Η εικόνα του γαλαξία M82 δώρο του Hubble για τα 16 χρόνια λειτουργίας του

Πηγή: ESA, 26 Απριλίου 2006

Το διάσημο διαστημικό παρατηρητήριο Hubble, που έφτασε τα 16 χρόνια στο διάστημα, μας έστειλε την εικόνα του γαλαξία M82. Αυτός βρίσκεται σε μια απόσταση 12 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά,  και εμφανίζεται κατά την άνοιξη στο βόρειο ημισφαίριο και προς την κατεύθυνση της Μεγάλης Άρκτου. Ονομάζεται επίσης "γαλαξίας πούρο" λόγω της ελλειπτικής μορφής του, που δημιουργείται λόγω της πλάγιας κλίσης του δίσκου του σχετικά με την ευθεία γραμμή που το βλέπουμε.

Για τα γενέθλια δεν κόπηκε βέβαια κάποια τούρτα, αλλά η NASA και η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία τα γιόρτασαν δίνοντας στο κοινό μια θεαματική εικόνα του γαλαξία M82. Η εικόνα είναι ένα μωσαϊκό πολλών εικόνων που λήφθηκαν μέσω διαφορετικών χρωματικών φίλτρων και είναι η πιο όμορφη και καθαρή άποψη αυτού του γαλαξία.

Τα αστέρια σχηματίζονται με ένα καταπληκτικό ρυθμό μέσα στον M82 - περίπου 10 φορές γρηγορότερα από τη γέννηση των αστεριών μέσα στο δικό μας Γαλαξία.

Στην εικόνα, αυτό που εμφανίζεται να είναι συγκεχυμένα άστρα σε όλο το γαλαξία στην πραγματικότητα είναι σμήνη άστρων, και το κάθε ένα σμήνος περιέχει μέχρι 1 εκατομμύριο αστέρια. Οι αστρονόμοι λένε ότι αυτά τα νέα, τεράστια σμήνη είναι νεανικά ισοδύναμα των αρχαίων σφαιρωτών σμηνών, που βρίσκονται σε τροχιά στα περίχωρα του Γαλαξία μας αλλά και άλλων γαλαξιών.

Μια στενή σύγκρουση με το γειτονικό γαλαξία M81 εμφανίζεται να ανατροφοδοτεί τις αστρικές 'φωτιές' του M82,  γιατί εισέρχεται μια τεράστια ποσότητα αερίου, τα καύσιμα δηλαδή του σχηματισμού των αστεριών. Ο αστρικός άνεμος από τα καυτά, νέα αστέρια του M82 κτυπά το ιονισμένο υδρογόνο, που στην εικόνα εμφανίζεται σαν κόκκινα λοφία, έξω από το γαλαξιακό δίσκο. Με τον χρόνο, τέτοιος γρήγορος σχηματισμός αστεριών θα γδύσει τον γαλαξία από τα νέφη των αερίων του, και έτσι η γέννηση των αστεριών εκεί θα υποχωρήσει. Έως τότε, πολλά από τα τεράστια αστέρια που σχηματίζονται σε αυτόν τον κύκλο του σχηματισμού αστεριών θα φτάσουν να εκραγούν ως σουπερνόβες, αναστατώνοντας περαιτέρω το γαλαξία.

 

Η κληρονομιά του Hubble

Μεταξύ των μεγάλων επιτευγμάτων του Hubble είναι κάποιες παρατηρήσεις σουπερνοβών, που παρουσιάζουν ότι το σύμπαν όχι μόνο επεκτείνεται, αλλά το κάνει με έναν συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό. Ο λόγος γι αυτή την φρενιτιώδη διαστολή είναι η σκοτεινή ενέργεια, για την οποία οι επιστήμονες δεν ξέρουν σχεδόν τίποτα, ενώ αντιστέκεται στην έλξη της βαρύτητα και υπερισχύει αυτής.

Το 2004 το Hubble έκανε παρατηρήσεις σε ένα πολύ απόμακρο σημείο του ουρανού, που οι επιστήμονες ονομάζουν Εξαιρετικά Βαθύ Πεδίο και περιέχει έναν μεγάλο αριθμό από τους πιο απόμακρους γαλαξίες και άλλα αντικείμενα που τραβήχτηκαν ποτέ. Το φως από τους νέους γαλαξίες ταξίδεψε περισσότερο από 13 δισεκατομμύρια έτη για να φθάσει στην ψηφιακή φωτογραφική μηχανή του Hubble.

Κάπως πιο κοντά σε μας, το Hubble το 2001 έκανε τις πρώτες άμεσες μετρήσεις της σύνθεσης της ατμόσφαιρας ενός πλανήτη έξω από το ηλιακό σύστημά μας.

Παρατήρησε τους ανέμους στον Κρόνο, και έδειξε ότι στον Ποσειδώνα υπάρχουν εποχές. Επισήμανε μυστήριες λάμψεις φωτός στον Δία, και έκανε καταπληκτικά πορτρέτα του Άρη.

Το Hubble τοποθετήθηκε σε γήινη τροχιά από το διαστημικό λεωφορείο Discovery (STS-31) στις 24 Απριλίου 1990 και είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ της NASA και της ESA (Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία). Η λειτουργική ευθύνη του ανήκει στο Space Telescope Science Institute της Βαλτιμόρης στο Μέριλαντ.

Δυστυχώς το παρατηρητήριο μπορεί να είναι στα τελευταία στάδια του. Η NASA δεν έχει αυτήν την περίοδο κανένα σχέδιο για να συντηρήσει το τηλεσκόπιο μια πέμπτη φορά. Εν τω μεταξύ, με τις μπαταρίες και τα γυροσκόπιά του να σβήνουν, το τηλεσκόπιο θα σταματήσει πιθανώς να τραβάει εικόνες το 2007 ή το 2008.

Δείτε και τα σχετικά άρθρα
Happy birthday Hubble! Με δύο εκπληκτικές φωτογραφίες
Διάσημες εικόνες από το διαστημικό παρατηρητήριο Hubble