Ανακαλύφθηκε ένας νέος παγωμένος πλανήτης πολύ μεγαλύτερος της Γης

Πηγή: Πανεπιστήμιο του Ohio, 14 Μαρτίου 2006

Η ανακάλυψη μιας "υπερ-Γης" που είναι σε τροχιά γύρω από ένα ερυθρό νάνο άστρο 9.000 έτη φωτός μακριά μας, δείχνει ότι τέτοιοι πλανήτες είναι τρεις φορές πιο συνηθισμένοι από ό,τι αυτοί στο μέγεθος του Δία.

Μια διεθνής συνεργασία αστρονόμων έχει ανακαλύψει μια "υπερ-γη" που βρίσκεται στις ψυχρές εξωτερικές περιοχές ενός απόμακρου ηλιακού συστήματος περίπου 9.000 έτη φωτός μακριά. Ο πλανήτης αυτός ζυγίζει 13 φορές όσο η γη, και βρίσκεται σε θερμοκρασία -200 βαθμούς Κελσίουt, έτσι είναι ένας από τους πιο ψυχρούς πλανήτες που έχουν ποτέ ανακαλυφθεί έξω από το ηλιακό σύστημά μας.

Ο Andrew Gould, επικεφαλής της συνεργασίας MicroFUN και καθηγητής της αστρονομίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιου, έδειξε δύο βασικές επιπτώσεις της ανακάλυψης. "Πρώτα," λέει ο Gould, "αυτός ο παγωμένος πλανήτης κυριαρχεί στην περιοχή γύρω από το αστέρι του, που στο ηλιακό σύστημά μας εποικείται από τους αέριους γιγαντιαίους πλανήτες, όπως ο Δίας και ο Κρόνος. Δεν έχουμε δει ποτέ πριν ένα σύστημα όπως αυτό, επειδή δεν είχαμε ποτέ τα μέσα για να τους βρούμε."

"Και δεύτερον," πρόσθεσε, "αυτή η παγωμένη υπερ-γη είναι αρκετά συνηθισμένη. Κατά προσέγγιση το 35% όλων των άστρων έχουν τέτοια συστήματα."

Οι αστρονόμοι έχουν υποβάλει μια εργασία για τον πλανήτη στο Astrophysical Journal Letters.

Το πρόγραμμα MicroFUN αναζητεί πλανήτες χρησιμοποιώντας το φαινόμενο του βαρυτικού μικροεστιασμού, που εμφανίζεται όταν ένα μεγάλο άστρο περνά μπροστά από ένα άλλο αστέρι, που λάμπει στο υπόβαθρο. Η ισχυρή βαρύτητα του αντικειμένου κάμπτει τις ακτίνες του φωτός από το πιο απόμακρο αστέρι και τις ενισχύει όπως ένας φακός. Εδώ στη γη, βλέπουμε το ενισχυμένο αστέρι να γίνεται φωτεινότερο όταν το άστρο-φακός περνά μπροστά από το πίσω άστρο, και εξασθενιμένο έπειτα καθώς το άστρο-φακός απομακρύνεται.

Η συνεργασία OGLE (Πείραμα Βαρυτικού Φακού) ανακάλυψε αρχικά το αστέρι τον Απρίλιο του 2005, και πρόσεξαν οι Gould και ο επικεφαλής Andrzej Udalski της OGLE ότι ξαφνικά την 1η Μαΐου το αστέρι ελάμπρυνε εξαιρετικά γρήγορα, που σημαίνει ότι θα ήταν ένα εξαιρετικά εύφορο έδαφος για το κυνήγι νέων πλανητών. 

Έτσι ο Gould ζήτησε από το παρατηρητήριο MDM στην Αριζόνα να του διαθέσει λίγα λεπτά κατά τη διάρκεια της νύκτας για να μετρήσει περιστασιακά τη φωτεινότητα του αστεριού. Έτσι, πήραν περισσότερες από 1.000 μετρήσεις αυτού του γεγονότος.

Το γεγονός παρατηρήθηκε επίσης από αστρονόμους στη Νέα Ζηλανδία και τη Χαβάη.

Αλλά όταν οι αστρονόμοι συγκέντρωσαν όλα τα στοιχεία, αντιμετώπισαν περισσότερες δυσκολίες. Παρέμεινε μια μικρή πιθανότητα αυτή η μικροσκοπική στρέβλωση που είδαν στο σήμα να μην προκλήθηκε από έναν πλανήτη, και γι αυτό έπρεπε να γραφτεί ένα ειδικό λογισμικό για να επιταχύνει τη μοντελοποίηση ώστε να απομακρυνθούν όλες οι άλλες δυνατότητες.

Τέλος, τα μοντέλα επιβεβαίωσαν την παρουσία ενός πλανήτη με τη μάζα του Ποσειδώνα, 13 φορές βαρύτερος από τη γη, και σε τροχιά γύρω από ένα αστέρι το μισό του δικού μας ήλιυ.

Ο Gould υποψιάζεται ότι ο πλανήτης είναι γυμνός, παγωμένος και βραχώδης -- μια ψυχρή υπερ-γη. Κρίνοντας από την απουσία πλανητών σαν τον Δία κοντά του, αυτό το ηλιακό σύστημα μπορεί να στερείται του απαραίτητου αερίου από το οποίο σχηματίζονται οι αέριοι γίγαντες πλανήτες, είπε ο Gould.

"Δεν μπορούμε να πούμε κάτι με βεβαιότητα", αναγνώρισε. "Εάν είχαμε περισσότερα στατιστικά στοιχεία όσον αφορά αυτόν τον τύπο του πλανήτη, θα μπορούσαμε να συναρμολογήσουμε μια καλύτερη ιστορία."

Μέχρι μια δεκαετία πριν, οι επιστήμονες δεν είχαν κανένα στοιχείο πως ήταν άλλα ηλιακά συστήματα. Από τότε, έχουν ανακαλυφθεί περίπου 170 πλανήτες, και οι περισσότεροι από αυτούς είναι αέριοι γίγαντες πλανήτες, παρόμοιοι με τον Δία.

Μόνο μια χούφτα πλανήτες σαν τη μάζα του Ποσειδώνα έχουν ανιχνευθεί, και μόνο δύο στις ψυχρές εξωτερικές περιοχές των ηλιακών συστημάτων τους. "Το επόμενο βήμα είναι να ανέβει η ευαισθησία των μεθόδων ανίχνευσής μας για να φθάσουμε στους πλανήτες σαν τη Γη", πρόσθεσε ο Gould, "και είναι ο καλύτερος τρόπος για να φθάσουμε εκεί."

Η τεχνική αυτή είναι η μόνη αρκετά ευαίσθητη για να ανιχνεύσουμε αυτούς τους τύπους των πλανητών, πρόσθεσε. Για να αυξήσουμε την πιθανότητα να δούμε πλανήτες όπως η γη, θα πρέπει να δούμε μια νέα γενεά τηλεσκοπίων αφιερωμένων στις αναζητήσεις πλανητών.

Η εργασία του Gould υποστηρίχθηκε από το Εθνικές Ίδρυμα Επιστήμης και τη NASA.