Ένα βήμα για την προστασία του περιβάλλοντος η ενεργοποίηση του πρωτοκόλλου του Κιότο

Πηγή: BBC, 16 Φεβρουαρίου 2005

Η άρνηση της κυβέρνησης Μπους να επικυρώσει το πρωτόκολλο δημιουργεί αντιδράσεις

Ξεκίνησε την Τετάρτη νέα διεθνής προσπάθεια περιορισμού της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλεί υπερθέρμανση της Γης καθώς τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Φεβρουαρίου τέθηκε σε ισχύ το πρωτόκολλο του Κιότο.

Επτά χρόνια μετά την αρχική συμφωνία και μετά το ισχυρό ναι της Ρωσίας τίθεται σε ισχύ το Πρωτόκολλο του Κιότο, με την ελπίδα της καταπολέμησης της υπερθέρμανσης του πλανήτη μέσω της μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.

Η περιβαλλοντική αυτή συνθήκη δεσμεύει τις χώρες που την έχουν υπογράψει να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αεριών που προκαλούν το «φαινόμενο του θερμοκηπίου».

Συνολικά 141 χώρες – που αντιπροσωπεύουν ποσοστό 55% από τις εκπομπές δηλητηριωδών αερίων – έχουν επικυρώσει τη συνθήκη, οι διατάξεις της οποίας προβλέπουν τη μείωση των εκπομπών αυτών κατά 5,2% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 μέχρι το έτος 2012.

Προκειμένου να τεθεί σε ισχύ, η συμφωνία έπρεπε να επικυρωθεί από τουλάχιστον 55 χώρες, στις οποίες έπρεπε να αντιστοιχεί το 55% της παγκόσμιας εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα. Χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ, ο όρος αυτός μπορούσε να ικανοποιηθεί μόνο με τη συμμετοχή της Ρωσίας, στην οποία αναλογεί το 17% της παγκόσμιας εκπομπής.

Οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες υπέγραψαν τη συνθήκη του Κιότο όμως η αποτελεσματικότητα της υπονομεύεται από την απουσία δέσμευσης των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο πρόεδρος Μπους απέσυρε τη χώρα από το πρωτόκολλο λέγοντας ότι η εφαρμογή του θα ζημίωνε την αμερικανική οικονομία, ενώ παρόμοιους λόγους επικαλέστηκε και η κυβέρνηση της Αυστραλίας.

Εξάλλου οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες Κίνα και Ινδία δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της συνθήκης.

Η κεντρική τελετή που θα σφραγίσει την ενεργοποίηση της διεθνούς συμφωνίας πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην αρχαία ιαπωνική πρωτεύουσα Κιότο.

Ο καθηγητής Γουάλας Μπρόκερ, ειδικός στο τομέα των κλιματικών αλλαγών του πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, λέει ότι η συνθήκη του Κιότο είναι ένα μικρό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

"Αποτελεί ένα πρωτόλειο βήμα από αυτά που πρέπει να κάνουμε. Είναι σημαντικό γιατί δείχνει ότι υπάρχει επίγνωση του προβλήματος. Από την άλλη πλευρά όμως δίνει λάθος εντύπωση. Εάν πραγματικά θέλουμε να σταματήσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη τότε θα πρέπει να σταματήσουμε την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Χρειάζονται πιο θαρραλέα βήματα για να καταφέρουμε κάτι τέτοιο" λέει ο Αμερικανός περιβαλλοντολόγος.

Υπάρχει όμως μια διαπίστωση που προκαλεί δυσφορία σε πολλές από τις χώρες που διακρίνονται για τη μεγάλη ρύπανση του πλανήτη: οι προσπάθειες να τηρηθούν οι αναληφθείσες υποχρεώσεις για τον περιορισμό των ρυπογόνων καυσαερίων αποδεικνύεται πολιτικός και οικονομικός εφιάλτης.

Αυτό που αντιμετωπίζουν πολλές βιομηχανικές χώρες, που έχουν υπογράψει το πρωτόκολλο, είναι το ότι η υλοποίηση των περιβαλλοντικών τους δεσμεύσεων αποδεικνύεται εξαιρετικά αντίθετη στα πολιτικώς ισχυρά συμφέροντα.

Η ένταξη στο Πρωτόκολλο Κιότο ήταν εύκολη. Τώρα, όμως, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δείξουν πώς θα αναλάβουν την ευθύνη για τις περικοπές εκ μέρους επιχειρήσεων και καταναλωτών που ευθύνονται για τα εκπεμπόμενα ρυπογόνα αέρια.

Ελάχιστες είναι οι χώρες που περιλαμβάνονται στα 130 συμβαλλόμενα μέρη που αντιμετωπίζουν τόσο μεγάλες δυσκολίες, όσο ο Καναδάς, μια χώρα, της οποίας η περιβαλλοντική δέσμευση, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με τη μεγάλη όρεξη για ενέργεια, η οποία συγκρίνεται με εκείνη των ΗΠΑ. Ο Καναδάς έχει δεσμευτεί να μειώσει -μέχρι το 2012- την εκπομπή ρύπων κατά 6% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Ομως, στην πραγματικότητα, τα εκπεμπόμενα ρυπογόνα αέρια αυξάνουν και μάλιστα με ρυθμό 1,5% ετησίως.

Αν, λοιπόν, η καναδική οικονομία και η ρυπογόνος παραγωγή συνεχίσουν τον αυξητικό τους ρυθμό με τη σημερινή τάση, τότε η δέσμευση, που έχει αναληφθεί βάσει του Πρωτοκόλλου Κιότο για μείωση των ρύπων, θα πρέπει να γίνει όχι για 6% αλλά για 35%.

Ο Καναδάς θα φιλοξενήσει τον ερχόμενο Δεκέμβριο μία μεγάλη διεθνή σύνοδο, προκειμένου να αρχίσει η συζήτηση για μία νέα μακροπρόθεσμη συμφωνία που θα διαδεχθεί τη Συνθήκη του Κιότο για τις κλιματικές αλλαγές.

Εκπρόσωποι από σχεδόν 200 χώρες θα συγκεντρωθούν στο Μόντρεαλ για την πρώτη συνάντηση των μερών που υπέγραψαν το Πρωτόκολλο του Κιότο, που τέθηκε σε ισχύ σήμερα.

Ο βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, μιλώντας σήμερα στο τηλεοπτικό δίκτυο Five, δήλωσε ότι θέλει να επιστρέψουν οι ΗΠΑ μέσα στο 2005 στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σχετικά με το θέμα των κλιματικών αλλαγών. Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ το 2001 υπαναχώρησαν από τη Συνθήκη του Κιότο.

Ορατά τα αποτελέσματα της αλλαγής του κλίματος

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η συνεχής και αυξανόμενη τήξη των πάγων είναι αποτέλεσμα της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας, εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου. Για παράδειγμα, ο παγετώνας Ουψάλα της Αργεντινής ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος στη Νότια Αμερική, αλλά πλέον αφανίζεται με έναν ρυθμό 200 μέτρων ετησίως.

Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι το λιώσιμο των πάγων οφείλεται στις περίπλοκες μετατοπίσεις που συντελούνται στο δυναμικό πεδίο των παγετώνων και την τοπική γεωλογία.

Ενώ οι περισσότεροι προβλέπουν ότι ένα θερμότερο κλίμα θα προκαλέσει πιο βίαιες θύελλες και αύξηση της στάθμης της θάλασσας, κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω διάβρωση των ακτών.

Ως αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας, οι χιονοπτώσεις στους ορεινούς όγκους κυμαίνονται στα χαμηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί ποτέ.

Ερευνητικές ομάδες διαπίστωσαν την επίδραση του φαινομένου του θερμοκηπίου και στα ζώα. H Pουθ Kάρι του Ωκεανογραφικού Iνστιτούτου Γουντς Xολ ανέφερε ότι η τήξη των πάγων επηρεάζει τα θαλάσσια ρεύματα και κατ’ επέκτασιν το κλίμα. Οι αιώνιοι πάγοι στη Γροιλανδία, που έχουν ήδη αρχίσει να λιώνουν, μπορούν να αυξήσουν το επίπεδο των θαλάσσιων υδάτων, παγκοσμίως, κατά επτά μέτρα. Η Σάρον Σμιθ του πανεπιστημίου του Mαϊάμι διαπίστωσε ότι η τήξη της Aρκτικής ήδη προκαλεί μεταβολές στην τροφική αλυσίδα των ζώων της περιοχής, που ταυτόχρονα κινδυνεύουν να χάσουν τους βιοτόπους τους.

Όμως, η συνεχιζόμενη αύξηση της θερμοκρασίας έχει και παράπλευρες απώλειες. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ευνοεί την αναπαραγωγή και τη δραματική αύξηση του πληθυσμού των παρασίτων που πλήττουν φυτά και δένδρα.

Επίσης, ερευνητές του Ωκεανολογικού Ινστιτούτου του Σαν Ντιέγκο έχουν ανακοινώσει ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι υπεύθυνη για την αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών, αν συγκριθεί το φαινόμενο με προβλέψεις κλιματικών μοντέλων.

Οι ίδιοι υπογραμμίζουν ότι εξετάστηκαν -και διαψεύστηκαν- όλα τα σενάρια που θα μπορούσαν πιθανώς να εξηγήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών, περιλαμβανομένης και της φυσικής μεταβολής του κλίματος, της ηλιακής ακτινοβολίας και ηφαιστειακών εκπομπών. Αυτό που πραγματικά ταιριάζει είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου, λένε οι ειδικοί.

Κατά τις προσεχείς δεκαετίες μάλιστα η αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών θα έχει δραματική επίπτωση στα περιφερειακά αποθέματα νερού. Οι δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ήδη έλλειψη νερού και η έρευνα δείχνει ότι σε διάστημα 20 ετών θα σημειωθεί μεγάλη κρίση.

Στις νοτιοαμερικανικές Άνδεις και τη δυτική Κίνα εκατομμύρια άνθρωποι ενδέχεται να μην έχουν πρόσβαση σε κατάλληλο νερό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού εξαιτίας της επιτάχυνσης του λιωσίματος των πάγων.

Πραγματικότητα η υπερθέρμανση του περιβάλλοντος

Ομάδα Αμερικανών επιστημόνων αναφέρει ότι η υπερθέρμανση είναι ήδη ορατή και για την οποία ευθύνεται αποκλειστικά ο άνθρωπος. Η ανακοίνωση αυτή έγινε στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Εταιρείας για την Προώθηση των Επιστημών και προκάλεσε αίσθηση σε πολιτικό επίπεδο, καθώς οι Αμερικανοί επιστήμονες στρέφονται, εμμέσως πλην σαφώς, κατά της κυβέρνησης Μπους που αρνήθηκε να επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο επικαλούμενη, μεταξύ άλλων, αμφιβολίες σχετικά με την ύπαρξη του φαινομένου του θερμοκηπίου αλλά και την ευθύνη που αποδίδεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα.

Ολόκληρη σειρά μελετών σχετικά με την τήξη των πάγων στον Αρκτικό Κύκλο και την άνοδο της θερμοκρασίας των υδάτων στους ωκεανούς αποδεικνύουν ότι το κλίμα γίνεται όλο και πιο θερμό. Μοντέλα προσομοιώσεων που έτρεξαν σε υπολογιστές, που καταγράφουν τη θερμοκρασία των ωκεάνιων υδάτων -αντί της ατμόσφαιρας όπως γίνεται συνήθως- έδωσαν τη σαφέστερη μέχρι στιγμής απόδειξη ότι το "φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν αποτελεί κινδυνολογικό σενάριο αλλά εφιαλτική πραγματικότητα", αναφέρει ο Tim Barnett του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Scripps.

Ο Barnett υπογράμμισε ότι τα κλιματολογικά μοντέλα που χρησιμοποιούν ως δείκτη της μεταβολής τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας δεν μπορούν να προσφέρουν ικανοποιητικές απαντήσεις στα ερωτήματα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, καθώς δεν περιλαμβάνουν πολλά από τα στοιχεία που υποδεικνύουν την υπερθέρμανση του περιβάλλοντος. "Αν θέλετε να μάθετε την αλήθεια, εξετάστε τους ωκεανούς", δήλωσε ο Barnett. H ομάδα των ερευνητών χρησιμοποίησε εκατομμύρια στοιχεία για να διαπιστώσει την αύξηση της θερμοκρασίας στους ωκεανούς.

"Δεν πιστεύω ότι χρειάζεται να συζητάμε άλλο για το κατά πόσον υφίσταται το φαινόμενο του θερμοκηπίου", κατέληξε ο Barnett.

Ιδιαίτερη εντύπωση, ωστόσο, προκαλεί ότι η έκθεση δόθηκε στη δημοσιότητα μία ημέρα μετά την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κιότο. O δρ Barnett απηύθυνε έκκληση προς τους Αμερικανούς αξιωματούχος να επανεκτιμήσουν τη στάση που τηρούν απέναντι στο πρόβλημα.

"Είναι δυνατόν οι παρατηρήσεις μας να προκαλούνται από ένα φυσικό κλιματολογικό φαινόμενο;", διερωτάται ο Barnett. Και απαντά "ασφαλώς όχι", εξηγώντας ότι η ομάδα του, για να επαληθεύσει τις διαπιστώσεις της, εφάρμοσε τα πρότυπα που δημιουργήθηκαν από την κυβέρνηση των HΠA σχετικά με την οφειλόμενη στην ηλιακή ακτινοβολία και τις ηφαιστειακές εκρήξεις αύξηση της θερμοκρασίας.

"Αποκλείεται η άνοδος της θερμοκρασίας στον πλανήτη να οφείλεται σε φυσικούς παράγοντες», κατέληξε ο Barnett.