Οι άνθρωποι μπορεί να είναι προετοιμασμένοι να πιστεύουν στην Δημιουργία

Πηγή:New Scientist, 2 Μαρτίου 2009

Η θρησκεία μπορεί να μην είναι ο μοναδικός λόγος που οι άνθρωποι δέχονται τον δημιουργισμό και τον ευφυή σχεδιασμό, δείχνουν ψυχολογικά πειράματα.

Και δεν έχει σημασία οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, συχνά μορφωμένοι ενήλικες δίνουν ψευδείς εξηγήσεις για τα φυσικά φαινόμενα - για παράδειγμα λένε πως οι σπίνοι έχουν διαφοροποιηθεί για να επιβιώσουν.

"Η πίστη για το ίδιο γεγονός θα μπορούσε να σας οδηγήσει να ευνοήσετε έναν υπέρ ευφυή σχεδιασμό", λέει η Deborah Kelemen, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, που ήταν επικεφαλής της μελέτης.

Η Deborah Kelemen έχει τεκμηριώσει τις ίδιες εσφαλμένες σκέψεις - που ονομάζεται σύμμεικτη τελεολογία - σε μικρά παιδιά. Παιδιά επτά και οκτώ ετών συμφωνούν με τελεολογικές δηλώσεις όπως "τα βράχια είναι ακανόνιστα, ώστε τα ζώα να μπορούν να γδέρνονται" και τα "πτηνά υπάρχουν για να κάνουν ωραία μουσική". Αυτά τα λάθη λιγοστεύουν καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και αποκτούν περισσότερη μόρφωση οπότε μαθαίνουν αιτιώδεις εξηγήσεις για τα φυσικά φαινόμενα.

Απαντήσεις

Για να δούνε αν η εκπαίδευση απαλείφει τις τελεολογικές τάσεις ή κατά πόσον αντιθέτως αυτές αντιπροσωπεύουν έναν προκαθορισμένο τρόπο σκέψης, η Kelemen και η συνάδελφος της Evelyn Rosset παρουσίασαν 230 φοιτητές του πανεπιστημίου με διάφορες τελεολογικές απόψεις, όπως:

• τα σκουλήκια κάνουν υπόγειες σήραγγες για τον αερισμό του εδάφους

• Τα ακάρεα ζουν στο δέρμα για να καταναλώνουν τα νεκρά κύτταρα του δέρματος

• Ο ήλιος φωτίζει έτσι ώστε τα φυτά να μπορούν να κάνουν φωτοσύνθεση

• Οι σεισμοί συμβαίνουν επειδή οι τεκτονικές πλάκες πρέπει να ευθυγραμμιστούν

Οι σπουδαστές έβλεπαν μια φράση αστραπιαία σε μια οθόνη υπολογιστή και είχαν είτε 5 είτε 3.2 δευτερόλεπτα για να απαντήσουν αλήθεια ή ψέματα. Μια τρίτη ομάδα δεν είχε κανένα χρονικό περιορισμό.

Για να βεβαιωθούν ότι οι σπουδαστές πρόσεχαν και θα μπορούσαν να διαβάσουν γρήγορα, οι ερευνητές έδιναν και ορισμένες αληθείς δηλώσεις: "Τα λουλούδια μαραίνονται διότι αφυδατώνονται" ή "οι άνθρωποι αγοράζουν ηλεκτρικές σκούπες, διότι αυτές απορροφούν την βρωμιά", για παράδειγμα.

Αποτυχία της εκπαίδευσης

Ένας πρώτος γύρος των πειραμάτων έδειξε ότι οι ενήλικες κάνουν τελεολογική λάθη όταν πιέζονται χρονικά από ό,τι όταν δεν πιέζονται. Ωστόσο οι Kelemen και Rossetη σημείωσαν, επίσης, ότι δεν έχει σημασία πόσο χρόνο είχαν, τα άτομα στα τεστ έτειναν να υποστηρίξουν ψευδείς δηλώσεις, υπονοώντας ότι η Γη έχει σχεδιαστεί και έχει φτιαχτεί για την ζωή. "Η Γη έχει ένα στρώμα του όζοντος με σκοπό την προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολί", για παράδειγμα.

Ο δεύτερος γύρος των τεστ με μια νέα ομάδα φοιτητών προστέθηκαν περισσότερες βιολογικές και γεωφυσικές ερωτήσεις για να εξετάσουν κι άλλο αυτές τις κλίσεις. Οι Kelemen και Rosset ζήτησαν επίσης από τους εθελοντές και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.

Ο κόσμος συνέχισε να συμφωνεί με ψευδείς τελεολογικές δηλώσεις, και ιδίως αυτοί που έκριναν πως η Γη ήταν προορισμένη για τη ζωή. Αλλά ανακάλυψαν πως οι μη πιστοί είχαν εξίσου την ίδια πιθανότητα να κάνουν αυτά τα λάθη, όπως και οι θρησκευόμενοι φοιτητές.

Η εκπαίδευση προσφέρει λανθασμένες πεποιθήσεις σχετικά με τον φυσικό κόσμο, λέει η Keleman. "Δείχνει ότι έχουμε εντελώς αποτύχει στην επιστημονική εκπαίδευση, σίγουρα με αυτές τις σπουδές."

Τάση δημιουργισμού

"Η εργασία της Kelemen προτείνει πως η άποψη του δημιουργισμού είναι κυρίαρχη από τη νεαρή μας ηλικία, επειδή ταιριάζει με τις φυσικές μας τάσεις", λέει ο Paul Bloom, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Yale. "Και για τον λόγο αυτό οι περισσότεροι άνθρωποι στη γη είναι δημιουργιστές, νομίζω."

Για το λόγο αυτό, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι μορφωμένοι ενήλικες που δεν είναι θρησκευόμενοι καταφεύγουν σε τελεολογικές εξηγήσεις. Πολλοί άνθρωποι δεν κατανοούν αρκετά την εξέλιξη και αντίθετα την βλέπουν ως μια πολιτιστική πεποίθηση, πιστεύοντας: " 'Είμαι ένας καλός φιλελεύθερος, δεν είμαι χωριάτης, πιστεύω στο Δαρβίνο," "λέει ο Bloom.

Επίσης, ο ίδιος αναρωτιέται αν μια εκτεταμένη επιστημονική εκπαίδευσης θα μπορούσε να αμβλύνει την τάση να πηγαίνουμε πίσω για τελεολογικές εξηγήσεις. "Μπορεί να αποδειχθεί ότι εάν βάλετε τον Richard Dawkins ή τον Αϊνστάιν ή όποιον άλλον σε δοκιμασία, δεν έχει σημασία πόσο ειδικοί ή μορφωμένοι είναι, θα μπορούσαν να κάνουν ακόμη και αυτοί λάθη."

Πράγματι, η Kelemen εκτελεί παρόμοια πειράματα σε εθελοντές με ισχυρότερο επιστημονικό υπόβαθρο για να διαπιστωθεί αν, επίσης, φεύγει μια τέτοια παιδιάστικη συλλογιστική. .