Επιδεινώθηκαν οι θύελλες από σκόνη και απειλούν τα δύο ρόβερ στον Άρη

Πηγή: NewScientist, 20 Ιουλίου 2007

Οι θύελλες της σκόνης στον Άρη, που πριν μερικές εβδομάδες είχαν δημιουργήσει δυσχέρειες στην κίνηση του ρόβερ Opportunity της NASA, τώρα τελευταία παρακωλύουν και την κίνηση του διδύμου του ρόβερ Spirit.

Οι θύελλες σκόνης άρχισαν στα τέλη του Ιουνίου, κρύβοντας τον ήλιο και μειώνοντας έτσι την ισχύ των ηλιακών πάνελ των δίδυμων ρόβερ. Το Opportunity με τα χαμηλά επίπεδα ισχύος επηρεάστηκε τόσο, ώστε δεν μπόρεσε να κάνει την αναμενόμενη από καιρό κάθοδό του στον κρατήρα Βικτώρια. Όμως το ρόβερ είχε ακόμα αρκετή ισχύ για να κάνει επιστημονικές παρατηρήσεις από την θέση του στην άκρη του κρατήρα.

Τελευταία, η σκόνη από τις θύελλες κρύβει ολόκληρο τον πλανήτη, και είναι ιδιαίτερα άσχημη στη θέση που βρίσκεται το Opportunity. Πριν από τη θύελλα, το Opportunity έπαιρνε 700 βατώρες ενέργειας κάθε ημέρα. Από την Τετάρτη 17 Ιουλίου έχει μειωθεί στους 128 βατώρες, την χαμηλότερη ενέργεια που έχει πάρει το κάθε ρόβερ από τότε που πήγε στον κόκκινο πλανήτη.

Η NASA έστειλε τότε εντολές στο Opportunity να διακόψει την επικοινωνία του με τη Γη τις δύο επόμενες μέρες, προκειμένου να γλιτώσουν ενέργεια, και ήταν η πρώτη φορά που έλαβε ένα τέτοιο ακραίο μέτρο. Η σκόνη δεν έχει επιπτώσεις στον Spirit τόσο σοβαρά, αν και έπρεπε να ελαττώσει κι αυτό το ρόβερ μερικές από τις δραστηριότητές του για να έχει ηλεκτρική ισχύ για άλλες ενέργειες.

Σε εικόνες που μας έστειλε ο δορυφόρος Mars Reconnaissance Orbiter η επιφάνεια του Άρη ήταν εύκολα ορατή τότε που άρχισαν οι θύελλες στις 22 Ιουνίου (πάνω εικόνα), αλλά από τις 17 Ιουλίου η επιφάνεια έχει κρυφτεί από τη σκόνη (κάτω εικόνα). Οι μαύρες περιοχές είναι χάσματα στην κάλυψη της εικόνας

"Προσπαθούμε να σώσουμε τα ρόβερ για να επιζήσουμε από αυτές τις καταιγίδες, αλλά δυστυχώς δεν σχεδιάστηκαν ποτέ για συνθήκες τόσο  έντονες", λέει ο επικεφαλής της NASA για τα επιστημονικά θέματα Alan Stern.

Η υπεύθυνη ομάδα έχει μειώσει τις ενεργειακές ανάγκες του Opportunity, μεταξύ 120 και 130 βατώρες ανά ημέρα. Αλλά ακόμα κι έτσι, είναι πολύ κοντά στο όριο που παράγουν τώρα τα ηλιακά πάνελ.

Εάν το Opportunity χρησιμοποιήσει περισσότερη ισχύ από αυτή που μπορεί να παραγάγει με τα ηλιακά πάνελ του μια δεδομένη ημέρα, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις μπαταρίες του για να την συμπληρώσει.  Αλλά εάν αυτό συμβεί πολλές ημέρες συνεχώς, τότε οι μπαταρίες θα μπορούσαν να καταστραφούν. Και τότε το Opportunity θα ήταν ανίκανο να τροφοδοτήσει τις θερμάστρες που προστατεύουν τα ηλεκτρονικά του από τις χαμηλές νυχτερινές θερμοκρασίες που μπορούν να μειωθούν ακόμα και στους -80 βαθμούς Κελσίου.

Όμως, ο Steven Squyres κύριος υπεύθυνος  για τα ρόβερ στο πανεπιστήμιο του Cornell στην Ιθάκη της Νέας Υόρκης, λέει ότι η ομάδα του είναι πολύ αισιόδοξη ότι τα ρόβερ θα είναι σε θέση να ξεπεράσουν την καταιγίδα της σκόνης, υποθέτοντας ότι αυτή δεν θα γίνει πολύ χειρότερη.

"Βεβαίως και μπορεί μια καταιγίδα στον Άρη να σκοτώσει τα ρόβερ. Εάν η σκόνη χειροτερέψει τότε δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να πάρουμε αρκετή ενέργεια ότι κι αν κάνουμε", λέει.

"Το γεγονός είναι ότι δεν έχουμε ποτέ δοκιμάσει τα ηλεκτρονικά των ρόβερ σε αυτές τις χαμηλές θερμοκρασίες", λέει ο Squyres. "Υποψιαζόμαστε και υποθέτουμε ότι οι πολύ ψυχρές θερμοκρασίες θα σκότωναν το όχημα, αλλά δεν το ξέρουμε πότε θα γίνει."

Ακόμα κι αν δεν υπάρξει κανένα σχετικό πρόβλημα με το κρύο, μια μακροχρόνια καθυστέρηση στην αποστολή των ρόβερ αποτελεί λόγο ανησυχίας, δεδομένου ότι τα δύο ρόβερ έχουν ξεπεράσει κατά 1150 ημέρες περίπου τη σχεδιαζόμενη διάρκεια ζωής τους - που ήταν μόνο 90 ημέρες - και τα διάφορα τμήματα του θα μπορούσαν να σταματήσουν τη λειτουργίας τους οποιαδήποτε στιγμή.

Κανένας δεν ξέρει πόσο καιρό μπορούν να διαρκέσουν οι θύελλες, κι έτσι δεν είναι σαφές πότε θα μπορέσει το Opportunity να κατέβει στον κρατήρα Βικτώρια.

"Περιμένω η καθυστέρηση να κρατήσει τουλάχιστον μία έως δύο εβδομάδες ακόμα, αν και υπάρχει η πιθανότητα να κρατήσει μερικούς μήνες αν φανούμε άτυχοι με τον καιρό", τονίζει ο Squyres. "Δυστυχώς, δεν είμαστε πολύ καλοί στην πρόβλεψη του Αρειανού καιρού".

Από τις πιο ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις των δύο ρόβερ στον Άρη είναι οι πέντε μετεωρίτες στην επιφάνεια του. Ο πρώτος μετεωρίτης που βρέθηκε σε άλλον πλανήτη εκτός της Γης βρέθηκε τον Ιανουάριο του 2005 από το ρόβερ Opportinity και σε πολύ μικρή απόσταση από το σημείο προσεδάφισής του. Είχε διάμετρο 30 εκατοστά και η σύνθεσή του ήταν κυρίως σίδηρος και νικέλιο.

Από τότε μέχρι και σήμερα τα δυο ρόβερ εντοπίζουν κατά μέσο όρο έναν μετεωρίτη ανά οκτώ μήνες. Η ανακάλυψη τους είναι εύκολη υπόθεση γιατί απουσιάζει στην επιφάνεια του Άρη κάθε τι που θα εμπόδιζε τον εντοπισμό των μετεωριτών. Όμως οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πόσο καιρό βρίσκονται οι μετεωρίτες στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη.  Οι ειδικοί λένε ότι μάλλον βρίσκονται εκεί πάνω για εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια ίσως χρόνια, ωστόσο δεν υπάρχει τρόπος να προσδιορίσουμε ακριβώς το χρονικό διάστημα.

Το μεγαλύτερο όμως ζήτημα είναι η ύπαρξη του νερού. Τα στοιχεία για την προηγούμενη ύπαρξη του νερού είναι πολλά όμως δεν φαίνονται ίχνη οξείδωσης στην επιφάνεια των μετεωριτών, κάτι που θα έπρεπε να υπάρχει εφόσον περιέχουν σίδηρο. Η πλέον πιθανή εξήγηση είναι ότι βρέθηκαν στην επιφάνεια για λίγο ενώ το υπόλοιπο διάστημα είχαν καλυφθεί από τους αμμόλοφους, που στον Άρη μετακινούνται. Περισσότερες πληροφορίες θα περιέχουν στο εσωτερικό τους οι μετεωρίτες που αποτελούνται από πέτρα, που ακόμα δεν έχουν εντοπιστεί στον Άρη. Τα ζητήματα αυτά είναι μερικά από όσα θα εξετάσουν οι μελλοντικές αποστολές, οι οποίες αφού συλλέξουν πετρώματα, θα αναλύσουν μετά τη σύνθεση τους.