά της γύρω από τον Κρόνο, γίνεται σε αντίθετη κατεύθυνση από τα 31 γνωστά φεγγάρια του.

Περιφέρεται σε απόσταση 13 εκατομμύρια χιλιομέτρων από τον Κρόνο, συμπληρώνοντας μία τροχιά κάθε 550 γήινες μέρες. Ανήκει δε στους "μη κανονικούς" δορυφόρους του πλανήτη καθώς εκτιμάται πως συνελήφθη από τη βαρύτητα του Κρόνου πολύ αργότερα.

Υψηλής ευκρίνειας φωτογραφίες καθώς επίσης και φασματογραφικές και θερμικές εικόνες, που λήφθηκαν κατά τη διάρκεια της κοντινής πτήσης του Cassini στον δορυφόρο, αποκάλυψαν ότι η Φοίβη πιθανά αποτελείται από ενώσεις πάγου, βράχου και άνθρακα παρόμοιες με εκείνους που φάνηκαν στον Πλούτωνα και στο φεγγάρι του Ποσειδώνα, Τρίτωνα αλλά ποτέ σε μικρά φεγγάρια, κομήτες και αστεροειδείς.

Ο πυρήνας του φεγγαριού Φοίβη, που είναι πάρα πολύ πυκνός για καθαρό πάγο και πάρα πολύ φωτεινός για καθαρό βράχο, είναι ένας συνδυασμός των δύο η αναλογία των οποίων μοιάζει με αυτή των κομητών και άλλων αντικειμένων της ζώνης Kuiper, εξηγούν οι επιστήμονες.

Έτσι, επειδή ο πυρήνας του φεγγαριού έχει πυκνότητα μικρότερη από τα συνήθη πετρώματα αλλά υψηλότερη του πάγου, είναι ένα μείγμα βράχου και πάγου. Η πυκνότητα προσδιορίστηκε σε 1,6 γραμμάρια ανά κυβικό εκατοστόμετρο. Η θερμοκρασία επιφάνειας στο δορυφόρο είναι περίπου -160 βαθμούς Κελσίου.

Το φασματόμετρο του Cassini βρήκε σημάδια μεταλλευμάτων που λειάνθηκαν με νερό, διοξειδίου του άνθρακα και οργανικού υλικού στην επιφάνεια - της γεμάτης κρατήρες - του δορυφόρου Φοίβη, λέει μία επιστήμων της NASA, η Δρ Bonnie Buratti.

Το μικρό φεγγάρι έδωσε, επίσης, φασματικές υπογραφές μεταλλευμάτων που οι επιστήμονες μέχρι τώρα ήταν ανίκανοι να προσδιορίσουν, είπε.

Οι τελευταίες εικόνες από τη Φοίβη, που έχει η NASA στη διάθεσή της, χρονολογούνται από το Σεπτέμβριο του 1981, όταν είχε πλησιάσει το συγκεκριμένο δορυφόρο του δεύτερου μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος ο Voyager 2.

Αποφυγή των δακτυλίων του Κρόνου

Το διαστημικό σκάφος την 1η Ιουλίου θα διασχίσει την περιοχή του μεγάλου χάσματος μεταξύ του δακτυλίου της σκόνης F και του δακτυλίου G, που αναμένεται να κρατήσει γύρω στις δύο ώρες.

Το εγχείρημα αυτό χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως ιδιαίτερα δύσκολο, εξαιτίας των κινδύνων να συγκρουστεί με αιωρούμενους μετεωρίτες.

Ο κινητήρας του Cassini θα πρέπει τότε να εκκινήσει στην κατάλληλη στιγμή και να λειτουργήσει σε πλήρη ισχύ για 96 λεπτά, ώστε να καθυστερήσει την κάθοδο του διαστημοπλοίου προς τον πλανήτη.

Πρόσφατες φωτογραφίες του πλανήτη, προερχόμενες από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, δείχνουν ότι το Cassini δεν αναμένεται να συναντήσει επικίνδυνα εμπόδια στην πορεία του, ενώ τρία άλλα διαστημόπλοια έχουν περάσει από την περιοχή στο παρελθόν, χωρίς προβλήματα.

Οι δύο φωτογραφικές μηχανές του Cassini αναμένεται να εξασφαλίσουν πάνω από 500.000 εικόνες του πλανήτη και των δορυφόρων του μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Το γεγονός αυτό θα σημάνει την έναρξη του τετραετούς προγράμματος του Cassini, κατά την οποία θα εξετάσει τον Κρόνο και τα αντικείμενα γύρω του.

Στη συνέχεια, το σύστημα του διαστημοπλοίου Cassini και του βολιστήρα Huygens θα κατευθυνθεί προς έναν άλλο δορυφόρο του Κρόνου, τον Τιτάνα. Εκεί αναμένεται να φτάσει στις 25 Δεκεμβρίου 2004 και να μπει σε τροχιά. Τότε θα διαχωριστεί το ευρωπαϊκό διαστημικό όχημα Huygens, βάρους 350 κιλών, από την αμερικανική κάψουλα Cassini και ύστερα από 3 εβδομάδες θα προσεδαφιστεί στον Τιτάνα.

O παγωμένος δορυφόρος του Κρόνου, Τιτάνας, είναι μεγαλύτερος από τον Ερμή και τον Πλούτωνα, αλλά μικρότερος από τον Άρη. Η ατμόσφαιρά του αποτελείται κυρίως από άζωτο (όπως της Γης), αλλά δεν διαθέτει ελεύθερα μόρια οξυγόνου. Διαθέτει όμως μεθάνιο, αιθάνιο, προπάνιο και άλλα οργανικά στοιχεία.

Το διαστημόπλοιο Cassini, ένα πρόγραμμα της NASA, της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας και της  Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας, κόστισε 3,3 δισ. δολάρια και ξεκίνησε πριν από επτά χρόνια. Στο επταετή του ταξίδι έχει διανύσει 3,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα.

Στις 30 Ιουνίου το σκάφος θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο και θα τον μελετήσει για τέσσερα χρόνια.

Στο διάστημα αυτό αναμένεται να κάνει 76 τροχιές γύρω από το σύστημα του Κρόνου και να έχει 52 στενές επαφές με επτά από τα 31 γνωστά φεγγάρια του Κρόνου.

Το ταξίδι του Cassini

• 15 Oκτωβρίου 1997 - Το διαστημόπλοιο εκτοξεύεται από το Διαστημικό Kέντρο Kένεντι.

• 26 Aπριλίου 1998 - Περνάει κοντά από την Αφροδίτη, επιταχύνοντας χάρη στη βαρύτητα του πλανήτη.

• 24 Iουνίου 1999 - Περνάει για δεύτερη φορά κοντά στην Αφροδίτη, εξασφαλίζοντας κι άλλη βαρυτική ώθηση.

• 18 Aυγούστου 1999 - Προωθείται για τρίτη φορά, διερχόμενο κοντά στη Γη.

• 30 Δεκεμβρίου 2000 - Περνάει κοντά στον Δία, αποστέλλοντας φωτογραφίες και συνεχίσει την πορεία του, εκμεταλλευόμενο τη βαρύτητα του πλανήτη.

• 11 Ιουνίου 2004 - Περνάει κοντά στη Φοίβη, δορυφόρο του Kρόνου, αποστέλλοντας τις καλύτερες μέχρι σήμερα εικόνες της.

• 1 Iουλίου 2004 - Άφιξη στον Kρόνο

• 26 Oκτωβρίου 2004 - Πρώτη διέλευση από τον δορυφόρο Tιτάνα.

• 14 Iανουαρίου 2005 - Το ευρωπαϊκό ερευνητικό όχημα προσεδάφισης Huygens αποσπάται από το διαστημόπλοιο Cassini και ξεκινά την κάθοδό του στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα.

• 25 Σεπτεμβρίου 2005 - Διέλευση από Yπερίωνα

• 10 Oκτωβρίου 2005 - Διέλευση από Pέα

• 3 Δεκεμβρίου 2007 - Διέλευση από Eπιμυθέα