Πολλοί πλανήτες έχουν δύο ήλιους

Πηγή: BBC, 29 Μαρτίου 2007

Οι διπλοί ήλιοι που ανέτελλαν και έδυαν στην ταινία ο Πόλεμος των Άστρων μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από φαντασία, σύμφωνα με στοιχεία από τη NASA.

Μια σκηνή από την ταινία ο Πόλεμος των Άστρων του 1977, ο ήρωας κοιτάζει τους δύο ήλιους που δύουν από τον ερημικό του κόσμο

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA έχει διαπιστώσει ότι τα πιο συνηθισμένα πλανητικά συστήματα είναι αυτά που βρίσκονται γύρω από τα διπλά άστρα, κι όχι αυτά που είναι γύρω από μοναχικά αστέρια, όπως ο ήλιος μας.

Οι λεπτομέρειες της έρευνας έχουν δημοσιευθεί στο Astrophysical Journal (Αστροφυσικό Περιοδικό).

Στη μελέτη, μια ομάδα ερευνητών χρησιμοποίησε μια υπέρυθρη φωτογραφική κάμερα στο τηλεσκόπιο Spitzer προς αναζήτηση δίσκων με σκόνη γύρω από τα δυαδικά αστέρια.

Οι σκονισμένοι δίσκοι φτιάχνονται από τα εναπομείναντα συντρίμμια της εποχής του σχηματισμού των πλανητών.

"Ξέραμε ότι τα αστέρια θα ήταν εκεί, και το ζήτημα ήταν εάν υπήρχε εκεί κανένας πλανήτης, όπου κάποιος από εκεί πάνω να είναι η θέση να δει αυτά τα δειλινά", λέει ο Karl Stapelfeldt, επιστήμονας στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA (JPL) στην Πασαντένα.

"Και το συμπέρασμα είναι ότι υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ανήκει ένας πλανήτης σε δυαδικό σύστημα".

Η παρουσία πλανητών στους σκονισμένους δίσκους θεωρείται πιθανή, αλλά δεν είναι με κανένα τρόπο σίγουρη.

Η πλειοψηφία των πλανητών θα μπορούσαν να βρίσκονται γύρω από τα δυαδικά αστέρια

"Στο ηλιακό σύστημά μας, οι αστεροειδείς συγκρούονται ο ένας με τον άλλο και παράγονται πίδακες σκόνης και που είναι, υποθέτουμε, ό,τι βλέπουμε σε αυτούς τους μακρινούς δίσκους - δηλαδή η σκόνη που παράγεται από τη σύγκρουση δύο μεγαλύτερων σωμάτων", λέει ο επικεφαλής συντάκτης της ανακοίνωσης David Trilling, από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

"Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι υπάρχουν μεγαλύτερα σώματα, σαν τους αστεροειδείς. Το επόμενο λογικό βήμα είναι ότι εάν υπάρχουν διαδικασίες που διαμόρφωσαν αυτά τα μεγαλύτερα αντικείμενα - όπως είναι οι αστεροειδείς, αυτές οι ίδιες διαδικασίες μπορεί επίσης να έχουν διαμορφώσει και τους πλανήτες."

Η ομάδα έψαξε τους σκονισμένους δίσκους σε 69 δυαδικά συστήματα μεταξύ, περίπου, 50 και 200 ετών φωτός μακριά από τη γη.

Τα στοιχεία τους δείχνουν ότι περίπου το 40% των διπλών συστημάτων είχε σκονισμένους δίσκους - ελαφρώς υψηλότερη συχνότητα από ένα παρόμοιο δείγμα απλών άστρων.

Αυτή η ανακάλυψη μας δείχνει ότι τα πλανητικά συστήματα είναι τουλάχιστον τόσο κοινά γύρω από αυτά τα δυαδικά αστέρια, όσο είναι γύρω και από τα απλά αστέρια, όπως ο ήλιος μας.

Στα συστήματα όπου τα αστέρια απέχουν μεταξύ τους 50-500 αστρονομικές μονάδες (50-500 φορές την απόσταση από τη γη έως στον ήλιο), οι δίσκοι της σκόνης είναι γύρω από το ένα άστρο του ζεύγους.

Όμως οι ερευνητές δεν βρήκαν κανέναν δίσκο στα δυαδικά συστήματα όπου τα αστέρια να απείχαν από 3 έως 50 αστρονομικές μονάδες (AU). Σε αυτά τα διπλά συστήματα, ο Trilling προτείνει ότι οι δυνάμεις της βαρύτητας μπορούν να απομακρύνουν τα συντρίμμια έξω στο βαθύ διάστημα, κι έτσι αποτρέπεται ο σχηματισμός των πλανητών.

Όταν η ομάδα εξέτασε δυαδικά αστέρια ακόμη πιο κοντά το ένα από το άλλο  - χωρισμένα από 0 έως 3 αστρονομικές μονάδες - έμεινε έκπληκτη όταν διαπίστωσε πως οι σκονισμένοι δίσκοι ήταν κάτι το σύνηθες, και εμφανίζονταν σε περίπου το 60% των περιπτώσεων.

Σε αυτά τα συστήματα, ένας σκονισμένος δίσκος περιβάλλει και τα δύο αστέρια, κι όχι τον ένα. Αν κάποιος πλανήτης ήταν σε τροχιά γύρω από αυτά τα στενά συστήματα θα δοκίμαζε ηλιοβασιλέματα, παρόμοιο με αυτό που απεικονίζεται στον πλασματικό ερημικό κόσμο Tatooine στον Πόλεμο των Άστρων: Επεισόδιο IV - μια Νέα Ελπίδα.

"Ο αριθμός των πιθανών περιοχών για τον σχηματισμό των πλανητών αυξήθηκε πάρα πολύ, επειδή τώρα ξέρουμε ότι αυτά τα δυαδικά ή και τριπλά συστήματα άστρων μπορούν να συνδεθούν ευρέως με τον πλανητικό σχηματισμό", τονίζει ο Trilling.

Κατοικήσιμες ζώνες

Ο Trilling συμπληρώνει ότι εάν οι πλανήτες υπήρχαν στους σκονισμένους δίσκους γύρω από αυτά τα δυαδικά άστρα, μπορεί να είναι σε αποστάσεις όπου οι συνθήκες μπορούν να είναι φιλόξενες για τη ζωή.

"Η εικόνα του Luke Skywalker είναι βεβαίως επιστημονική φαντασία. Αλλά δεν βλέπω τίποτα που να είναι αστρονομικά ανακριβής για αυτό", συνεχίζει ο ερευνητής της Αριζόνα. "Με κάποια από τα συστήματά μας, θα μπορούσατε να παίξετε με τη γεωμετρία, βάζετε έναν πλανήτη εκεί, παίρνετε τις σωστές θερμοκρασίες και το κάνετε να μοιάζει ακριβώς όπως το Tatooine."

"Φυσικά, δεν ξέρουμε τίποτα για τους πλανήτες σε αυτά τα συστήματα - είναι όλα φανταστικά - αλλά αυτό φαίνεται ωραία".