Αντικείμενο έχει την πιο γρήγορη περιστροφή στο Ηλιακό Σύστημα

Πηγή: BBC, 9 Σεπτεμβρίου 2005

Αστρονόμοι βρήκαν ότι ένα αντικείμενο - το 2003 EL61 - εκτελεί μια περιστροφή κάθε 3,9 ώρες, που είναι η μεγαλύτερη ταχύτητα ιδιοπεριστροφής στο Ηλιακό μας Σύστημα.

Αλλά το αντικείμενο αυτό δεν μοιάζει με έναν πλανήτη, δεν είναι δηλαδή σφαιρικός, αλλά έχει ένα σχήμα που μοιάζει περισσότερο με μία επίπεδη μπάλα του ράγκμπυ. Το σχήμα αυτό ο πλανητοειδής το απέκτησε εξ' αιτίας της γρήγορης περιστροφής του ενώ είναι λίγο μικρότερος από τον Πλούτωνα.

Το αντικείμενο 2003 EL61 είναι τοποθετημένος στη ζώνη Kuiper  - μια πολύ απόμακρη περιοχή του Ηλιακού Συστήματος που περιέχει τον Πλούτωνα και άλλους παγωμένους βράχους. Διαθέτει δε δικό του φεγγάρι και πρόκειται πιθανότατα για ένα σώμα από βράχους και πάγο, με την επιφάνειά του καλυμμένη σχεδόν τελείως από πάγο, γεμάτο ρωγμές λόγω της παραμόρφωσης του πλανητοειδή

Ο πλανητοειδής 2003 EL61, που είναι η αρχική του ονομασία, ανακαλύφθηκε το 2003 αλλά η ύπαρξή του επιβεβαιώθηκε μόνο φέτος τον Ιούλιο από δύο ομάδες αστρονόμων. Τα τελευταία χρόνια οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν όλο και περισσότερα σώματα στο εξώτερο Ηλιακό Σύστημα από τα οποία ορισμένα θα μπορούσαν ίσως να θεωρηθούν πλανήτες.

"Για ένα αντικείμενο σχεδόν στο μέγεθος του Πλούτωνα, είναι πολύ μεγάλη η ταχύτητα του και αυτό έχει δραματικές συνέπειες", λέει ο David Rabinowitz αστρονόμος του πανεπιστημίου Yale.

Επίπεδη σφαίρα

Οι πλανήτες είναι σφαιρικοί επειδή η βαρύτητα τους έλκει από όλες τις κατευθύνσεις. Αλλά καθώς οι ρυθμοί περιστροφής αρχίζουν να αυξάνονται, τα σώματα - που ειδάλλως θα ήταν σφαιρικά - μπορούν να αρχίσουν να τεντώνονται μοιάζοντας με μια επίπεδη σφαίρα. Η Γη, για παράδειγμα, είναι πεπλατυσμένη εκ περιστροφής, με τη διάμετρο στον Ισημερινό να είναι μεγαλύτερη από τη διάμετρο στους πόλους.

Εντούτοις, το 2003 EL61, που φάνηκε αρχικά τον Ιούλιο, περιστρέφεται τόσο γρήγορα που αυτό έχει 'τεντωθεί' μοιάζοντας με μία συμπιεσμένη σφαίρα του ράγκμπι.

"Είναι το πιο αλλόκοτο σχήμα που έχουμε δει ποτέ για ένα αντικείμενο σε αυτό το μέγεθος", αναφέρει ο Rabinowitz.

Γνωρίζοντας τη μορφή του, οι αστρονόμοι ήταν σε θέση να καθορίσουν ότι το αντικείμενο είναι 2,5 φορές πυκνότερο από τον πάγο. Και ήταν σε θέση επίσης να διαπιστώσουν ότι η ανακλαστικότητά του είναι σχεδόν η ίδια του καθαρού χιονιού.

Το 2003 EL61 επειδή είναι αρκετά μεγάλο γι αυτό και η βαρύτητα κυριαρχεί πάνω του κι όχι η εσωτερική του δομή. Αλλά, όπως λέει ο Chad Trujillo του Τεχνολογικού Ιδρύματος της Καλιφόρνιας, αυτός ο ρυθμός περιστροφής είναι επικίνδυνος για ένα τέτοιο μέγεθος σώματος, γιατί μπορεί το σώμα να διαλυθεί σε δύο διαφορετικά σώματα που θα εκτιναχθούν σε αντίθετες κατευθύνσεις.

Είναι συνηθισμένο για αστεροειδείς να περιστρέφονται τόσο γρήγορα όπως το 2003 EL61, αλλά αυτά είναι μικρά αρκετά στερεά αντικείμενα με χαμηλή βαρύτητα. Το 2003 EL61 είναι ευδιάκριτο επειδή είναι ένα μεγάλο αντικείμενο που κυριαρχείται από τη βαρύτητα, σαν να είναι πλανήτης.

Μια εναλλακτική ερμηνεία για τις παρατηρήσεις, που έγιναν με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, είναι ότι το σώμα δεν είναι πεπλατυσμένο, αλλά διαθέτει έναν ακόμα δορυφόρο που περιστρέφεται γύρω του σε πολύ μικρή απόσταση και μπερδεύει τους επιστήμονες. Όμως ένα τέτοιο σύστημα δεν θα ήταν σταθερό αναφέρει στο Nature o David Rabinowitz, ένας από τους αστρονόμους που ανακάλυψαν το σώμα.

Μια εξήγηση για την ιδιόμορφη περιστροφή του είναι ότι ο πλανητοειδής συγκρούστηκε με κάποιον αστεροειδή και άρχισε να παίρνει ταχύτερες στροφές - σπειροειδούς μορφής.

Η ανακάλυψη παρουσιάστηκε σε συνάντηση που διοργάνωσε η Αμερικανική Αστρονομική Εταιρεία στο Κέμπριτζ της Βρετανίας.