Δυστυχώς συνετρίβη στον Αρκτικό Ωκεανό ο δορυφόρος Cryosat 

Πηγή:Reuters, 8 Οκτωβρίου 2005

Λίγο μετά την εκτόξευση του ο δορυφόρος Cryosat της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) συνετρίβη στα παγωμένα νερά του Αρκτικού Ωκεανού. Ο δορυφόρος αυτός επρόκειτο να μελετήσει τον ρυθμό τήξης των πάγων της Ανταρκτικής και της Αρκτικής.

Ο δορυφόρος που κόστισε 135 εκατομμύρια ευρώ προωθήθηκε στις 15.00 ώρα Γκρήνουιτς από το κοσμοδρόμιο Plesetsk στη βόρεια Ρωσία. Επρόκειτο να κάνει ένα κύκλο της γης πριν χωρίσει από το ανώτερο τμήμα του πυραύλου 90 λεπτά μετά από την έναρξη.

Αλλά οι ελεγκτές της αποστολής απέτυχαν να λάβουν σήμα από το διαστημικό σκάφος την καθορισμένη ώρα, που να δείχνει ότι η διαδικασία στέφθηκε από επιτυχία.

"Πιστεύουμε ότι ο δορυφόρος έπεσε μαζί με τον κινητήρα επιτάχυνσης στο προβλεπόμενο για ένα τέτοιο ενδεχόμενο σημείο, δηλαδή στη θάλασσα Λίνκολν, κοντά στο Βόρειο Πόλο", δήλωσε ο εκπρόσωπος της ρωσικής Υπηρεσίας Διαστήματος, Oleg Gromov.

Διευκρίνισε δε, ότι ο δορυφόρος δεν τέθηκε σε πολική τροχιά, λόγω δυσλειτουργίας του ρωσικού εκτοξευτή Rockot. Ο πύραυλος αυτός  είναι διηπειρωτικός και κατά τον ψυχρό πόλεμο είχε οπλιστεί με πυρηνικά όπλα, ενώ τώρα έχει τροποποιηθεί για να κάνει ειρηνικές αποστολές.

Ο δορυφόρος έφερνε ένα περίπλοκο ραντάρ-υψομετρητή  που θα μετρούσε το ύψος του πάγου με μια πρωτοφανή ακρίβεια. Έτσι θα βοηθούσε στην μέτρηση των συνεπειών που έχει η παγκόσμια θέρμανση στο λιώσιμο των πάγων των δύο πόλων.

Ο Cryosat έπρεπε να περιστρέφεται γύρω από τη Γη σε μια πολική τροχιά για τρία χρόνια, έχοντας μια καλύτερη κάλυψη από τους υπάρχοντες δορυφόρους, που χάνουν το ένα τρίτο του αρκτικού ωκεανού. Θα συμπλήρωνε μια περιφορά ανά 100 λεπτά στο ύψος των 700 χιλιομέτρων.

Σε αντίθεση με παλαιότερα δορυφορικά ραντάρ, ο δορυφόρος Cryosat διέθετε δύο κεραίες, ώστε να δίνει τρισδιάστατες εικόνες. Θα μπορούσε έτσι για πρώτη φορά να μετρήσει όχι μόνο την έκταση του πάγου αλλά και το πάχος του. Έτσι, το κύριο όργανό του ήταν ένα ραντάρ υψομετρητής, με σκοπό να μετρήσει το ύψος των στρωμάτων του πάγου και του θαλάσσιου πάγου με μια πρωτοφανή ακρίβεια. Οι παλαιότεροι δορυφόροι με λέιζερ δυσκολεύονταν ακόμα και να ξεχωρίσουν τον λείο πάγο από το νερό.

Οι επιστήμονες από καιρό έχουν προειδοποιήσει ότι οι παγωμένοι πόλοι του πλανήτη θα ήταν πρώτοι που θα αισθανθούν τα αποτελέσματα της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, ειδικότερα η λεπτή κρούστα του πάγου που επιπλέει στον αρκτικό ωκεανό γύρω από το βόρειο πόλο.

Τα προηγούμενα δορυφορικά στοιχεία έδειξαν ότι αυτή η διαδικασία - το λιώσιμο των πάγων - είναι σε εξέλιξη. Και αυτό είναι ανησυχητικό γιατί όσο ο πάγος λιώνει το επίπεδο της θάλασσας ανεβαίνει, και απειλούνται άμεσα οι παράκτιες περιοχές.

Αλλά υπάρχουν δύο ακόμα λόγοι ανησυχίας: Ο πρώτος είναι ότι πολλοί επιστήμονες προβλέπουν ότι καθώς ο πάγος λιώνει, τα ρεύματα του φρέσκου νερού που καταλήγουν στον ωκεανό θα διαταράξουν τα θαλάσσια ρεύματα που ρυθμίζουν το κλίμα του πλανήτη. Και ο δεύτερος είναι ότι καθώς η έκταση του λευκού πάγου ελαττώνεται, μειώνεται μαζί της και το ποσοστό της ηλιακής ακτινοβολίας που ανακλάται πίσω στο Διάστημα. Η θέρμανση έτσι θα επιταχυνθεί, καθώς το νερό είναι πιο σκούρο από τον πάγο και απορροφά μεγάλες ποσότητες ηλιακής ενέργειας. Είναι μια κλασσική περίπτωση θετικής ανατροφοδότησης του κλίματος.

Την προηγούμενη μόνο εβδομάδα, αμερικανοί επιστήμονες είπαν ότι τα πιο πρόσφατα στοιχεία αποκάλυψαν μια δραματική υποχώρηση του θαλάσσιου πάγου στην Αρκτική κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών για τέταρτο διαδοχικό έτος.

Ενώ υπολογιστικά μοντέλα του Κέντρου Κλιματικής Πρόβλεψης και Έρευνας Hadley στη Βρετανία προβλέπουν ότι μέσα σε έναν αιώνα η θερμοκρασία στην Αρκτική θα αυξηθεί κατά τουλάχιστον πέντε βαθμούς Κελσίου και θα μπορούσε να εξαφανίσει τον πάγο εντελώς.

Τα μοντέλα του κλίματος προβλέπουν ότι εάν η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας συνεχιστεί με τους σημερινούς ρυθμούς, ο αρκτικός θαλάσσιος πάγος θα έχει εξαφανιστεί εξ ολοκλήρου, τουλάχιστον για τους καλοκαιρινούς μήνες, μέχρι το τέλος του αιώνα.

Πόσο σωστά παρουσιάζεται στα μοντέλα των υπολογιστών το λιώσιμο των πάγων;

Ο καθηγητής Thorpe ανέφερε ότι οι εικόνες από το διάστημα είχαν δείξει ότι από την αρχή της δορυφορικής εποχής, το 1978, η εναέρια έκταση του θαλάσσιου πάγου μειώνεται, πιθανώς λόγω της θέρμανσης που συνδέθηκε με τις ανθρώπινες δραστηριότητες -στις οποίες παράγονται τα αέρια του του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα.