Δώδεκα νέοι δορυφόροι του Κρόνου

Πηγή: BBC, 4 Μαίου 2005

Αστρονόμοι ανακάλυψαν 12 νέους δορυφόρους, που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο, αλλά περιφέρονται αντίστροφα από τη φορά περιστροφής του. Έτσι ο συνολικός αριθμός των φυσικών δορυφόρων του πλανήτη των δαχτυλιδιών φτάνει πλέον τους 46.

Τα φεγγάρια αυτά είναι μικρά, ανομοιόμορφα σώματα και βρίσκονται μακριά από τον πλανήτη. Μάλιστα, χρειάζονται περίπου δύο χρόνια να ολοκληρώσουν την τροχιά γύρω από τον Κρόνο. Το μέγεθος τους είναι πιθανότατα 3 έως 7 χιλιόμετρα.

Όλα, εκτός από ένα, κάνουν τον κύκλο του πλανήτη από την αντίθετη φορά, σε σχέση με τους μεγαλύτερους δορυφόρους. Αυτό δείχνει ότι τα σώματα αυτά είχαν συλληφθεί  κάποια στιγμή από τη βαρύτητα του πλανήτη, στις απαρχές του ηλιακού συστήματος.

Με τα μέχρι τώρα γνωστά δεδομένα, ο πλανήτης με τα περισσότερα φεγγάρια είναι ο Δίας, που έχει 63 και ακολουθούν ο Κρόνος με 46, ο Ουρανός με 27 και ο Ποσειδώνας με 13.

Τα φεγγάρια αυτά εντοπίστηκαν στις 12 Δεκεμβρίου του 2004 από το τηλεσκόπιο Subaru πάνω στο Mauna Kea της Χαβάης, αλλά οι παρατηρήσεις επιβεβαίωσης έγιναν από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο με τα τηλεσκόπια Keck, Gemini North και Subaru που είναι, επίσης, στη Χαβάη.

Ο David Jewitt, από το πανεπιστήμιο της Χαβάης, ένας από τους αστρονόμους, που εντόπισε την ύπαρξή τους, δήλωσε ότι ο εντοπισμός τους ήταν μέρος μίας λεπτομερούς έρευνας για τους εξώτερους πλανήτες, προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα η καταγωγή τους.

"Είτε αυτά τα φεγγάρια είναι τμήματα της ύλης που έμεινε από τον σχηματισμό του πλανητικού συστήματος είτε αντικείμενα που συνελήφθησαν από πιο μακριά, την ζώνη Kuiper", λέει ο αστρονόμος David Jewitt. “Όμως, τώρα το ζήτημα αυτό παραμένει αβέβαιο".

Οι νέοι δορυφόροι πιθανότατα δημιουργήθηκαν στην κύρια αστεροειδή ζώνη Kuiper ανάμεσα στον Άρη και τον Δία και διασκορπίστηκαν από τη βαρύτητα του Δια.

Ο Jewitt αναφέρει ότι ένας άλλος γρίφος είναι γιατί και οι τέσσερις γιγάντιοι πλανήτες (Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας) κατέχουν σχεδόν τον ίδιο σχεδόν αριθμό ακανόνιστων δορυφόρων ανεξάρτητα από τη μάζα του κάθε πλανήτη, τη θέση του, τη διαδικασία σχηματισμού του και την τροχιά των δορυφόρων. Αυτή η παρατήρηση παραμένει ανεξήγητη. Αυτό που κανείς θα σκεφτόταν είναι ότι οι μεγαλύτεροι πλανήτες θα ήταν σε θέση να διαμορφώσουν περισσότερους δορυφόρους, αλλά αυτό δεν συμβαίνει.

Το κυρίως μοντέλο της σύλληψης αντικειμένων από τους πλανήτες

Όπως τονίζει ο Jewitt, η ερώτηση-κλειδί είναι, πως 'πιάστηκαν' από τον Κρόνο, κάτι που δεν μπορεί να εξηγηθεί με τα τρέχοντα μοντέλα που επινοήθηκαν για να εξηγήσουν με ποιο τρόπο συνελήφθησαν από το πεδίο του Κρόνου. Κι αυτό γιατί αδυνατούν να προβλέψουν την πορεία τους με τα σύγχρονα μέσα. Ωστόσο, έχοντας περισσότερους δορυφόρους να μελετήσουμε θα έχουμε περισσότερα στοιχεία ώστε να πραγματοποιήσουμε προσομοιώσεις στους υπολογιστές, με τις οποίες θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε το τι συνέβη", ανέφερε ο Jewitt.

Επίσης, υπογραμμίζει, ότι οι νέες ανακαλύψεις θα βοηθήσουν τη γνώση μας για τα δορυφορικά συστήματα και θα βοηθήσει να καταλάβουμε, πως τόσο μικρά και ανομοιόμορφα σώματα "πιάνονται" από τη βαρύτητα των μεγαλύτερων πλανητών.

Το καλύτερο μοντέλο για το πώς τα φεγγάρια μπορούν να συλληφθούν από έναν πλανήτη, είναι αυτό στο οποίο οι θερμές, διαστελλόμενες ατμόσφαιρες των νέων γιγάντων αέριων πλανητών, ασκούν έλξη στα αντικείμενα που περνούν από κοντά τους.

Αυτή η διαστελλόμενη ατμόσφαιρα διαλύεται τελικά, σύμφωνα με το μοντέλο, πριν η έλξη επιβραδύνει αρκετά τα φεγγάρια, αναγκάζοντας τα να συντριβούν στον πλανήτη. Αλλά οι παγωμένοι πλανήτες Ουρανός και Ποσειδώνας πιθανώς δεν έχουν αρκετή ατμόσφαιρα για να επιβεβαιωθεί αυτό το μοντέλο.

Πίσω από τον ήλιο

Ο Κρόνος είναι έτοιμος να 'κρυφτεί' πίσω από τον ήλιο, κάτι που εμποδίζει τις περαιτέρω παρατηρήσεις των φεγγαριών μέχρι τον Οκτώβριο του 2005. Ο Brian Marsden, διευθυντής του Κέντρο για τα Μικρά Σώματα στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης, είπε ότι μπορούν να υπάρχουν κι άλλα φεγγάρια.

Εάν κι άλλες παρατηρήσεις επιβεβαιώσουν τα πρόσφατα νέα φεγγάρια, αυτά θα ονομαστούν αργότερα. Παραδοσιακά, τα φεγγάρια του Κρόνου ονομάζονται από τους Τιτάνες της μυθολογίας ή τους γίγαντες, όπως Τιτάνας, Προμηθέας, Άτλαντας κλπ, αλλά τα νέα φεγγάρια είναι στην πραγματικότητα αρκετά μικρά.

Το διαστημικό σκάφος Cassini που αυτήν την περίοδο περιστρέφεται γύρω από τον Κρόνο και μελετά τα φεγγάρια του, αλλά ο Jewitt λέει ότι το τηλεσκόπιο του Cassini δεν είναι αρκετά ισχυρό για να ανιχνεύσει αυτά τα φεγγάρια, ακόμη και αν βρίσκεται πολύ κοντά τους.