Μπορεί το φεγγάρι να προκαλέσει σεισμούς;

Πηγή: National Geographic News, 23 Μαίου 2005

Οι κάτοικοι στις παραλίες είναι εξοικειωμένοι με τον καθημερινό ρυθμό των παλιρροιών, οι οποίες κυρίως οφείλονται στην βαρυτική έλξη του φεγγαριού. Μερικοί επιστήμονες όμως αναρωτιούνται εάν η έλξη του φεγγαριού μπορεί, κατά τον ίδιο τρόπο, να επηρεάσει και τη σεισμική δραστηριότητα.

"Η ίδια δύναμη που ανυψώνει τις παλίρροιες στους ωκεανούς δημιουργεί επίσης παλίρροιες και στο φλοιό της γης", λέει ο Geoff Chester, αστρονόμος στο Αμερικανικό Ναυτικό Παρατηρητήριο στην Ουάσιγκτον.

Ο Chester ανέφερε ότι οι παλίρροιες στο γήινο φλοιό είναι μικρές - της τάξης μερικών εκατοστών, σε αντιδιαστολή με τις ωκεάνιες παλίρροιες αρκετών μέτρων. 

"Ζούμε στο φλοιό και γι αυτό δεν παρατηρούμε καμιά απόκλιση από την κανονική μορφή της Γης ή του γεωειδούς", ανέφερε. "Έτσι το φαινόμενο είναι μικρό αλλά εν τούτοις υπάρχει". 

(Το γεωειδές σχήμα είναι ένα φανταστικό περίγραμμα, που συμπίπτει με τη μέση στάθμη της θάλασσας στον ωκεανό και την επέκτασή του διαμέσου των ηπείρων). 

Θεωρητικά, αυτή η μικρή παραμόρφωση του γήινου φλοιού θα μπορούσε να είναι αρκετή για να προκαλέσει έναν σεισμό. 

"Οι περισσότεροι σεισμοί εμφανίζονται στις προϋπάρχουσες τεκτονικές γραμμές, και η μεγάλη πλειοψηφία εμφανίζεται ως το αποτέλεσμα γεωφυσικών διαδικασιών, αλλά μπορεί να υπάρχει κάποιος συσχετισμός μεταξύ του φεγγαριού και των σεισμών", λέει ο Chester.

Παραδείγματος χάριν, ανέφερε, ότι γενικά υπάρχει μια υψηλότερη συχνότητα σεισμικών συμβάντων στο βόρειο ημισφαίριο, όταν είναι το φεγγάρι βόρεια του ισημερινού και μιας αύξησης στη σεισμική δραστηριότητα στο νότιο ημισφαίριο, όταν το φεγγάρι είναι νότια του ισημερινού. 

Η τροχιά του φεγγαριού είναι επικλινής  σε σχέση με τη Γη, κάτι που προκαλεί τη μεταβολή της θέσης του φεγγαριού στον ουρανό από τον Βορρά προς το Νότο, με έναν κύκλο 18,6 ετών. 

Είναι λοιπόν σύμπτωση ή κάτι περισσότερο, ο παρατηρηθείς συσχετισμός μεταξύ της θέσης του φεγγαριού στον κύκλο των 18,6 ετών του (ή οποιασδήποτε άλλης σεληνιακής φάσης) και της σεισμικής δραστηριότητας;  Στην ερώτηση αυτή, ο Chester λέει απαντιέται καλύτερα από την Αμερικανική Γεωλογική Έρευνα (Geological Survey). 

"Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να υποστηρίζει το συσχετισμό αυτό", τονίζει ο John Bellini, ένας γεωφυσικός στο Κολοράντο. "Υπήρξαν μερικές μελέτες κατά το παρελθόν που προσπάθησαν να συνδέσουν τα σεληνιακά αποτελέσματα με τη σεισμικότητα ( μια σχετική συχνότητα και την κατανομή των σεισμών)  και δεν βρέθηκε τίποτα".

Ο James Berkland είναι γεωλόγος και συγγραφέας του Syzygy—An Earthquake Newsletter. Θεωρεί δε ότι η βαρυτική έλξη του φεγγαριού, του ήλιου, και άλλων πλανητών μπορούν να επηρεάσουν τη σεισμική δραστηριότητα. Ο Berkland ανέφερε ότι έχει προβλέψει ακριβώς τις δονήσεις που βασίζονται σε παράγοντες, όπως είναι το syzygy.

Ο όρος "Syzygy" αναφέρεται στην ευθυγράμμιση τριών ουράνιων αντικειμένων. Για παράδειγμα το Syzygy του ήλιου, της γης, και του φεγγαριού εμφανίζονται δύο φορές το μήνα, στην πανσέληνο και στο νέο φεγγάρι. Σε αυτές τις μέρες, οι δυνάμεις της βαρύτητας είναι σε μέγιστο, ειδικά όταν τα σώματα είναι πολύ κοντά, αναφέρει ο Berkland.

Η γη και το φεγγάρι είναι πιο κοντά - στο περίγειο - μια φορά το μήνα. Η γη και ο ήλιος είναι οι πιο κοντά - στο περιήλιον - μιά φορά το χρόνο. Το περιήλιον εμφανίζεται αυτήν την περίοδο στις αρχές του Ιανουαρίου. Η μέγιστη δύναμη της βαρύτητας εμφανίζεται όταν το syzygy και το περίγειο εμφανίζονται την ίδια ημέρα ως περιήλιον.

Σύμφωνα με τον Berkland, τα σεισμόμετρα που έμειναν στο φεγγάρι από τους οι αστροναύτες της αποστολής Απόλλων δείχνουν ότι οι σεισμοί στο φεγγάρι εμφανίζονται πολύ συχνά στο περίγειο.  

"Έτσι ξέρουμε ότι η γήινη βαρύτητα διεγείρει τους σεληνιακούς σεισμούς. Δεν ξέρω καμιά διαφωνία μεταξύ των επιστημόνων γι αυτό", είπε ο Berkland. "Όταν το έμαθα, πήγα στην Αμερικανική Γεωλογική Έρευνα στην Καλιφόρνια και επισήμανα ότι έτσι πραγματικά συμβαίνει, έτσι τι δυσκολία υπάρχει και για το αντίστροφο;"

Σύμφωνα με τον Berkland, οι συνάδελφοι του στην Γεωλογική Έρευνα του είπαν ότι μια τέτοια θεωρία είναι η γελοία - η Γη έχει 82 φορές μεγαλύτερη μάζα από το φεγγάρι. Αν και η γη μπορεί να προκαλέσει σεισμούς στο φεγγάρι, του είπαν, το φεγγάρι είναι πάρα πολύ μικρό για να προκαλέσει οποιουσδήποτε σεισμούς.  

Αλλά το φεγγάρι είναι κυρίως στερεό και στερείται ενός υγρού πυρήνα όπως η γη, συνεχίζει ο Berkland. "Η γη είναι ένας ενεργός, πλανήτης με ζωή, και έτσι δεν είναι καθόλου εκπληκτικό ότι οι δευτερεύουσες βαρυτικές πιέσεις μπορούν να προκαλέσουν σεισμούς", εξηγεί.  

Με τη χρησιμοποίηση του syzygy και άλλων παραγόντων, είπε ο Berkland, μπόρεσε και πρόβλεψε με ακρίβεια διάφορους σεισμούς, συμπεριλαμβανομένου και αυτόν της 17ης Οκτωβρίου του 1989 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας. Ο Berkland ανέφερε ότι αρκετές γάτες και σκυλιά χάνονται πριν από έναν σεισμό. Οι αριθμοί των χαμένων ζώων ανέβηκαν σημαντικά πριν από το σεισμό του Σαν Φρανσίσκο του 1989, είπε.  

Τουλάχιστον δύο σημαντικοί σεισμοί μπορούν να υποστηρίξουν τη θεωρία του Berkland. Αυτός της 26ης Δεκεμβρίου του 2004, με μέγεθος 9,1 Ρίχτερ στην Σουμάτρα της Ινδονησίας, που εμφανίστηκε την ημέρα που είχαμε πανσέληνο, και αυτός της 27ης Μαρτίου του 1964, με μέγεθος 9,2 στην Αλάσκα, που εμφανίστηκε την ημέρα της μέγιστης υψηλής παλίρροιας.  

Σύμφωνα με τον Berkland, τέτοιοι συσχετισμοί είναι κάτι περισσότερο από συμπτώσεις. Καταδεικνύουν μια αληθινή σύνδεση μεταξύ του φεγγαριού και των σεισμικών δραστηριοτήτων, συμπληρώνει.

Αλλά ο γεωφυσικός Bellini τονίζει ότι δεν υπάρχει ακόμα καμία γνωστή παρατήρηση για μια επίδραση του φεγγαριού στη σεισμικότητα.

Ο Bellini εξέτασε την επιστημονική ισχύ των προβλέψεων του Berkland και είπε ότι εμφανίζονται να είναι "αυτο-επιλεγόμενη  στατιστική ανάλυση των ιστορικών σεισμικών ρυθμών ενώ αυτές είναι πολύ ασαφείς στο χρόνο και τη θέση".

Home