Μυστικά της ζωής που κρύβονται στην ουρά του κομήτη Wild 2 έρχονται με το Stardust την Κυριακή

Πηγή: The Observer, 1 Ιανουαρίου 2006

Η αποστολή Stardust έρχεται πίσω στη γη την Κυριακή με ένα πολύτιμο υλικό, που η NASA ελπίζει να υπάρχει από τη γέννηση του ηλιακού συστήματος. Σε μερικές ημέρες, μια κάψουλα που περιέχει μικροσκοπικό υλικό από την ουρά ενός κομήτη θα βυθιστεί στη γήινη ατμόσφαιρα 10 φορές γρηγορότερα από μια επιταχυνόμενη σφαίρα. Η αποστολή αυτή που έχει ταξιδέψει σχεδόν 5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα φτάνει στο τέλος της.

Την Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί η τελευταία διόρθωση και στη συνέχεια στις 07:57 ώρα Ελλάδας την Κυριακή το Stardust θα απελευθερώσει την κάψουλά του σε απόσταση 100.000 χιλιομέτρων περίπου από τη Γη. Περίπου 15 λεπτά αργότερα το Stardust θα πυροδοτήσει τους κινητήρες του προκειμένου να απομακρυνθεί από τη Γη και τελικά να τεθεί σε τροχιά γύρω από τον ήλιο.

Τέσσερις ώρες αργότερα η κάψουλα θα εισέλθει φλεγόμενη στη γήινη ατμόσφαιρα με ταχύτητα 50.000 χιλιομέτρων την ώρα και θα είναι ορατή από αρκετές περιοχές της Γης. Στα 30 χιλιομέτρων θα ανοίξει το πρώτο αλεξίπτωτο και στα 3 χιλιόμετρα το κύριο αλεξίπτωτο της κάψουλας. Αυτό θα το επιβραδύνει για να χτυπήσει το έδαφος με ταχύτητα περίπου 4,5 μέτρα ανά δευτερόλεπτο.

Η κάψουλα αυτή, που φέρνει συντρίμμια με σκόνη από τον κομήτη Wild 2, πρέπει να πέσει με αλεξίπτωτο στην έρημο της Γιούτα δίνοντας στους ερευνητές τη δυνατότητα να μελετήσουν το πολύτιμο φορτίο του: ένα χιλιοστό του γραμμαρίου της σκόνης που έμεινε έφυγε από τη γέννηση του ηλιακού συστήματος πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Πριν λίγες μέρες αμερικανικοί επιστήμονες αναγνώρισαν ότι η μοίρα της αποστολής Stardust κρέμεται από μία κλωστή. Μια προσπάθεια να ανακτηθεί μια παρόμοια διαστημική κάψουλα - από την αποστολή Genesis της NASA - συνετρίβει στην έρημο τον Σεπτέμβριο του 2004 όταν τα αλεξίπτωτά της απέτυχαν να ανοίξουν.

Οι μηχανικοί φοβούνται για το διαστημικό όχημα Stardust, που προωθήθηκε το 1999, ότι θα μπορούσε να έχει μια παρόμοια μοίρα. Και επειδή κι αυτό οφείλει να πέσει με αλεξίπτωτο στην Γιούτα, οι επιστήμονες διακατέχονται από αγωνία. 

Μετά την εκτόξευσή του το 1999, το Stardust, αφότου έκανε έναν κύκλο γύρω από τον ήλιο, επέστρεψε στην περιοχή της Γης, η βαρύτητα της οποίας το εκτόξευσε προς τον κομήτη Wild 2 (σαν μια βαρυτική σφενδόνα), τον οποίο συνάντησε κοντά στον Δία.

Στις 2 Ιανουαρίου του 2004 το Stardust πλησίασε τον κομήτη σε απόσταση 250 χιλιομέτρων, ανέπτυξε αρχικά τις προστατευτικές του ασπίδες και στη συνέχεια το ειδικό όργανο που του επέτρεψε να συλλέξει υλικά από τον κομήτη. Το ειδικό όργανο ήταν ένας συλλέκτης, εμβαδού 160 τετραγωνικών ιντσών, κατασκευασμένος από ένα υλικό ονόματι αεροτζέλ.

Το υλικό αυτό κατασκευάζεται από πυρίτιο χαμηλής πυκνότητας και κατά 99,8% από αέρα. Με το όργανο αυτό λοιπόν επιβραδύνθηκαν και στη συνέχεια συλλέχθηκαν σωματίδια προερχόμενα από τον κομήτη, χωρίς να υποστούν σημαντικές ζημιές ή αλλαγές. Στη συνέχεια το διαστημόπλοιο συνέλεγε επί 195 ημέρες σωματίδια που βρίσκονται στο ηλιακό μας σύστημα. Συγχρόνως το σκάφος έστειλε πίσω μια σειρά συναρπαστικών εικόνων από την επιφάνεια του.

"Είδαμε απίστευτα χαρακτηριστικά - απότομους βράχους, βράχους να σχηματίζουν περίεργα σχήματα, σπείρες και πολλά άλλα που δεν είχαμε ποτέ δει σε άλλα σώματα του ηλιακού συστήματος", λέει ο κύριος υπεύθυνος της αποστολής Don Brownlee. Η ομάδα του είδε πίδακες αερίου να μεταφέρουν σκόνη και συντρίμμια στο διάστημα.

Οι κομήτες είναι μεγάλες σφαίρες σκονισμένου πάγου που συρρέουν από την άκρη του ηλιακού συστήματος. Περιστασιακά κάποιο από αυτά απομακρύνεται από αυτές τις απόμακρες τροχιές και κατευθύνεται προς τον ήλιο. Όταν η τροχιά του κομήτη φτάσει στο πιο κοντινό σημείο της με τον ήλιο τα υλικά στην επιφάνειά του αρχίζουν να τήκονται, παράγοντας μια απέραντη αεριώδη ουρά κάνοντας τον πολύ ευδιάκριτα.

Οι επιστήμονες ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τους κομήτες επειδή θεωρούν ότι είναι ερείπια που έμειναν από την κατασκευή του ηλιακού συστήματος, που διαδραμάτισαν αργότερα ένα μεγάλο ρόλο για την ανάπτυξη της γης. Παρέδωσαν, πιθανώς, το μεγαλύτερο μέρος του νερού για τους γήινους ωκεανούς και βομβάρδισαν τον πλανήτη μας με τις σύνθετες οργανικές ενώσεις που θα μπορούσαν να είναι κρίσιμες για την εξέλιξη της ζωής εδώ κάτω.

Για αυτούς τους λόγους, οι ερευνητές είχαν επιδιώξει να βρουν μια πηγή τέτοιων μορίων από κομήτες και σχεδίασαν την αποστολή Stardust για να την έχουν. "Είναι μια ιστορική αποστολή", λέει ο Brownlee. "Πήγαμε στην άκρη του ηλιακού συστήματος, συλλέγοντας τις αρχικές δομικές μονάδες των πλανητών και τις φέρνουμε πίσω στα εργαστήριά μας.

"Η αποστολή μας δίνει μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε εάν οι μακροχρόνιες υποψίες μας είναι σωστές, ότι οι κομήτες διαδραμάτισαν έναν σημαντικό ρόλο στην προέλευση της ζωής."

Όταν το Stardust έφθασε στον κομήτη Wild 2 πέρυσι, το σκάφος 'σκούπισε' υλικό από την ουρά του κομήτη, χρησιμοποιώντας έναν συλλέκτη σε σχήμα μιας ρακέτας για να τοποθετήσει μικροσκοπικά τεμάχια από τη σκόνη της ουράς του κομήτη σε ένα σάκο.

Το μυστικό αυτής της ρακέτας που σύλλεξε τη σκόνη είναι η χρωματισμένη αεριώδη ζελατίνα που φέρνει. Αυτή είναι από αεροτζέλ, το ελαφρύτερο υλικό στη γη, και που είναι γνωστή σαν ο "παγωμένος καπνός" από τους επιστήμονες, ενώ έχει ως σκοπό να παγιδέψει τα μόρια της σκόνης καθώς το σκάφος πέρασε μέσω της ουράς του κομήτη.

Εντούτοις, οι επιστήμονες ακόμα δεν ξέρουν ότι εάν έχουν παγιδευτεί κατ' αυτό τον τρόπο κάποια μόρια. Θα πρέπει να περιμένουν μέχρι τις 15 Ιανουαρίου όταν φθάσει το Stardust στη γη. Το σκάφος θα αφήσει την κάψα - που περιέχει τη "ρακέτα", το αεροτζέλ της, και, ενδεχομένως, τους κόκκους της σκόνης του κομήτη που είναι ενσωματωμένοι σε αυτό - και θα βυθιστεί στην ατμόσφαιρα με ταχύτητα 13 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο.

Αφού ανοίξει πρώτα ένας μηχανισμός επιβράδυνσης, περίπου, 30 χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος, μετά στα 3 χιλιόμετρα θα ανοίξει το κύριο αλεξίπτωτο .

"Υπάρχει πάντα κάποιος κίνδυνος να πάει κάτι στραβά στην επιστροφή, αλλά σκεφτόμαστε ότι είναι πολύ χαμηλός προς το παρόν", τονίζει ο Ed Hirst, διευθυντής συστημάτων της αποστολής Stardust.

Στην πραγματικότητα, η κάψα του Stardust θα μπορούσε να επιζήσει από μια σύγκρουση ακόμα κι αν το αλεξίπτωτό του δεν ανοίξει, λένε οι σχεδιαστές του. "Ξέρουμε ότι μπορούμε να τελειώσουμε το επιστημονικό μας έργο", είπε ο διευθυντής του προγράμματος Tom Duxbury. Ο Brownlee είναι εξίσου βέβαιο. "Είναι μια γοητευτική αποστολή".

Αφού προσγειωθεί, η κάψουλα θα παραληφθεί στο εργαστήριο του Stardust στο διαστημικό κέντρο Johnson στο Τέξας, όπου η συσκευασία με το αεροτζέλ της θα σπάσει.   Σύμφωνα με τον καθηγητή Brownlee το φορτίο του Stardust θα αποτελείται από περισσότερα από ένα εκατομμύριο σωματίδια, από τα οποία μόνο δύο χιλιάδες θα έχουν διάμετρο όσο μία ανθρώπινη τρίχα. Ωστόσο, οι επιστήμονες θα τα μελετήσουν επί δεκαετίες σε μοριακό επίπεδο, οπότε κατά τον καθηγητή θα μοιάζουν περισσότερο με τεράστιους βράχους.

Η αποστολή που στοίχισε κάπου 400 εκατομμύρια θα επιστρέψει περίπου ένα χιλιοστό του γραμμαρίου υλικού από τον κομήτη.

"Μερικά επιστημονικά μυστικά θα βγουν σχεδόν αμέσως", προσθέτει ο Brownlee. "Άλλα πράγματα θα κρατήσουν χρόνια. Αλλά αναμένουμε να πάρουμε σημαντικές επιστημονικές πληροφορίες στους πρώτους 2 μήνες της έρευνας."