Θα μπορούσε η ζωή στη Γη να προέρχεται από τον αστεροειδή Δήμητρα;

Πηγή: Astrobiology Magazine, 5 Μαρτίου 2009

Οι αστροβιολόγοι ελπίζουν να βρουν ζωή κάπου αλλού στο σύμπαν, ή ενδεχομένως ακόμα και στην δική μας κοσμική γειτονιά, το ηλιακό σύστημα. Οι προσπάθειές τους συνήθως επικεντρώνονται σε κόσμους, όπως ο πλανήτης Άρης, ή τα παγωμένα φεγγάρια όπως η Ευρώπη. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες, λιγότερο συμβατικές θέσεις στο ηλιακό μας σύστημα, όπου οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να βρεθεί ζωή.

Σε μια διάσκεψη στη Φλωρεντία για τη μελέτη της προέλευσης της ζωής, ο Joop Houtkooper από το Πανεπιστήμιο του Giessen γνωστοποίησε μια θεωρία ότι η ζωή θα μπορούσε να έχει προέλευση τον αστεροειδή Δήμητρα.

Ο μακρινός κόσμος της Δήμητρας, ο μικρότερος γνωστός νάνος πλανήτης στο ηλιακό σύστημα, βρίσκεται εντός της ζώνης των αστεροειδών. Ονομάστηκε αρχικά πλανήτης μετά την ανακάλυψη της το 1801, και στη συνέχεια υποβαθμίστηκε σε αστεροειδή. Με τον πιο πρόσφατο ορισμό του πλανήτη από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση, το αντικείμενο αυτό θεωρείται σήμερα ένας νάνος πλανήτης σαν τον Πλούτωνα.

Υπάρχει άραγε πιθανότητα αυτός ο εξωτικός κόσμος να είναι η πατρίδα των εξωγήινων οργανισμών;

"Η ιδέα αυτή μου ήρθε όταν άκουσα μία διάλεξη σχετικά με όλους τους δορυφόρους του ηλιακού συστήματος που αποτελούνται κατά ένα μεγάλο μέρος από πάγο, που σε μεγάλο τμήμα τους ίσως είναι ακόμη σε υγρή κατάσταση", λέει ο ο Houtkooper. "Ο συνολικός όγκος όλου αυτού του νερού είναι 40 φορές μεγαλύτερος από όλους τους ωκεανούς της Γης."

Αυτό υπενθύμισε στον Houtkooper μια θεωρία σχετικά με τον τρόπο που προήλθε η ζωή. Οι οργανισμοί μπορεί να έχουν αρχικά αναπτυχθεί γύρω από υδροθερμικούς αεραγωγούς (διεξόδους), που βρίσκονται στο βυθό των ωκεανών και αναβλύζουν ζεστές χημικές ουσίες. Πολλά παγωμένα σώματα στο ηλιακό μας σύστημα έχουν βραχώδεις πυρήνες, έτσι ώστε να μπορεί να είχαν ή να έχουν ακόμα υδροθερμικούς αεραγωγούς. Ο Houtkooper αναγνώρισε πως, "αν η ζωή δεν είναι μοναδική στη Γη και θα μπορούσε να υπάρχει κι αλλού, τότε αυτά τα παγωμένα σώματα είναι τα μέρη από όπου μπορεί να προέρχεται η ζωή."

Εξετάζοντας τα στοιχεία

Στις αρχές της ιστορίας του ηλιακού συστήματος ήταν μια περίοδος γνωστή ως Ύστερος Βαρύς Βομβαρδισμός, μία ταραγμένη εποχή, όταν άρχισαν να συμβαίνουν συχνά κατακλυσμιαίες αστεροειδείς συγκρούσεις. Εάν υπήρχε ζωή στη Γη πριν από αυτήν την λίαν επικίνδυνη εποχή, ήταν πολύ πιθανό να είχε εξαλειφθεί και θα έπρεπε να αρχίσει και πάλι πολύ μετά, όταν το εσωτερικό ηλιακό σύστημα θα είχε απαλλαγεί από αυτά τα κοσμικά συντρίμμια. Είναι ενδιαφέρον, πως τα στοιχεία δείχνουν ότι η Δήμητρα απέφυγε τις καταστροφικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής. Αν είχε βομβαρδιστεί, θα είχε χαθεί εντελώς μια για πάντα ο υδάτινος μανδύας, καθώς η βαρυτική δύναμη είναι πολύ ασθενής για να τον ανακτήσει πάλι. Αυτό ίσως συνέβη στον αστεροειδή Vesta, που έχει πολύ μεγάλους κρατήρες από συγκρούσεις και καμιά ποσότητα νερού.

"Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Δήμητρα παρέμεινε σχετικά ανέπαφη κατά τη διάρκεια του Ύστερου Βαρύ Βομβαρδισμού," δηλώνει ο Houtkooper. Λέει ότι αυτό σημαίνει πως η Δήμητρα θα μπορούσε ακόμη να έχει και "υδάτινο ωκεανό από όπου η ζωή στη Γη θα μπορούσε να προέρχεται στις απαρχές του ηλιακού μας συστήματος."

Αυτό μας οδηγεί σε μια ενδιαφέρουσα υπόθεση. Αν η Γη είχε αποστειρωθεί από τους οργανισμούς της λόγω των κολοσσιαίων συγκρούσεων, αλλά αυτοί επέζησαν στην Δήμητρα - αν φυσικά φιλοξενούσε ζωή, θα μπορούσε άραγε αυτός ο νάνος πλανήτης να έχει ξανασπείρει με ζωή τον κόσμο μας, με τη βοήθεια μικρών βράχων που ξεκόλλησαν από την Δήμητρα και ακολούθως συγκρούστηκαν με τη Γη; Είναι λοιπόν όλοι οι οργανισμοί στη Γη, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, απόγονοι της Δήμητρας; Αυτή είναι μια ιδέα που προσπαθεί ο Houtkooper να περάσει.

"Κοίταξα σε διάφορα σώματα μέσα στο ηλιακό σύστημα, που είτε είχαν είτε έχουν σήμερα ωκεανούς," εξηγεί. "Η Αφροδίτη μάλλον είχε έναν ωκεανό νωρίς στην ιστορία της, αλλά η μεγαλύτερη μάζα του πλανήτη σημαίνει ότι χρειαζόταν μεγαλύτερη δύναμη για να ξεφύγει ένα κομμάτι φλοιού από τον πλανήτη και να πάει προς την κατεύθυνση της Γης. Μικρότερα όμως αντικείμενα, όπως η Δήμητρα, έχουν χαμηλότερες ταχύτητες διαφυγής, γι αυτό και είναι ευκολότερο να αποχωριστούν τμήματά τους. "

Ο Houtkooper τότε υπολόγισε τα τροχιακά μονοπάτια από πλανήτες, φεγγάρια και αστεροειδείς για να δει που θα ήταν οι καλύτερες θέσεις για να φτάσουν με επιτυχία κομμάτια τους στη Γη, χωρίς να υποκλαπούν από άλλα αντικείμενα. Και εδώ ήταν η έκπληξη. Η Δήμητρα ανταποκρίθηκε θετικά σε αυτούς τους υπολογισμούς.

Η ζωή στη Δήμητρα

Τέλος, ο Houtkooper εξέτασε την πιθανότητα κάποιοι οργανισμοί να εξακολουθούν να υπάρχουν στην Δήμητρα. "Στον ωκεανό, θα μπορούσε να υπάρχει ζωή," προτείνει. "Από την επιφάνεια, θα ήταν πιο δύσκολο. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες πιθανότητες. Εκεί θα μπορούσε να υπάρχει ζωή με βάση το υπεροξείδιο του υδρογόνου, για να μπορούν να αντέχουν στις χαμηλές θερμοκρασίες." Δεν είναι γνωστό αν σήμερα το υπεροξείδιο του υδρογόνου βρίσκεται στην Δήμητρα, αλλά τίποτα δεν το αποκλείει, είτε το προβλέπει.

Η άποψη για μια Γη στην οποία 'φύτρωσε' ζωή από την Δήμητρα και ότι υπάρχουν εκεί ακόμα ζωντανά πλάσματα είναι σίγουρα συναρπαστική, αλλά ο Houtkooper παραδέχεται ότι είναι περισσότερο επιστημονική φαντασία από ότι επιστημονικό γεγονός, μέχρι να βρεθούν κάποια στοιχεία. Είναι βέβαια δύσκολο να αποκτηθούν αυτές οι αποδείξεις, καθώς η Δήμητρα είναι ένας μικρός και μακρινός κόσμος. Ακόμη και οι καλύτερες τρέχουσες εικόνες της περιέχουν πολύ λίγες λεπτομέρειες, και αποδεικνύουν μόνο ότι υπάρχουν ορισμένα επιφανειακά χαρακτηριστικά. Τι είναι ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ένα μυστήριο. Φασματικά αναλύσεις δείχνουν την παρουσία ορυκτών σαν του πηλού, και ότι το ελαφρώς πεπλατυσμένο σχήμα της Δήμητρας είναι αυτό που θα περιμέναμε από έναν κόσμο με ένα βραχώδη πυρήνα κάτω από ένα στρώμα με νερό ή πάγο. Η Δήμητρα είναι λοιπόν ένας νάνος πλανήτης με πολλά μυστικά.

Ευτυχώς, αυτή η εικόνα θα αλλάξει σύντομα, χάρη στην αποστολή Dawn της NASA. Η διαστημοσυσκευή που ξεκίνησε το 2007, αναμένεται να αφιχθεί στην Δήμητρα το 2015. Μόλις φτάσει εκεί θα ρίξει φως για τον μυστηριώδη αυτό κόσμο, και ίσως να πάρει φωτογραφίες από γκέυζερ νερού που πετάγεται από την επιφάνεια. Τα κοντινά πλάνα θα μπορούσαν να αναφέρουν εάν η Δήμητρα πραγματικά έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει ζωή.