Σχηματίζονται πλανήτες στο σμήνος των Πλειάδων

Πηγή: ScienceDaily, 15 Νοεμβρίου 2007

Αμερικανοί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι γύρω από ένα άστρο στον αστερισμό των Πλειάδων (ή οι επτά αδελφές) αναπτύσσεται ή έχει σχηματιστεί ένα νέο ηλιακό σύστημα. Το πιο ενδιαφέρον όμως γεγονός είναι πως τα στοιχεία που έχουν στη διάθεση τους οι επιστήμονες, τους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ πιθανόν ανάμεσα στους πλανήτες που δημιουργούνται να υπάρχουν και βραχώδεις πλανήτες με μέγεθος ανάλογο με αυτό της Γης και του Άρη. Ο σχηματισμός των πλανητών είναι το αποτέλεσμα τεράστιων συγκρούσεων μεταξύ πλανητών ή πλανητικών εμβρύων.

Οι αστρονόμοι που χρησιμοποιούν το παρατηρητήριο των Διδυμων στη Χαβάη καθώς και το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer εκθέτουν τα συμπεράσματά τους στο Astrophysical Journal, το αρχαιότερο περιοδικό στην αστρονομία.

"Έχουμε πλέον στα χέρια μας τις πρώτες ξεκάθαρες αποδείξεις της δημιουργίας πλανητών στο σμήνος των Πλειάδων. Μάλιστα τα στοιχεία που έχουμε δείχνουν ότι θα δημιουργηθούν εκεί βραχώδεις πλανήτες σαν αυτούς που υπάρχουν στο δικό μας ηλιακό σύστημα", δηλώνει ο Joseph Rhee του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, ο οποίος ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας η οποία έκανε τις ανακαλύψείς.

Ένα από τα αστέρια του σμήνους, γνωστό ως HD 23514, που έχει μάζα και φωτεινότητα λίγο μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου, περιβάλλεται από έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό καυτών σωματιδίων σκόνης - εκατοντάδες χιλιάδες φορές περισσότερη σκόνη απ' ό,τι υπάρχει γύρω από τον ήλιό μας. Η δε σκόνη πρέπει να είναι τα συντρίμμια από μια τεράστια σύγκρουση, από μια κοσμική καταστροφή.

Οι αστρονόμοι αφού ανέλυσαν τις εκπομπές από τα αμέτρητα μικροσκοπικά σωματίδια της σκόνης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, η πλέον πιθανή εξήγηση είναι ότι τα σωματίδια αυτά είναι συντρίμμια από μια βίαια σύγκρουση μεταξύ πλανητών ή πλανητικών εμβρύων.

Οι αστρονόμοι ονομάζουν αυτά τα σωματίδια σκόνης "δομικές μονάδες των πλανητών," που μπορούν να συσσωρευτούν σε κομήτες και μικρά αντικείμενα σαν τους αστεροειδείς, και τότε συγκεντρώνεται μια μεγάλη μάζα διαμορφώνοντας έτσι πλανητικά έμβρυα, που στο τέλος θα καταλήξουν σε ολοκληρωμένους πλανήτες.

Στο στάδιο της δημιουργίας των βραχωδών, γήινων πλανητών, μερικά αντικείμενα συγκρούονται και αναπτύσσονται σε πλανήτες, ενώ άλλα διαλύονται μέσα στη σκόνη. Έτσι, οι ερευνητές τώρα βλέπουν αυτή τη σκόνη.

Το HD 23514 είναι το δεύτερο αστέρι γύρω από το οποίο οι αστρονόμοι πρόσφατα έχουν βρει στοιχεία για τον σχηματισμό γήινων πλανητών. Οι ίδιοι τον Ιούλιο του 2005 βρήκαν ότι ένα αστέρι σαν τον ήλιο μας, που είναι γνωστό ως BD + 20.307, και σε απόσταση 300 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κριού, περιβάλλεται από ένα εκατομμύριο φορές περισσότερη σκόνη από αυτή που είναι γύρω από τον ήλιο μας.

Ενώ ο ήλιός μας είναι 4,5 δισεκατομμυρίων ετών, τα αστέρια των Πλειάδων και στον Κριό είναι "έφηβοι," περίπου 100 και 400 εκατομμυρίων ετών, αντίστοιχα. Με βάση την ηλικία των δύο άστρων και τη δυναμική των σωματιδίων της σκόνης που είναι σε τροχιά γύρω τους, οι αστρονόμοι συμπεραίνουν ότι τα περισσότερα εφηβικά άστρα σαν τον ήλιο μας, είναι πιθανό να φτιάχνουν γήινους πλανήτες μέσω επαναλαμβανόμενων βίαιων συγκρούσεων μεγάλων αντικειμένων. Τα κοσμικά αυτά συντρίμμια από λίγες μόνο τέτοιες συγκρούσεις μπορούν να παρουσιαστούν σε οποιοδήποτε χρόνο - ειδικά αυτή την περίοδο, μόνο τα άστρα HD 23514 και BD + 20.307 έχουν ορατά συντρίμμια.

Έτσι, οι παρατηρήσεις μας δείχνουν ότι οι γήινοι πλανήτες παρόμοιοι με αυτούς στο ηλιακό σύστημά μας είναι πιθανώς αρκετά συνηθισμένοι.

Πολλοί αστρονόμοι θεωρούν ότι το φεγγάρι μας σχηματίστηκε με τη σύγκρουση δύο πλανητικών εμβρύων - η νέα Γη και ένα σώμα στο μέγεθος του Άρη. Εκείνη η συντριβή δημιούργησε τεράστια συντρίμμια, μερικά από τα οποία συμπυκνώθηκαν για να σχηματίσουν το φεγγάρι και κάποια άλλα τέθηκαν σε τροχιά γύρω από το νεαρό ήλιο.

Σε αντίθεση, η σύγκρουση ενός αστεροειδή με τη Γη πριν 65 εκατομμύρια έτη, που θεωρείται ότι εξαφάνισε τους δεινόσαυρους, ήταν μια ασήμαντη σύγκρουση.

Τα μεγάλα ποσά της σκόνης, όπως φαίνονται στα αστέρια των Πλειάδων και του Κριού, δεν μπορούν να είναι αρχέγονα αλλά μάλλον πρέπει να είναι δεύτερης γενεάς συντρίμμια, που παράγονται από τις συγκρούσεις πολύ μεγάλων αντικειμένων, εξηγούν οι αστρονόμοι.

Οι Πλειάδες είναι ένα ανοικτό σμήνος που βρίσκεται στον αστερισμό του Ταύρου, σε απόσταση περίπου 400 ετών φωτός από τη Γη και κυριαρχείται από θερμά γαλάζια άστρα, τα οποία περικλείονται από διάχυτη νεφελώδη ύλη που καλείται «νεφέλωμα των Πλειάδων». Από τους περίπου 1.400 αστέρες του σμήνους των Πλειάδων ορατοί με γυμνό μάτι είναι μόνο επτά, που είναι και οι λαμπρότεροι. Για αυτόν τον λόγο το νεφέλωμα ονομάστηκε Οι Επτά Αδελφές και στα επτά άστρα δόθηκαν τα ονόματα των επτά Πλειάδων (Αλκυόνη, Μαία, Μερόπη, Ηλέκτρα, Πλειόνη, Κελαι-νώ, Ταϋγέτη) που ήταν οι κόρες του τιτάνα Άτλαντα και της Πλειόνης.

Οι Πλειάδες έχουν θεωρηθεί σημαντικά άστρα από πολλούς πολιτισμούς καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Έτσι, στους Βίκινγκς οι Πλειάδες ήταν πτηνά Τέρατα. Στην εποχή του χαλκού οι Κέλτες και άλλοι λαοί συνέδεσαν τις Πλειάδες με το πένθος και τις κηδείες, επειδή το σμήνος ανέτειλε στον ανατολικό νυκτερινό ουρανό, μεταξύ της φθινοπωρινής ισημερίας και του χειμερινού ηλιοστασίου, οι οποίες ήταν μια γιορτή που αφιερωνόταν στην ενθύμηση των νεκρών. Οι αρχαίοι Αζτέκοι του Μεξικού και της Κεντρικής Αμερικής βάσισαν το ημερολόγιό τους στις Πλειάδες.