Αρειανά ηφαίστεια μπορεί να είναι ενεργά

Πηγή: BBC, 6 Σεπτεμβρίου 2005

Εικόνες από την επιφάνεια, που πάρθηκαν από το διαστημόπλοιο  Mars Express. Είναι εμφανής ο κώνος στο πρώτο πλάνο.

Ανακαλύφθηκαν τμήματα ηφαιστειακών κώνων στο βόρειο πόλο του Άρη και αυτό δείχνει ότι ο κόκκινος πλανήτης θα μπορούσε ακόμα και τώρα να είναι γεωλογικά ενεργός, λένε οι επιστήμονες.

Οι κώνοι, που φαίνονται στις εικόνες από το Mars Express της Ευρώπης, δεν έχουν παραμορφωτικές ατέλειες σαν τους κρατήρες που δημιουργούνται από πτώσεις αντικειμένων πάνω στον Άρη.

Κι αυτό δείχνει ότι τα ηφαίστεια εξερράγησαν πολύ πρόσφατα και ότι οι περιοχές θα μπορούσαν να έχουν τρέχουσα ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Ο επιστήμονας Gerhard Neukum του Mars Express παρουσίασε τα αποτελέσματα σε μια διάσκεψη στο Καίμπριτζ.

"Ο Άρης είναι ένας πλανήτης που ήταν πολύ πρόσφατα ενεργός - ίσως ένα, ή δύο, ή τρία εκατομμύρια έτη πριν. Και σε μερικές περιοχές, έχω την εντύπωση ότι βρίσκεται και τώρα σε εξέλιξη", είπε ο Δρ Neukum, του Ελεύθερου Πανεπιστημίου στο Βερολίνο.

Μελλοντικές εκρήξεις

Αλλά αυτό που δεν μπορεί να καθοριστεί είναι το πότε μερικά από αυτά τα ηφαίστεια μπορεί να εκραγούν πάλι: "Θα μπορούσε να γίνει μετά από εκατομμύριο έτη από τώρα, ή θα μπορούσε να είναι και αύριο," πρόσθεσε.

Ο Άρης είναι ένας πλανήτης που ήταν πολύ πρόσφατα ενεργός - ίσως ένα, ή δύο, ή τρία εκατομμύριο έτη πριν

Ο Δρ Neukum είναι υπεύθυνος για τη Στερεοφωνική Κάμερα Υψηλής Ανάλυσης (HRSC) που βρίσκεται στο διαστημόπλοιο Mars Express, η οποία πήρε τις εικόνες στις οποίες ανακαλύφθηκαν οι κώνοι.

Μπορεί να υπάρχουν 50-100 ηφαιστειακοί κώνοι που καλύπτουν ένα τμήμα του βόρειου πόλου, περίπου, ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έχουν δε ύψος μεταξύ 300m και 600m, είπε ο Δρ Neukum.

Εκτός από το βόρειο πόλο, κι άλλες περιοχές έχουν πρόσφατη - και ενδεχομένως τρέχουσα - δραστηριότητα στον Άρη, όπως τμήματα της περιοχής Tharsis - που βρίσκεται το ηφαίστειο Olympus Mons - τμήματα των Ηλυσίων (Elysium).

Υπολογίζοντας τον αριθμό των κρατήρων στις επιφάνειες των αντικειμένων στο ηλιακό σύστημα, οι επιστήμονες μπορούν να υπολογίσουν την ηλικία αυτών των επιφανειών.

Εάν υπάρχουν κρατήρες με πολλά κτυπήματα, τότε κρίνονται παλαιότεροι, ενώ οι ομαλότερες επιφάνειες θεωρούνται νεώτερες. Αυτό όμως προϋποθέτει ένα σταθερό ρυθμό βομβαρδισμού, που οι επίγειοι πλανήτες υποβλήθηκαν πριν περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια έτη.

Φρέσκοι κώνοι

Οι κώνοι εμφανίζονται να είναι καινούργιοι χωρίς ευδιάκριτα στοιχεία για δημιουργία κρατήρα. Ο Δρ Neukum αναγνώρισε ότι είναι πιθανόν οι κώνοι να έχουν αρχαία χαρακτηριστικά που να έχουν διαβρωθεί από τον άνεμο, αλλά πρόσθεσε ότι αυτό είναι απίθανο.

"Δεν βλέπω οποιοδήποτε σχετικό χαρακτηριστικό γνώρισμα ανέμου στην περιοχή. Θα πρέπει να δούμε τα υπολείμματα των κρατήρων κάπου. Αλλά όχι", ανέφερε. 

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα εμφανίστηκε να κυριαρχεί στον Άρη πριν περίπου 1,5 δισεκατομμύρια έτη, είπε ο Δρ Neukum είπε, που προσθέτει: "Ο Άρης είναι ακόμα ενεργός μέσα σε ορισμένα όρια, δεν είναι ακόμα νεκρός."

Ο Neukum σκέφτεται ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα επηρεάζει έντονα την παγετώδη δραστηριότητα στον Άρη. Κι αυτό επειδή στον κόκκινο πλανήτη, οι εκρήξεις κινητοποιούν επίσης το νερό.

Σε μερικές περιπτώσεις, αυτό το νερό παγώνει και διαμορφώνει τους παγετώνες, λέει ο Neukum. Αλλά, άλλοι επιστήμονες θεωρούν ότι η παγετώδης δραστηριότητα στον πλανήτη επηρεάζεται εντονότερα από την κλίση του Άρη στην τροχιά του γύρω από τον ήλιο.

Σεισμοί και αλλαγές στο κλίμα του Άρη

Εν τω μεταξύ νέες εικόνες του Άρη υποδεικνύουν ότι η επιφάνειά του είναι πιο ενεργή απ’ ό,τι πίστευαν οι αστρονόμοι μέχρι σήμερα. Στη διαπίστωση καταλήγουν οι τελευταίες εκθέσεις της NASA που δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα. Οι φωτογραφίες ελήφθησαν από το διαστημικό σκάφος Mars Global Surveyor, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη και απεικονίζουν μεγάλο αριθμό νέων κρατήρων αλλά και «φαραγγιών» στην πλανητική επιφάνεια. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς ερευνητές, οι εικόνες καταγράφουν τη συρρίκνωση των ιζημάτων παγωμένου διοξειδίου του άνθρακα κοντά στο νότιο πόλο του πλανήτη, διαδικασία που επαναλήφθηκε τουλάχιστον τα τρία τελευταία καλοκαίρια. Πρόκειται για μια εξέλιξη ενδεικτική της κλιματολογικής μεταβολής που εξελίσσεται στον Άρη.

Τα νέα «φαράγγια» εμφανίστηκαν τον Απρίλιο του 2005 στην πλαγιά ενός αμμόλοφου. Σε προηγούμενη εικόνα που είχε ληφθεί τον Ιούλιο του 2002, δεν υπάρχει κανένα ίχνος τους. Η ομάδα που χειρίζεται τη Mars Orbiter Camera ανακάλυψε πληθώρα νέων τοποθεσιών με καινούργιους σχηματισμούς και γεωλογικές δομές. Tα καινούργια φαράγγια σχηματίστηκαν σε σημεία όπου το παγωμένο διοξείδιο του άνθρακα που είχε παγιδευθεί στην άμμο κατά τη διάρκεια του χειμώνα ξαφνικά την άνοιξη ατμοποιήθηκε απελευθερώνοντας το αέριο που έδινε ρευστότητα στη λάσπη, με αποτέλεσμα να δημιουργεί τα «φαράγγια» στην επιφάνεια του πλανήτη.

«Το γεγονός ότι μπορέσαμε να δούμε νέα “φαράγγια” και άλλες μεταβολές στις δομές της επιφάνειας του Άρη που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια, αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός πολύ δραστήριου και δυναμικού πλανήτη», εξηγεί ο διευθυντής του προγράμματος εξερεύνησης του Άρη, δρ Mάικλ Mέγιερ.

Επίσης, οι καινούργιες φωτογραφίες δείχνουν ίχνη μετακίνησης ογκόλιθων που δεν είχαν ανιχνευθεί πριν από δύο χρόνια.