Το μεθάνιο στον Άρη προκαλεί διαμάχη

Από το NewScientist, 21 Σεπτεμβρίου 2004

Μεθάνιο και υδρατμοί συγκεντρώνονται στις ίδιες περιοχές της Αρειανής ατμόσφαιρας,   λένε επιστήμονες μελετώντας στοιχεία από το Mars Express της Ευρώπης, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Και ισχυρίζονται ότι η σύνδεση αυτή μπορεί να δείχνει μια κοινή πηγή - ενδεχομένως και ζωή - αλλά άλλοι ερευνητές παραμένουν δύσπιστοι για την ανίχνευση.

Το Μάρτιο, επιστήμονες που είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία του Πλανητικού Φασματόμετρο Fourier του Mars Express(FPS), ανέφεραν ότι ανίχνευσαν την παρουσία μεθανίου στην ατμόσφαιρα του κόκκινου πλανήτη, με συγκέντρωση 10,5 μέρη ανά δισεκατομμύριο. Όμως και δύο άλλες ομάδες λένε ότι έχουν ανιχνεύσει το αέριο με τα τηλεσκόπια στη Χιλή και τη Χαβάη.

Το υπεριώδες φως του ήλιου θέλει, περίπου, 300 χρόνια για να καταστρέψει το ατμοσφαιρικό μεθάνιο. Αυτές οι ανιχνεύσεις λοιπόν δείχνουν ότι το αέριο ξαναγεμίζει την ατμόσφαιρα στον Άρη με τον ίδιο τρόπο που γίνεται και στη Γη - με διαδικασίες όπως η γεωθερμική θερμότητα ή από μορφές της ζωής, όπως τα βακτηρίδια.

Τώρα, το επιστημονικό όργανο PFS έχει διαπιστώσει ότι το μεθάνιο επικαλύπτεται με τον υδρατμό - το οποίο παρατηρείται αρκετά στην Αρειανή ατμόσφαιρα - πάνω από τρεις μεγάλες περιοχές του Ισημερινού, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA).

Οδύσσεια στον πάγο

Στα χαμηλά ατμοσφαιρικά ύψη, ο υδρατμός πάνω από την Arabia Terra, την Elysium Planum, και την Arcadia-Memnonia εμφανίζεται να είναι δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερης συγκέντρωσης απ' ό,τι στα μεγαλύτερα ύψη - 10 έως 15 χιλιόμετρα - όπου το μόριο κατανέμεται ομοιόμορφα.

Η επιστημονική ομάδα λέει ότι οι περιοχές με ατμούς νερού και μεθανίου συμπίπτουν με εκείνα τα εδάφη, όπου το διαστημικό σκάφος της NASA Οδύσσεια του Άρη, που αυτή την εποχή είναι σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη, προτείνει ότι περιέχει πάγο.

Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν πριν λίγες μέρες από τον κύριο ερευνητή του PFS Vittorio Formisano, του Institute of Physics of Interplanetary Space, σε μια διάσκεψη στην Ιταλία.

Η ESA λέει ότι συμπληρωματικές μελέτες θα μπορούσαν να ανακαλύψουν εάν η γεωθερμική θερμότητα ενεργεί πάνω σε έναν υπόγειο "επίπεδο πάγο" - εάν υπάρχει - φέρνοντας μεθάνιο και υδρατμούς στον αέρα. Ή ίσως μπορεί να υπάρχουν βακτηρίδια και να παράγουν μεθάνιο, ζώντας μέσα στο νερό κάτω από τον υποτιθέμενο επίπεδο πάγο.

Αλλά ο Bruce Jakosky, ένας εμπειρογνώμονας στην Αρειανή ατμόσφαιρα στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, λέει ότι αυτά τα σενάρια στηρίζονται σε πάρα πολλά 'αν'.

"Σκέφτομαι ότι υπάρχουν περισσότερες ερωτήσεις από όσο απαντήσεις και είναι πρόωρο να σκεφτεί κάποιος για πηγές μεθανίου και νερού ή πώς μπορεί να απελευθερώνονται".

Ο ίδιος λέει ότι μόνο μία από τις τρεις ομάδες που υποστηρίζουν ότι έχουν ανιχνεύσει μεθάνιο έχει δώσει στη δημοσιότητα τα αποτελέσματά της - μια εργασία που συνυπογράφει ο Vladimir Krasnopolsky του Καθολικού Πανεπιστημίου της Αμερικής, και θα δημοσιευθεί στο περιοδικό Ίκαρος. Αλλά ακόμη και αυτή η έρευνα δημιουργεί μερικά ερωτήματα για το εάν το μεθάνιο υπάρχει αληθινά στον Άρη, λέει ο Jakosky.

Άτομα υδρογόνου

Και οι αποδείξεις για έναν "επίπεδο πάγο" κάτω από την επιφάνεια γύρω από τον Αρειανό ισημερινό είναι "πολύ αμφισβητούμενες", προσθέτει. Προέρχεται από την ανίχνευση ατόμων υδρογόνου από την Οδύσσεια στο πάνω τμήμα του εδάφους, το οποίο μερικοί επιστήμονες ερμηνεύουν ότι είναι μέσα στον πάγο και άλλοι λένε ότι θα μπορούσαν να προέρχονται από τα μεταλλεύματα που επηρεάζονται από το νερό του παρελθόντος.

Επιπλέον, λέει ότι οι άνεμοι πρέπει να διαδίδουν τους υδρατμούς μέσα στην ατμόσφαιρας πάρα πολύ γρήγορα, με το που συγκεντρώνονται σε ορισμένα σημεία.

Ο Krasnopolsky, που υπερασπίζεται την ανίχνευση του μεθανίου του, λέει ότι οι άνεμοι πρέπει να διαδίδουν τα ίχνη του μεθανίου, επίσης, σε όλη την περιοχή τριγύρω. Πιστεύει δε ότι το μεθάνιο που ανίχνευσε παράγεται από βακτηρίδια που ζουν στις "οάσεις", όπου μπορεί να υπάρχει υγρό νερό - αλλά πάντως εν συντομία - στην Αρειανή επιφάνεια, λόγω της θέρμανσης του από το φως του ήλιου ή από μια υδροθερμική πηγή.

Υποστηρίζει ότι είναι απίθανη μια μη βιολογική πηγή μεθανίου, επειδή οι μέθοδοι υπολογισμού των κρατήρων προτείνουν ότι καμία λάβα στην επιφάνεια του Άρη δεν είναι νεώτερη από 10 εκατομμύρια χρόνια.

Αλλά δεν θα αποκλείσει την πιθανότητα ότι υπόγειες φυσαλίδες μεθανίου - από ηφαιστειακή αρχαία δραστηριότητα - μπορεί κάπως να παρουσιαστούν στην επιφάνεια και να ξαναγεμίσουν την ατμόσφαιρα.