Βρέθηκαν 10 νέοι πλανήτες μεταξύ των οποίων κι ένας πρωτοπλανήτης

Πηγή: Reuters, 2 Απριλίου 2008

Αστρονόμοι χρησιμοποιώντας ρομποτικές κάμερες έχουν βρει 10 νέους πλανήτες έξω από το ηλιακό σύστημά μας, ενώ μια δεύτερη ομάδα λέει ότι έχουν βρει τον πιο νεαρό πλανήτη που ξέρουμε μέχρι τώρα.

Τα συμπεράσματα αυτά ανεβάζουν τον αριθμό των εξωηλιακών πλανητών πάνω από 270, όπως ειπώθηκε σε μια συνεδρίαση αστρονόμων στο Μπέλφαστ.

Εικόνα από μια προσομοίωση σε υπολογιστές παρουσιάζει το HL Tau και τον περιβάλλοντα δίσκο του.

Η ομάδα που κάνει χρήση των ρομπότ λέγεται "SuperWASP," (Wide Area Search for Planets), και οι κάμερες ψάχνουν για πλανήτες που διέρχονται μπροστά από τα μητρικά αστέρια τους.

Το φως από το άστρο εξασθενίζει πολύ ελαφρώς όταν συμβαίνει αυτό, και έτσι οι αστρονόμοι μπορούν να συμπεράνουν το μέγεθος και τη θέση του πλανήτη.

Οι περισσότεροι πλανήτες γύρω από άλλα αστέρια έχουν βρεθεί με μια διαφορετική μέθοδο, μετρώντας τη μικροσκοπική βαρυτική έλξη που ασκεί ένας πλανήτης στο άστρο του.

Ο Don Pollaco του Πανεπιστημίου στο Μπέλφαστ έχει χρησιμοποιήσει κάμερες συναδέλφων του από τα Κανάρια, τη Νότια Αφρική, την Αριζόνα, τη Χαβάη, τη Χιλή, τη Γαλλία και την Αυστραλία για να ανακαλύψει τους 10 νέους εξωηλιακούς πλανήτες.

Οι πλανήτες αυτοί έχουν μάζα που κυμαίνεται από το μισό μέγεθος του Δία έως πάνω από οκτώ φορές το μέγεθος του Δία, ο μεγαλύτερος πλανήτης στο ηλιακό σύστημά μας. Κάποιος πλανήτης στρέφεται γύρω από το μητρικό του άστρο μία φορά την ημέρα και είναι τόσο κοντά του, που η ημερήσια θερμοκρασία του θα μπορούσε να φθάσει σε 2.300 βαθμούς Κελσίου.

Η Jane Greaves του πανεπιστημίου του St. Andrews στη Σκωτία και οι συνάδελφοι της είπε ότι βρήκαν έναν πλανήτη βρέφος χρησιμοποιώντας τη ραδιοαστρονομία για να εξετάσουν έναν δίσκο αερίου και σωματιδίων γύρω από το άστρο HL Tau.

Διάγραμμα που δείχνει την κλίμακα των εξωπλανητών που ανακαλύφθηκαν με τη μέθοδο WASP σε σχέση με το άστρο τους

Αυτό το αστέρι είναι μάλλον πολύ νέο επίσης -- μόλις 100.000 ετών έναντι των 4.6 δισεκατομμυρίων του ήλιου μας.

Η Jane Greaves και η ομάδα της βρήκε ότι η μάζα του νεαρού πλανήτη δείχνει να περιέχει βραχώδη χαλίκια.

"Βλέπουμε μια ευδιάκριτη σφαίρα αερίου και σκόνης να στρέφεται, που μοιάζει να είναι πρωτοπλανήτης," δήλωσε η Greaves.

"Στο μέλλον, αναμένουμε αυτός ο πρωτοπλανήτης να συμπυκνωθεί σε έναν γιγάντιο αέριο πλανήτη ακόμα μεγαλύτερο του Δία. Ο πρωτοπλανήτης έχει περίπου 14 φορές περισσότερη μάζα από τον Δία και είναι σε διπλάσια απόσταση από το μητρικό του άστρο, HL Tau, από όσο ο Ποσειδώνας είναι από τον ήλιό μας."

Η Anita Richards του παρατηρητήριου Jodrell Bank στο Τσέσαϊρ, είπε ότι η ανακάλυψη "δίνει μια μοναδική εικόνα για το πώς σχηματίζονται οι πλανήτες."

"Το νέο αντικείμενο, που ονομάστηκε HL Tau b, είναι το νεώτερο πλανητικό αντικείμενο που είδαμε ποτέ," πρόσθεσε.

Για την ανακάλυψη των εξωπλανητών χρησιμοποιούνται ήδη τρεις μέθοδοι

• Με τη μέτρηση της μεταβολής του χρώματος του άστρου γύρω από το οποίο περιφέρεται ο πλανήτης. Η περιφορά του πλανήτη προκαλεί μια μικρή μετατόπιση στη θέση του άστρου ως προς εμάς. Όταν αυτή η μετακίνηση γίνεται προς την κατεύθυνσή μας το φως του άστρου γίνεται (ελαφρώς) πιο μπλε ενώ όταν η γίνεται προς την αντίθετη κατεύθυνση το φως γίνεται πιο κόκκινο (αυτό το γνωστό φαινόμενο - που έχει την ίδια εξήγηση με τον ήχο του ασθενοφόρου που αλλάζει συχνότητα όταν μας προσπερνάει - λέγεται φαινόμενο Doppler ).

• Με τη μέτρηση της μεταβολής της έντασης του φωτός που εκπέμπει το άστρο καθώς ο πλανήτης περνά από μπροστά του (και επισκιάζει ένα μικρό τμήμα του). Αυτή η μέτρηση δίνει πληροφορίες για την διάμετρο του πλανήτη (αφού η σκιά έχει εξαρτάται από τη διάμετρο).

• Με τον βαρυτικό μικροεστιασμό (gravitational microlensing): όταν ένα λαμπρό άστρο περνάει πίσω από το άστρο του εξωπλανήτη, το φως του λαμπρού άστρου καμπυλώνεται εξαιτίας του βαρυτικού πεδίου του άστρου του εξωπλανήτη (διότι το φως ακολουθεί τον συντομότερο δρόμο από το ένα σημείο στο άλλο, αλλά ας μην μπούμε σε λεπτομέρειες). Έτσι σχηματίζεται ένας δίσκος από “είδωλα” του λαμπρού άστρου. Αν υπάρχει εξωπλανήτης αυτά τα είδωλα είναι στρεβλωμένα εξαιτίας του βαρυτικού πεδίου του πλανήτη.