Στην πρώτη ημέρα του 10ου συνεδρίου για τις κλιματολογικές αλλαγές του OHE, που διεξάγεται φέτος στο Mπουένος Aϊρες της Αργεντινής, η αμερικανική αντιπροσωπία απαξίωσε το Πρωτόκολλο του Κιότο λέγοντας ότι το Κιότο είναι μια πολιτική συμφωνία με καμία επιστημονική βάση. Ταυτόχρονα συνέχισαν οι ΗΠΑ να αρνούνται τη συμμετοχή τους σε οποιαδήποτε κοινή προσπάθεια για τη μείωση της παγκόσμιας ρύπανσης.

Παρά την αμερικανική στάση το Κιότο θα τεθεί τελικά σε εφαρμογή στις 16 Φεβρουαρίου του 2005. Ωστόσο, ορισμένοι έχουν επιφυλάξεις αν είναι οι περικοπές που προτείνει φτάνουν για να αποτρέψουν την χειροτέρευση του κλίματος και τη μείωση του φαινόμενου του θερμοκηπίου. Το Πρωτόκολλο προβλέπει τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν οι ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2012.

Αλλά διεθνείς όμως περιβαλλοντικές οργανώσεις και αξιωματούχοι του OHE επισημαίνουν απλά πως το 5% δεν είναι αρκετό, ενώ τονίζουν πως οι χώρες που δεσμεύει το Κιότο είναι υπεύθυνες μόνο για το 30% των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Για τους λόγους αυτούς, οι υπεύθυνοι του συνεδρίου του ΟΗΕ παραδέχονται ότι οι παγκόσμιες προσπάθειες για την αναχαίτιση της απειλής που προβάλλει η υπερθέρμανση του πλανήτη, πρέπει πλέον να επικεντρωθούν στη μετά-Kιότο εποχή.

Το φετινό συνέδριο είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην ιστορία του OHE, καθώς συμμετέχουν συνολικά 6.000 αντιπρόσωποι από 186 χώρες. Οι σύνεδροι προσπαθούν να πείσουν τις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες όπως είναι η Ινδία, η Κίνα και η Βραζιλία να συμμετάσχουν σε ένα νέο σχέδιο για τη μείωση των αερίων ρύπων.

Η Βραζιλία υπολογίζεται ότι βρίσκεται στην έκτη θέση της κατάταξης των πιο ρυπογόνων χωρών. Όμως, το βραζιλιάνικο διοξείδιο του άνθρακα δεν προέρχεται από τη βιομηχανία της χώρας, αλλά από τις μεγάλες πυρκαγιές που καταστρέφουν κάθε χρόνο τεράστιες εκτάσεις από τα τροπικά δάση του Αμαζονίου. Ενώ η Κίνα ήδη έγινε η δεύτερη χώρα - μετά τις ΗΠΑ - σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Είναι γνωστό ότι το Πρωτόκολλο του Κιότο εξαιρεί από τα μέτρα τις αναπτυσσόμενες χώρες και οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι αυτό είναι άδικο.

Εκτός από τρεις προαναφερόμενες χώρες και η Αυστραλία αρνείται να επικυρώσει το Πρωτόκολλο που μετά την αποδοχή του από την Ρωσία μπορεί να γίνει Διεθνής Συνθήκη.

Ο Raul Estrada, Αργεντινός πρεσβευτής του ΟΗΕ για περιβαλλοντικά θέματα, σχολίασε ότι οι ΗΠΑ ίσως θα ήταν πιο πρόθυμες να αποδεχθούν μια συμφωνία που αφορά όχι τις εκπομπές των ρύπων αλλά την αποδοτικότητα των μεθόδων παραγωγής ενέργειας.

"Το καλύτερο για τη διεθνή κοινότητα θα ήταν τώρα να ανακαλύψει και να σχεδιάζει μια φόρμουλα που θα φέρει πίσω τις ΗΠΑ", τόνισε ο Raul Estrada, που ήταν και πρόεδρος της διάσκεψης του Κιότο το 1997 όπου συντάχθηκε το Πρωτόκολλο.

"Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι υπεύθυνες για το 36% των ρύπων που εκπέμπονται από τις βιομηχανικές χώρες ή το 25% του συνολικού ποσού στη Γη. Έτσι εάν θέλετε να προχωρήσετε πρέπει να συμμετάσχουν όλες οι χώρες", συνεχίζει ο Raul Estrada.

Ο Estrada έχει προτείνει δύο σεμινάρια για το επόμενο έτος και έχει ήδη την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Πρωτοκόλλου στις συζητήσεις για το κλίμα.

Στη διάσκεψη του Μπουένος Αϊρες δεν αναμένονται σημαντικές αλλαγές στη διεθνή πολιτική για το περιβάλλον, αλλά οι συμμετέχοντες χώρες θα προσπαθήσουν να προβλέψουν πόση αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να αντέξει ο πλανήτης και να καθορίσουν ένα χρονοδιάγραμμα των μελλοντικών ενεργειών.

Τις τελευταίες ημέρες της διάσκεψης, που θα ολοκληρωθεί στις 17 Δεκεμβρίου, αναμένονται στο Μπουένος Αϊρες και 80 υπουργοί Περιβάλλοντος.

Μονομερής τακτική

Παρότι ο πλανήτης κινείται σε νέα κατεύθυνση, η αμερικανική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να ξεκινήσει το δικό της ξεχωριστό αγώνα, μονομερώς δηλαδή, για τη διατήρηση της κλιματολογικής ισορροπίας. Ή τουλάχιστον, έτσι υποστηρίζει. Και δηλώνουν ότι θα δαπανήσουν 5 δισ. δολάρια ετησίως, στο πλαίσιο του δικού τους πρωτοκόλλου.

"Οι δαπάνες θα δοθούν για έρευνες στις κλιματολογικές αλλαγές, στην ανάπτυξη νέων καθαρών καυσίμων και στις προσπάθειες για την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα", ανακοίνωσε ο Harlan Watson επικεφαλής της αμερικανικής αντιπροσωπείας.

Αλλά έτσι οι αμερικανοί απαξιώνουν δυστυχώς τον OHE και παραβιάζουν το καταστατικό της περιβαλλοντικής υπηρεσίας του οργανισμού που τάσσεται ενάντια στις ξεχωριστές μεμονωμένες προσπάθειες των χωρών ενώ ο ΟΗΕ κάνει πρόσκληση  για κοινή και πολυμερή εκστρατεία.

Και απέναντι στην αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητας τακτική που υιοθετεί το Κιότο (το λεγόμενο χρηματιστήριο ρύπων), οι HΠA αντιπαραθέτουν μια ασαφή στρατηγική, που εστιάζει σε ένα εσωτερικό πρόγραμμα εκπομπών έως το 2012 και που δεν θα απειλεί την οικονομική της ανάπτυξη.

Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η απόφαση της Καλιφόρνιας και ορισμένων βορειοανατολικών πολιτειών (αυτές δηλαδή που καταψήφισαν τον Μπους στις πρόσφατες εκλογές) να προχωρήσουν μόνες τους σε μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, στα πρότυπα που θέτει το Κιότο.

Εν τω μεταξύ ο πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας Τόνι Μπλερ προωθεί μια νέα Συνθήκη για τις κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη, στην οποία θα κληθούν να συμπράξουν και οι HΠA, επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να αμβλύνει τη διεθνή δυσφορία που προκαλεί η άρνηση της υπερδύναμης να υπογράψει το Πρωτόκολλο του Κιότο για τη μείωση των επιβλαβών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Η νέα συμφωνία που μεθοδεύει ο Βρετανός πρωθυπουργός -και που χαρακτηρίζεται και Kιότο λάιτ- θα περιλαμβάνει επιστημονική οριοθέτηση του φαινομένου, αλλά και διεθνές πρόγραμμα για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενεργείας και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Αναγκαία η λήψη δραστικών μέτρων

Σε μία νέα έκθεση, που συντάχθηκε από τον διευθυντή του Ταμείου για Μια Νέα Οικονομία στη Βρετανία Άντριου Σιμς, και προλογίστηκε από τον Ρ.K. Πατσάουρι, πρόεδρο της Διακυβερνητικής Ομάδας για τις Κλιματικές Αλλαγές, τονίζεται η άρρηκτη σχέση μεταξύ των κλιματικών αλλαγών, συνέπεια της υπερθέρμανσης του πλανήτη και τη ευρύτατης εξάπλωσης της φτώχειας.

Σε αυτήν υπογραμμίζεται πως η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, που προκαλείται από την εντατική χρήση των προϊόντων πετρελαίου αποτελεί την αιτία για τις πλημμύρες, τις ξηρασίες και για τις ολοένα και πιο καταστροφικές καταιγίδες, που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και ολόκληρες οικονομίες. Εάν οι βιομηχανικές χώρες δεν μειώσουν σημαντικά τις εκπομπές αερίων μέχρι τα μέσα του αιώνα, τότε αντιμετωπίζουμε το ενδεχόμενο ακόμα και της αντιστροφής των ανθρώπινων αναπτυξιακών επιτευγμάτων.

"Δεν έχουν εκτιμηθεί σωστά οι συνέπειες από την υπερθέρμανση του πλανήτη και για να σώσουμε την κατάσταση έχουμε ανάγκη από ένα καθολικό σχέδιο για να σταματήσουμε τις κλιματικές αλλαγές, το οποίο θα βασίζεται στην ισότητα, και θα πρέπει να εξασφαλίσουμε πως τα προγράμματα για την ανάπτυξη δεν θα έχουν συνέπειες στο κλίμα", τονίζεται στην έκθεση.

Σύμφωνα με την έκθεση είναι αναγκαία η ενίσχυση των φτωχών χωρών για την προσαρμογή τους στις κλιματικές αλλαγές, τη μείωση των εκπομπών ρύπων στο 60 με 80% κάτω από τα επίπεδα του 1990, δηλ. περισσότερο απ΄ ότι προβλέπει το πρωτόκολλο του Κιότο, καθώς και νέες χρηματοδοτήσεις και προσφορά παραγωγικών πηγών από τις πλουσιότερες χώρες για την καλύτερη προσαρμογή των φτωχότερων κρατών. Εάν δεν ληφθούν αυτά τα μέτρα, τότε υπάρχει κίνδυνος οι κλιματικές αλλαγές να ξεφύγουν από τον έλεγχο του ανθρώπου.

Συμβιβασμός ΗΠΑ-ΕΕ

Τελικά σε συμβιβασμό σχετικά με τη συνέχιση των συνομιλιών για τη μείωση της εκπομπής καυσαερίων μετά τη λήξη του Πρωτοκόλλου του Κιότο, το 2012, κατέληξαν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αργά το βράδυ της Παρασκευής στην πρωτεύουσα της Αργεντινής (17 Δεκεμβρίου).

Οι δύο πλευρές είχαν έλθει σε αντιπαράθεση όσον αφορά τις ανεπίσημες συνόδους που θα οργανωθούν το 2005 προκειμένου να συζητηθεί το μέλλον των διαπραγματεύσεων.

Οι Αμερικανοί πέτυχαν να οργανωθεί μόνο μία τέτοια σύνοδος, τον ερχόμενο Μάιο και οι Ευρωπαίοι έλαβαν τη δέσμευση ότι θα υπάρχει δυνατότητα η συνάντηση αυτή να διαρκέσει πολλές ημέρες και δεν θα αφορά μόνο την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την τρέχουσα περιβαλλοντική πολιτική, αλλά και τη μελλοντική.

Σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας, η συνάντηση θα έχει ως στόχο να προωθήσει την ανεπίσημη ανταλλαγή πληροφοριών για τις ενέργειες που οδηγούν στη μείωση των καυσαερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στις συνέπειες των κλιματολογικών μεταβολών.

Το κείμενο πάντως δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί από τη σύνοδο του ΟΗΕ, αφού η Σαουδική Αραβία εξακολουθεί να εκφράζει τις επιφυλάξεις της. Οι Σαουδάραβες μπλοκάρουν συχνά τις διαπραγματεύσεις για το κλίμα απαιτώντας να αποζημιωθούν για τη σταδιακή μείωση των πετρελαϊκών αποθεμάτων τους.