Ανακαλύφθηκε ορυκτό στον Άρη που δείχνει ότι μπορεί να υπήρχε κατάλληλο περιβάλλον για ζωή

Πηγή: AP, 18 Δεκεμβρίου 2008

Ο δορυφόρος Μars Reconnaissance Οrbiter που είναι σε τροχιά γύρω από του Άρη έχει ανακαλύψει ένα βασικό ορυκτό σε προεξοχές της Αρειανής επιφάνειας, που δείχνει ότι μπορεί κάποτε να υπήρχε ένα περιβάλλον φιλόξενο για τη ζωή, ανέφεραν επιστήμονες.

Ο δορυφόρος εντόπισε ανόργανα ανθρακικά ορυκτά σε προεξοχές του εδάφους στη Nili Fossae, μια περιοχή με κοιλότητες που έχουν αποκοπεί από τον αρχαίο φλοιό του πλανήτη, γεγονός που υποδηλώνει ότι η περιοχή δεν ήταν τόσο σκληρή σε σχέση με τους άλλους χώρους στον Άρη. Σύμφωνα με τη μελέτη το ανθρακικό άλας, που εντοπίστηκε έχει ηλικία 3,6 δισ. έτη.

Δεξιά: Η Νili Fossae που είναι μια στενή ρηχή κοιλότητα η οποία δημιουργήθηκε πριν από 3,5 δισεκατομμύρια έτη από πρόσκρουση αστεροειδούς

Το ορυκτό, που σχηματίζεται με την παρουσία νερού, είχε προηγουμένως ανιχνευθεί σε ίχνη στη σκόνη και στο έδαφος του Άρη. Αλλά η παρουσία του στο βραχώδες υπόστρωμα δείχνει πως το νερό δεν ήταν τόσο όξινο και κατά συνέπεια ήταν πιο φιλόξενο για τη ζωή.

"Η περιοχή θα ήταν πραγματικά ένα ήπιο περιβάλλον για την Αρειανή ζωή", λέει ο υπεύθυνος επιστήμονας για την αποστολή Bethany Ehlmann του Πανεπιστημίου Brown.

Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε μια συνεδρίαση της Αμερικανική Γεωφυσικής Ένωσης, που συνήλθε στο San Francisco και θα εμφανιστούν στο περιοδικό Science.

Οι επιστήμονες που κάνουν τώρα το σχεδιασμό της επόμενης Αρειανής αποστολής - η Mars Science Laboratory - είχαν αρχικά θεωρήσει την περιοχή Nili Fossae ως ένα πιθανό χώρο προσγείωσης, αλλά δεν έχουν πάρει ακόμα την τελική απόφαση. Η εκτόξευση του Επιστημονικού Εργαστηρίου έχει οριστεί για το 2011.

Το ζήτημα της ζωής στον Άρη

Το θέμα της παρουσίας ζωής στον Άρη είναι ένα στοιχείο των συζητήσεων που ξεκίνησαν από την εποχή που ο Schiaparelli (ο αστρονόμος που έφτιαξε τον πρώτο αστρονομικό χάρτη του Άρη το 1877), περιέλαβε στους χάρτες που έκανε για τον πλανήτη ένα διασυνδεδεμένο σύστημα "καναλιών".   Αυτά τα κανάλια θεωρήθηκαν στις τηλεσκοπικές παρατηρήσεις ως συστήματα ευθύγραμμων χαράξεων στην Αρειανή επιφάνεια. Ο αμερικανικός αστρονόμος Percival Lowell μάλιστα ήταν ο κύριος υπεύθυνος για τη διάδοση της άποψης, ότι αυτά τα σημάδια - οι χαράξεις δηλαδή -  ήταν το αποτέλεσμα της ευφυούς δραστηριότητας των κατοίκων του πλανήτη. Βέβαια τώρα είναι γνωστό, χωρίς οποιαδήποτε αμφιβολία, ότι κανάλια δεν υπάρχουν στον Άρη.

Είχαν όμως αναφερθεί τρία ακόμη στοιχεία ότι ίσως υπάρχε ένας ανεπτυγμένος βιόκοσμος στην Αρειανή επιφάνεια. Πρώτον οι εποχιακές αλλαγές στο χρώμα ορισμένων στιγμάτων στον πλανήτη, δεύτερον η δυνατότητα που έχουν σημαντικές σκοτεινές περιοχές να εμφανίζονται πάλι μετά από την εξάλειψη τους λόγω μεγάλων καταιγίδων σκόνης, και τρίτον το ανοιξιάτικο "κύμα της συσκότισης".   Αυτές οι αλλαγές είναι στην πραγματικότητα και πραγματικές και δραματικές, αλλά η αιτία τους -- η μετακίνηση της λεπτής σκόνης από τους ατμοσφαιρικούς ανέμους -- είναι γνωστή τώρα πως είναι μια φυσική κι όχι μια βιολογική διαδικασία.

Τα δύο Viking που προσεδαφίστηκαν στον Άρη αναζήτησαν τα υποπροϊόντα του μεταβολισμού των οργανισμών που τυχόν διαβιούσαν εκεί, αλλά τα αποτελέσματα τους ακόμα είναι ένα θέμα προς συζήτηση, επειδή τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν μόνο σε δύο τόπους, και επειδή εξετάσθηκε μόνο ένα περιορισμένο εύρος πολλών πιθανών μορφών της ζωής.

Τα βιολογικά πειράματα τότε εξέτασαν τρία ζητήματα:

• τη φύση του οργανικού υλικού, ενδεχομένως, στην επιφάνεια

• τη πιθανή παρουσία αντικειμένων στην επιφάνεια της οποίας η εμφάνιση ή η κίνηση θα υποδήλωνε διαβίωση ή οργανισμούς σε αποσύνθεση και

• τη πιθανή παρουσία στο Αρειανό χώμα ακαθαρσιών που, υπό ορισμένους όρους, θα μπορούσε να δείξει τις μεταβολικές διαδικασίες.

Τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας ήταν καθορισμένα και σαφή -- μια άμεση, εξαιρετικά ευαίσθητη χημική ανάλυση των δειγμάτων και στους δύο τόπους προσεδάφισης δεν εμφάνισε κανένα ίχνος οποιωνδήποτε σύνθετων οργανικών υλικών.

Εξετάζοντας το δεύτερο ζήτημα, οι φωτογραφικές κάμερες στο διαστημικό σκάφος δεν βρήκαν κανένα στοιχείο βιολογικής δραστηριότητας.

Τέλος, τρία ξεχωριστά όργανα αντιμετώπισαν το τελευταίο ζήτημα. Το ένα, το πείραμα πυρολητικής έκδοσης, είχε ως σκοπό να ψάξει για τα σημάδια της φωτοσύνθεσης ή της χημοσύνθεσης στα δείγματα του Αρειανού χώματος. Αυτό το πείραμα έδωσε μερικές ενδείξεις για ένα θετικό αποτέλεσμα, αλλά οι πειραματιστές θεώρησαν ότι αυτές οι ενδείξεις θα μπορούσαν να εξηγηθούν καλύτερα με τις μη βιολογικές διαδικασίες.

Ένα δεύτερο πείραμα, που ονομάζεται πείραμα ανταλλαγής αερίου, μέτρησε τα αέρια που φεύγουν από ένα εδαφολογικό δείγμα όπως εκτέθηκε σε μια υγρή ατμόσφαιρα ή δοκιμάστηκε με ένα διάλυμα οργανικών θρεπτικών ουσιών. Αυτό το πείραμα παρήγαγε, επίσης, ένα "θετικό" αποτέλεσμα δεδομένου ότι τα εδαφολογικά δείγματα ελευθέρωσαν ουσιαστικές ποσότητες οξυγόνου ως απόκριση προς τη θρεπτική ουσία. Εντούτοις, αυτή η αντίδραση βρέθηκε επίσης να εμφανίζεται ακόμα και αφού ψήθηκαν τα δείγματα στους 145^ο C για τρεις ώρες, οδηγώντας έτσι τους πειραματιστές να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η πηγή του οξυγόνου ήταν μη βιολογική.

Τέλος, το επονομαζόμενο πείραμα εκπομπής, έψαξε για την εκπομπή ραδιενεργού αερίου, όταν εκτέθηκε ένα εδαφολογικό δείγμα σε ένα διάλυμα ραδιενεργού οργανικής θρεπτικής ουσίας.  Πάλι επιτεύχθηκε ένα "θετικό" αποτέλεσμα, αλλά και σε αυτήν την περίπτωση ένα "ψημένο" δείγμα ελέγχου παρέμεινε αδρανές, όπως θα αναμενόταν εάν η αντίδραση είχε προκληθεί από έναν βιολογικό παράγοντα. Εντούτοις, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση των αποτελεσμάτων των άλλων πειραμάτων των Viking, οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι τα αποτελέσματα του επονομαζόμενου πειράματος εκπομπής, μπορούν επίσης να εξηγηθούν με μη βιολογικά δεδομένα.

Συνολικά, τα πειράματα των δύο Viking δεν βρήκαν κανένα πειστικό στοιχείο για ζωή στην επιφάνεια του Άρη. Το πιο σημαντικό όμως ζήτημα ενάντια στην παρουσία ζωής στον κόκκινο πλανήτη, προήλθε από την πλήρη απουσία οργανικών ενώσεων που θα είχαν συνδεθεί με τον οποιοδήποτε γήινο-βιόκοσμο.