Το πρώτο δελτίο καιρού από εξωπλανήτη: θερμοκρασία 1.227 βαθμοί Κελσίου

Πηγές: Wired News, National Geographic, 28 Ιανουαρίου 2009

Για πρώτη φορά, ερευνητές παρακολούθησαν τις καιρικές συνθήκες σε ένα πλανήτη εκτός του ηλιακού μας συστήματος, και λένε ότι η ανώτερη θερμοκρασία είναι έξω από τα πλαίσια αυτού του κόσμου.

Κανονικά, ο πλανήτης ψήνεται στους 520 βαθμούς Κελσίου περίπου. Αλλά σε 6 μόνο ώρες, αλλάζει προσανατολισμό γύρω από το άστρο του οπότε το θερμόμετρο φθάνει κοντά στους 1.227 βαθμούς, πάνω κατά 700 βαθμούς περίπου.  Γίνεται έτσι ένας τεράστιος καυτός 'ζωμός', αφού στην θερμοκρασία αυτή τα πάντα είναι ρευστά όπως και η λάβα ενός ηφαιστείου. Αυτό συμβαίνει κάθε φορά (ανά τρεις μήνες) που η υπερβολικά ελλειπτική τροχιά του τον φέρνει κοντύτερα στον ήλιο του.

Τότε η απότομη θέρμανση προκαλεί και διαστολή της ατμόσφαιρας του με αποτέλεσμα να δημιουργούνται άνεμοι ταχύτητας 18.000 χλμ το δευτερόλεπτο.
 

Ο αέριος γίγαντας, γνωστός ως HD 80606b, βρίσκεται περίπου 190 έτη φωτός μακριά στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου, και έχει μια εξαιρετικά ελλειπτική τροχιά. Η μάζα του είναι τετραπλάσια του Δία. Ανακαλύφθηκε δε για πρώτη φορά το 2001 από μια ομάδα του Αστεροσκοπείου της Γενεύης.

Όταν έρχεται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο, απέχει από αυτό μόλις 500.000 χιλιόμετρα - όχι πιο πολύ από όσο απέχει το φεγγάρι μας από τη Γη. Αλλά όταν ο πλανήτης είναι στην πλέον απομακρυσμένη θέση από τον ήλιο του γίνεται πιο ψυχρός, γιατί είναι περίπου 100 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά. Είναι σαν βρισκόταν σε μια θέση ανάμεσα στην Αφροδίτη και τη Γη. Μία πλήρη τροχιά του πλανήτη αυτού γύρω από το άστρο του διαρκεί 111 ημέρες.

Οι ερευνητές λένε πως ο εξωπλανήτης μπορεί να βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου των λιγότερο φιλόξενων χώρων για τον άνθρωπο, και φυσικά κάθε μορφή ζωής είναι αδύνατον να υπάρχει εκεί πάνω. "Είναι πράγματι ένας εκκεντρικός πλανήτης, όπου το εύρος της θερμοκρασίας αλλάζει ανάλογα με τη σαιζόν, από καταχθόνιες έως υπερ-διαβολικές", δήλωσε ο αστρονόμος Alan Boss. "Αυτή η τοποθεσία κάνει την Αφροδίτη να φαίνεται σαν ένα ωραίο μέρος για να ζει κάποιος και αυτό τα λέει όλα".

Για τη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature, οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Spitzer για την παρατήρηση επί 30 ώρες του εξωπλανήτη. Ο επικεφαλής ερευνητής Gregory Laughlin και η ομάδα του βρήκε ότι ο πλανήτης περνά πίσω από το αστέρι του σε μια έκλειψη, ακριβώς πριν τη στιγμή της άμεσης προσέγγισης. Η έκλειψη επέτρεψε ώστε οι αστρονόμοι να διαχωρίσουν την θερμότητα του πλανήτη από την θερμότητα του άστρου, και μέτρησαν ακριβώς πόσος καυτός γίνεται ο πλανήτης, καθώς έρχεται κοντά στο άστρο του. Τροφοδοτώντας τις προσομοιώσεις με τις θερμοκρασίας που μέτρησαν, οι ερευνητές ήταν σε θέση να φτιάξουν το μοντέλο του καιρού του πλανήτη και έτσι αποκάλυψαν ότι ξεσπούν καταιγίδες και κύματα κλονισμού στον HD 80606b καθώς 'βουτάει' κοντά στο αστέρι του.

Αυτό που ανακάλυψαν οι ερευνητές στην τροχιά του HD 80606b είναι ότι υπάρχει μια πιθανότητα 15% ο πλανήτης θα περάσει μπροστά από το άστρο (όπως φαίνεται από τη Γη) στις 14 Φεβρουαρίου. Το γεγονός αυτό θα προσφέρει συναρπαστικές νέες πληροφορίες σχετικά με τον υπέρθερμο κόσμο. Κατά τη διάρκεια αυτής της διέλευσης, ο πλανήτης θα μπλοκάρει λίγο από το φως του μητρικού άστρου, επιτρέποντας στους αστρονόμους να λάβουν μια πιο άμεση μέτρηση του μεγέθους του αντικειμένου. Επιπλέον, κάποιο από το φως του άστρου θα φιλτράρεται μέσω της ατμόσφαιρας του πλανήτη. Οι αστρονόμοι μπορεί τότε να διαβάσουν μηνύματα στο φως, που θα υποδεικνύουν το είδος των αερίων που είναι πάνω στον πλανήτη.