Νέα τρύπα του όζοντος πάνω από την Κεντρική Ευρώπη προκαλεί ανησυχίες

Πηγή: Deutsche Presse Agentur, 23 Ιουνίου 2005

Μια ασυνήθιστη τρύπα του όζοντος που ανιχνεύθηκε πάνω από την κεντρική Ευρώπη ανάγκασε την Τσεχία να προειδοποιήσει τον κόσμο να προσέχει την έκθεση του στον ήλιο. Επίσης, η τρύπα μπορεί να έχει επιπτώσεις σε μια ευρύτερη περιοχή συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας μέχρι το τέλος του Ιουνίου, λένε οι μετεωρολόγοι και ειδικοί του κλίματος.

Ο Karel Vanicek, προϊστάμενος του τσέχικου παρατηρητήριου για το Όζον και το Ηλιακό Σύστημα (SOO), ανέφερε ότι επακόλουθο της τρύπας του όζοντος είναι τα υψηλά επίπεδα της υπεριώδους ακτινοβολίας που ανιχνεύτηκαν στην ατμόσφαιρα, και που προκαλεί καρκίνο του δέρματος. 

Την Κυριακή ο δείκτης UV της Τσεχίας έφθασε σε τιμή ρεκόρ όλων των εποχών 8,44, ένα επίπεδο που θεωρήθηκε εξαιρετικά επικίνδυνο για τα άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα.

"Έχουμε ένα ανώμαλα μειωμένο στρώμα του όζοντος πάνω από τη κεντρική Ευρώπη. Κατά συνέπεια έχουμε υψηλότερη ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, και τώρα ο υπεριώδης δείκτης έχει φθάσει στο πιό υψηλό επίπεδό του που καταγράφηκε ποτέ".

Το μεσημέρι της Πέμπτης, το SOO κατέγραψε ότι ο δείκτης της υπεριώδους ακτινοβολίας UV ήταν 8,0 στον κεντρικό σταθμό της Τσεχίας. Οι ειδικοί στις προβλέψεις αναμένουν τα υψηλά επίπεδα UV  να συνεχιστούν τουλάχιστον μέχρι το Σαββατοκύριακο.

Επίσης, τμήματα της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Σλοβακίας επηρεάζονταν από το χαμηλό επίπεδο προστατευτικού όζοντος.

Από τις δορυφορικές εικόνες που συγκεντρώνει καθημερινά η Ολλανδική Υπηρεσία Μελέτης του Κλίματος (ΚΝΜΙ) φαίνεται ότι η τρύπα του όζοντος έχει εγκατασταθεί αυτήν την εβδομάδα πάνω από ένα μεγάλο μέρος της Γερμανίας, της Τσεχίας και της Αυστρίας.

Εν τω μεταξύ η ευρωπαϊκής διαστημική υπηρεσία έχει προβλέψει ότι τα υψηλά επίπεδα δεικτών UV -- θα φτάσει και 8,2 -- θα κρατήσουν μέχρι στις 30 Ιουνίου στο Βερολίνο, τη Φρανκφούρτη και τη Βιέννη.

Η Τσεχία προειδοποίησε τους πολίτες να μην έρχονται σε επαφή με τον ήλιο για πολύ χρόνο, να προστατεύσουν το εκτεθειμένο δέρμα τους με αντιηλιακές κρέμες, και να φορούν γυαλιά ηλίου.

Σύμφωνα με τον Vanicek, τα επίπεδα του ατμοσφαιρικού όζοντος πάνω από την κεντρική Ευρώπη έχουν μειωθεί την προηγούμενη δεκαετία. Είπε ότι το φαινόμενο χαρακτηρίζεται από τις αλλαγές στην κυκλοφορία των μαζών του αέρα περίπου 12 χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος.

Αέριες μάζες που συνήθως αιωρούνται πάνω από τη Μεσόγειο και τη βόρεια Αφρική αρχές του καλοκαιριού έχουν μετατοπιστεί τώρα στο Βορρά, είπε.

"Κάτι έχει αλλάξει στην κυκλοφορία του αέρα στη χαμηλότερη στρατόσφαιρα", συμπληρώνει ο Vanicek. "Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας είχαμε χαμηλότερες τιμές όζοντος το καλοκαίρι."

Ο Vanicek δεν νομίζει ότι η αλλαγή προκλήθηκε από τις χημικές ουσίες που σχετίζονται με την καταστροφή του όζοντος, αλλά δεν απόκλεισε μια πιθανή σύνδεση με την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος.

Η ακτινοβολία UV και το Οζον

Η διπλανή εικόνα δείχνει τα διάφορα επίπεδα του στρώματος του όζοντος. Με το κόκκινο και κίτρινο οι υψηλές συγκεντρώσεις, ενώ με το μπλε οι χαμηλές συγκεντρώσεις.

Πώς όμως εξαρτάται η μείωση του στρώματος του όζοντος και η UV ακτινοβολία;

Μετρήσεις των τελευταίων χρόνων στα μέσα γεωγραφικά πλάτη, που είναι και η Ελλάδα, έχουν δείξει πως οι μέγιστες τιμές της UV-Β ακτινοβολίας (που προκαλεί τα ηλιακά εγκαύματα) το καλοκαίρι έχουν αυξηθεί περίπου 10% και μάλιστα περισσότερο στα βόρεια μέρη (Θεσσαλονίκη) παρά στα νότια (Κρήτη κλπ).

Το στρώμα του όζοντος και στην Ελλάδα δυστυχώς μειώνεται όπως και στις άλλες χώρες. Επειδή όμως στον Βόρειο Πόλο δεν υπάρχει σε τόση έκταση μείωση του όζοντος όπως στον Νότιο Πόλο, κι αυτό λόγω του ψυχρότερου κλίματος στην Ανταρκτική άρα ευνοϊκότερες συνθήκες για τον σχηματισμό των Πολικών Στρατοσφαιρικών Νεφών (PSC), δεν υπάρχει τόσος μεγάλος κίνδυνος για την Ελλάδα.

Η μείωση για το στρώμα του όζοντος πάνω από την Ελλάδα φτάνει ετησίως 0.45%, ενώ η ο ρυθμός αύξησης της δόσης της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας είναι της τάξεως του 0.5% ανά δεκαετία.

Σημειωτέον πως η αύξηση της ακτινοβολίας UV-B οφείλεται και σε άλλους παράγοντες πχ το τροποσφαιρικόν όζον, η συγκέντρωση του διοξειδίου του θείου, η ανακλαστικότητα της επιφάνειας, τα τροποσφαιρικά αεροζόλ, η εποχή κλπ.

Ορισμένοι επιστήμονες λένε όμως πως παρά την ετήσια μείωση του όζοντος κυρίως πάνω στο Νότιο Ημισφαίριο, δεν έχουν καταγραφεί σημαντικές αυξήσεις στα επίπεδα της UVB ακτινοβολίας. Άρα τα αυξημένα επίπεδα καρκίνων του δέρματος σχετίζεται περισσότερο με άλλους παράγοντες και όχι με την αύξηση της UVB ακτινοβολίας λόγω της μείωσης του όζοντος. Για παράδειγμα αναφέρουν πως αυξήθηκε η διάρκεια της ηλιοθεραπείας τα τελευταία χρόνια καθώς και η βελτίωση των διαγνωστικών τεχνικών.