|
Το ρόβερ Opportunity της NASA στον Άρη, το αδάμαστο κινητό επιστημονικό
εργαστήριο που έχει επιζήσει 10-πλάσιο χρόνο από το αναμενόμενο, θα κάνει
ένα τελικό ταξίδι προτού φθάσει στην τελική θέση του στον κόκκινο πλανήτη.
Το Σεπτέμβριο, το ρόβερ έφθασε στον κρατήρα Βικτώρια κοντά στον
ισημερινό τσουλώντας αργά πάνω από το άγονο τοπίο του κόκκινου πλανήτη για
21 μήνες.
Ο κρατήρας, που έχει πλάτος 800 μέτρα και βάθος 75 μέτρα, έδωσε στους επιστήμονες
μια πολύ λεπτομερή εικόνα του υπέδαφους του κόκκινου πλανήτη. Ο Steve Squyres
υπεύθυνος για την εξερεύνηση του Άρη από τα δύο ρόβερ, παρουσίασε τα αποτελέσματα
των παρατηρήσεων των προηγούμενων τριών μηνών στη συνεδρίαση του φθινοπώρου
της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης στο Σαν Φρανσίσκο.
Το χείλος του κρατήρα είναι η τελευταία
στάση του πριν πάει το Opportunity για τον τελικό προορισμό του. "Εξερευνούμε
πρώτα κατά μήκος του χείλους του κρατήρα και, στο όχι πολύ απώτερο μέλλον,
ελπίζουμε να πάμε και στον κρατήρα", είπε ο Δρ Squyres. Κι αυτό θα μπορούσε
να είναι ένα μονόδρομο ταξίδι: οι επιστήμονες έχουν βρει έναν τρόπο να πάρουν
το Opportunity από τον κρατήρα αλλά δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι θα βγει.
Το Opportunity προσγειώθηκε στον Άρη με το δίδυμό ρόβερ, Spirit, τον Ιανουάριο
του 2004 και έχει δώσει στους επιστήμονες πρωτοφανή στοιχεία από τότε. "Σχεδιάστηκαν
για 90 ημέρες, και σήμερα είναι 1.047 ημέρες", είπε ο Δρ Squyres. "Κάθε ημέρα
είναι κι ένα δώρο". Οι επιστήμονες νόμιζαν
ότι η σκόνη, που υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στον Άρη, θα συσσωρευόταν στα
ηλιακά πάνελ τα οποία τροφοδοτούν με ενέργεια τα οχήματα, και τελικά μετά
από διάστημα τριών μηνών θα ήταν αδύνατο να συγκεντρώσουν ενέργεια και να
συνεχίσουν να λειτουργούν. Οι άνεμοι
όμως στον Άρη βοήθησαν τελικά να καθαριστούν τα πάνελ από την σκόνη. Έτσι
συμπλήρωσαν ήδη μια τριετία ή πάνω από 1000 ημέρες στον Ερυθρό Πλανήτη.
Τα δύο ρόβερ έχουν πάρει αξιόλογες εικόνες της επιφάνειας και
έχουν πραγματοποιήσει πολλά σημαντικά πειράματα ψάχνοντας για αποδεικτικά
στοιχεία του νερού στον Άρη. Στις πρώτες μέρες του στον Άρη, το Opportunity
βρήκε μικρές γκρίζες σφαίρες διεσπαρμένες στο έδαφος κοντά στην περιοχή προσεδάφισης
του. Τα αντικείμενα - που ονομάστηκαν "μύρτιλα" (blueberries)
από τους επιστήμονες - τελικά αποδείχθηκαν εξογκώματα φτιαγμένα από αιματίτη,
ένα σημαντικά αποδεικτικό στοιχείο ότι υπήρχε υγρό νερό κάποτε κοντά στην
επιφάνεια.
Οι παρατηρήσεις στους τελευταίους μήνες συνεχίστηκαν προς αναζήτηση
κι άλλων 'βατόμουρων' γύρω από τον κρατήρα Βικτώρια. Ο Squyres ανέφερε ότι
βρέθηκαν πολύ λιγότερα μετά δεδομένου ότι το Opportunity είχε ταξιδέψει ανηφορικά
γύρω από τον κρατήρα στους τελευταίους μήνες, δείχνοντας έτσι πιο ξηρές συνθήκες.
Τα παλιότερα στρώματα των πετρωμάτων μέσα
στον κρατήρα Victoria, θα μας δώσουν μια απάντηση για το πόσο καιρό πριν υπήρχε
νερό στον Άρη, και αν υπήρχε μόνο στην επιφάνεια. Και καθώς η παρουσία του
νερού επιβεβαιώθηκε πια, τα ερωτήματα είναι διαφορετικής φύσης.
Οι επισταμένες παρατηρήσεις του στον κρατήρα Βικτώρια επέτρεψαν
επίσης στους επιστήμονες να δουν την πλευρική παραλλαγή των βράχων για πρώτη
φορά στον Άρη. "Έχουμε δει την υπογραφή των αρχαίων αμμόλοφων φτιαγμένων από
βράχους θειικού άλατος. Αυτοί οι βράχοι που σχηματίστηκαν πολύ καιρό πριν,
όταν υπήρχε υγρό νερό εκεί που εξατμίστηκε και φυσικά άφησε άλατα πίσω του",
εξήγησε ο Δρ Squyres.
Πρόσθεσε δε ότι, στο παρελθόν, ο Άρης ήταν πιθανώς μια θυελλώδης θέση όπου
κόκκοι της άμμου σκόρπισαν στους αμμόλοφους. "Η περιοχή που έχουμε φτάσει
στα τελευταία 9 χιλιόμετρα είναι μια γιγαντιαία περιοχή με αμμόλοφους. Υπήρχαν
τοποθεσίες με υγρό νερό κάτω από την επιφάνεια που έφτανε περιστασιακά στην
επιφάνεια."
Το επόμενο βήμα είναι να σταλεί το ρόβερ μέσα στον κρατήρα. "Θέλουμε να ανακαλύψουμε
από τι αποτελούνται οι βράχοι εκεί κάτω. Θέλω να δω εάν υπάρχουν παραλλαγές
στη σύνθεση ανάλογα με το βάθος, που θα μας πει κάποια πράγματα για
το νερό που διαπότισε το έδαφος εδώ και πολύ καιρό πριν. Θέλουμε να ψάξουμε
για περισσότερα στοιχεία όχι μόνο για τον αέρα που σκορπίζει την άμμο γύρω,
αλλά και για το νερό που διώχνει την άμμο γύρω", συνέχισε ο Δρ Squyres.
Ανέφερε ότι η ομάδα του είχε βρει έναν δρόμο προς τον κρατήρα Βικτώρια αλλά,
μέχρι τώρα, καμία έξοδο. "Δεν θέλω να είναι ένα μονόδρομο ταξίδι," λέει ο
ίδιος. "Αλλά τα επιστημονικά στοιχεία που θα βρούμε βαθιά κάτω στο εσωτερικό
του κρατήρα είναι πολύ αναγκαία, έτσι δεν πρέπει να ψάξουμε για μια έξοδο
του ρόβερ ασφαλή 100% προτού να πάμε μέσα."
Η αποστολή του Opportunity
|
Μεταξύ των πρώτων πειστηρίων για την υπόθεση ύπαρξης νερού
στον Άρη είναι: η περιοχή προσεδάφισης του Opportunity ήταν 'σπαρμένη'
με αυτές τις πέτρες διαμέτρου 8-15 εκ.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτά τα βότσαλα, που αστειευόμενοι
τα αποκαλούν «μύρτιλα» {blueberries), σχηματίστηκαν από ορυκτά που βγήκαν
με διήθηση μέσα από βράχους.
Οι βράχοι διαλύθηκαν βαθμιαία λόγω διάβρωσης και απέμειναν
οι σκληρές, σφαιρικές συμπτύξεις των ορυκτών.
|
|
Αυτή η έγχρωμη εικόνα του βράχου Bounce - που ονομάστηκε
έτσι επειδή το ρόβερ Opportunity πέρασε από πάνω του αναπηδώντας κατά
την προσεδάφιση του - δείχνει τις «ουλές» που του άφησε το Εργαλείο Απόξεσης
Πετρωμάτων.
Παίρνοντας ισχύ από τρία ηλεκτρικά μοτέρ, το μικρό αυτό δράπανο
αποκαλύπτει τι κρύβεται στο εσωτερικό των πετρωμάτων του Άρη, ανοίγοντας
τρύπες πλάτους 5 εκ. και βάθους 0,5 εκ.
|
|
Μπορεί να μη φαντάζει σπουδαία, αλλά αυτή η εικόνα είναι
το πειστήριο ύπαρξης του νερού στο παρελθόν του Άρη.
Με το πέρασμα των αιώνων, κόκκοι βράχων σκόνης κατακάθισαν
στον πυθμένα μίας υδάτινης περιοχής και βαθμιαία σχημάτισαν στρώματα σκληρού
ιζηματογενους πετρώματος.
Το νερό δημιούργησε ρυτιδώματα ατό πέτρωμα, τα οποία εξακολουθούν
να είναι ορατά έως σήμερα.
|
 |
|
|
|
 |
|
