Σουηδοί επιστήμονες κοντά σε μια νέα μέθοδο πρόγνωσης σεισμών

Από το Swedish Research Council, 20 Αυγούστου 2004

Σουηδοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως βρίσκονται κοντά στην ανακάλυψη μιας νέας μεθόδου πρόβλεψης των σεισμών. Η νέα αυτή μέθοδος, που την ονομάζουν υδρογεωχημική, σύμφωνα με τους ερευνητές μπορεί να προειδοποιήσει για τον ερχομό ενός σεισμού λίγες βδομάδες πριν συμβεί. Βασίζεται δε στην παρακολούθηση των συγκεντρώσεων ψευδαργύρου, χαλκού καθώς και άλλων μετάλλων στο νερό του υπεδάφους, κοντά σε περιοχές με σεισμικό ιστορικό.

Οι σεισμοί κυρίως εμφανίζονται σε περιοχές όπου συναντώνται οι λιθοσφαιρικές πλάκες: Ιαπωνία, Καλιφόρνια, Τουρκία, Ελλάδα κλπ. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η δυσκολία της γρήγορης πρόγνωσης των σεισμών και οι κίνδυνοι σε αυτές τις προδιαθέτουσες περιοχές. 

Οι προγνώσεις σεισμών θεωρούνται όμως από την επιστημονική κοινότητα γενικά επισφαλείς, δεδομένου ότι ακριβή σημεία προειδοποιήσεων προκύπτουν στην ουσία μόλις λίγα δευτερόλεπτα πριν από την πλήρη εξέλιξη του φαινομένου. Εντούτοις, τα μέλη της σουηδικής ομάδας, που δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της έρευνας τους στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού "Geology" της Αμερικανικής Γεωλογικής Εταιρείας, χαρακτηρίζουν την ανακάλυψη τους ως επαναστατική, τονίζοντας ότι μελλοντική αξιοποίηση της θα μπορέσει να σώσει ζωές.

Η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, που διεξήγαγε την εν λόγω έρευνα, χρησιμοποίησε δείγματα νερού που συνέλεξε από βάθος περίπου 1500 μέτρων, στο υπέδαφος περιοχής της βόρειας Ισλανδίας. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι οι συγκεντρώσεις συγκεκριμένων μετάλλων αυξήθηκαν δραματικά λίγες εβδομάδες προτού ένας σεισμός εντάσεως 5,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ πλήξει την περιοχή. Ειδικότερα, οι συγκεντρώσεις μαγγανίου, ψευδαργύρου και χαλκού στο νερό σημείωσαν αύξηση της τάξης του 1000%. Μετά τη δόνηση επανήλθαν στα φυσιολογικά τους επίπεδα.

Οι επιστήμονες παρακολουθούσαν την χημεία του νερού της Παγετωνικής Περιόδου για 10 εβδομάδες πριν και για ένα χρόνο μετά τον σεισμό, ο οποίος έγινε στις 16 Σεπτεμβρίου του 2002. Ανιχνεύθηκαν δε υψηλές συγκεντρώσεις σιδήρου και χρωμίου, μαγγανίου, ψευδαργύρου και χαλκού 10, 5, 2, και 1 εβδομάδα πριν το σεισμό. Μετά τη δόνηση αυτές οι τιμές επανήλθαν στα κανονικά τους επίπεδα. Σύγκριση με πειραματικές μελέτες, δείχνουν ότι αυτά τα χημικά στοιχεία διαλύθηκαν από τους περιβάλλοντες βράχους, αλλά σε υψηλότερη θερμοκρασία και βαθύτερα στον γήινο φλοιό. Η ανοδική μετανάστευση αυτού του νερού στο σταθμό δειγματοληψίας της ομάδας θα μπορούσε να προκύψει από τις αλλαγές στη διαπερατότητα του γήινου φλοιού, η οποία προκλήθηκε από τη συσσώρευση της ενέργειας πριν από το σεισμό.

Ο Alasdair Skelton καθηγητής Γεωχημίας και Πετρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και εμπνευστής της ιδέας αισθάνεται ότι είναι τώρα χρόνος να εξετάσει εάν αυτές οι παρατηρήσεις από την Ισλανδία συμφωνούν με τις παρατηρήσεις και τη δοσολογία σε άλλες επιρρεπείς σε σεισμούς περιοχές. "Προκειμένου να τεκμηριωθεί η μέθοδος είναι απαραίτητο να γίνουν παρόμοια τεστ και σε άλλες περιοχές που πλήττονται συχνά από σεισμούς", δήλωσε από την Ισλανδία ο Alasdair Skelton. "Ελπίζουμε ότι και άλλοι επιστήμονες θα ασχοληθούν με το θέμα αυτό, διότι χρειαζόμαστε ανάλογες πληροφορίες και από άλλες σεισμικές δονήσεις", πρόσθεσε δηλώνοντας αισιόδοξος για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Όπως εξήγησε η Lillemor Claesson, μέλος της ίδιας επιστημονικής ομάδας, το βραχώδες υπόστρωμα κοντά στις "ευπαθείς" περιοχές παρουσιάζει συνήθως πληθώρα ρηγμάτων που περιέχουν νερό. Λίγο πριν το σεισμό η θερμοκρασία του υποστρώματος σημειώνει άνοδο με αποτέλεσμα διάφορα μέταλλα να απελευθερώνονται στο νερό.

Στην περίπτωση που μελετήθηκε στην Ισλανδία, το υπέδαφος ήταν από βασάλτη, ένα πέτρωμα που απαντά και σε άλλες χώρες, που βρίσκονται σε σεισμογενείς ζώνες, όπως η Χαβάη και η Ιαπωνία. "Οι έλεγχοι σε άλλες περιοχές που το υπέδαφος διαφέρει θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ούτως ώστε να μελετηθούν τα ανάλογα μέταλλα", είπε η Claesson.

Η Σουηδή επιστήμονας διευκρίνισε ότι θα συνεχίσει να παρακολουθεί το ισλανδικό υπέδαφος, λαμβάνοντας τακτικά δείγματα νερού, μέχρι το 2007, δηλώνοντας χαρακτηριστικά πως "περιμένει το μεγάλο σεισμό".