Δορυφορικές παρατηρήσεις δείχνουν γρήγορη θέρμανση της Αρκτικής

Από σελίδα του NewScientist, 24 Οκτωβρίου 2003

Μια δορυφορική έρευνα της NASA της Αρκτικής έχει αποκαλύψει ακριβώς το πόσο γρήγορα θερμαίνεται η περιοχή. Η γενική τάση της αυξανόμενης θερμοκρασίας, κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 20 χρόνων, είναι οκτώ φορές υψηλότερη από αυτή που καταγράφηκε από τις επίγειες μετρήσεις κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα.

Οι δορυφορικές παρατηρήσεις είναι ζωτικής σημασίας επειδή μπορούν να καλύψουν ολόκληρη την Αρκτική, κι όχι μόνο τις περιοχές που είναι προσιτές στους ερευνητές. Τα στοιχεία επίσης εμφανίζουν ότι η παγοκάλυψη της θάλασσας το καλοκαίρι συνεχώς υποχωρεί.

"Το κλίμα αλλάζει, η Αρκτική αλλάζει γρήγορα, και αυτό έχει σημαντικά αποτελέσματα στα μικρότερα γεωγραφικά πλάτη," λέει ο Mark Serreze, του Πανεπιστημίου του Κολοράντο στο Boulder.

Τα μοντέλα του κλίματος προβλέπουν ότι η παγκόσμια θέρμανση θα παρουσιάσει ισχυρότερα φαινόμενα στις πολικές περιοχές, κάνοντας τις ένα πολύτιμο εργαστήριο για να καταλάβουμε τις μεταβολές του κλίματος, λέει ο David Rind, του Ιδρύματος Goddard της NASA για τις διαστημικές μελέτες στη Νέα Υόρκη.

Ανώμαλη υποχώρηση

Η ανάλυση του Serreze εμφανίζει ότι η κάλυψη της θάλασσας με πάγο το 2002 ήταν η χαμηλότερη των τελευταίων 20 χρόνων δορυφορικών παρατηρήσεων. Η υποχώρηση είναι ανώμαλη, ιδιαίτερα στις περιοχές βόρεια της Αλάσκας, όπου τα στοιχεία της θερμοκρασίας επιβεβαιώνουν τη θέρμανση που προβλέπεται από τα μοντέλα του κλίματος. Είναι επίσης συνεπές προς τις εκθέσεις ότι ο πάγος θάλασσας γίνεται ολοένα και λεπτότερος.

Η ανάλυση των αρκτικών θερμοκρασιών της επιφάνειας διευθύνθηκε από τον Josefino Comiso, του διαστημικού κέντρου πτήσης της NASA Goddard στο Μέρυλαντ και δημοσιεύτηκε στο Journal of Climate. Τα στοιχεία του δείχνουν ότι οι θερμοκρασίες του θαλάσσιου πάγου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού - η κρισιμότερη εποχή για την παγοκάλυψη - αυξήθηκε κατά 1.22°C ανά δεκαετία. Η αντίστοιχη μεταβολή για τον πάγο ήταν μικρότερη, 0.33°C ανά δεκαετία.

Αν και οι χειμώνες έχουν γίνει πιο ψυχροί, αυτή η επίδραση αντισταθμίστηκε από τις αυξανόμενες θερμοκρασίες της άνοιξης, του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, οι οποίες συνδυάστηκαν για να αυξήσουν τη θερμή σαιζόν κατά 10 έως 17 ημέρες. Οι ετήσιες θερμοκρασίες εδάφους-επιφάνειας αυξήθηκαν πιο πολύ πάνω από τη Βόρεια Αμερική - 1.06°C ανά δεκαετία - και αυξήθηκαν 0.50°C ανά δεκαετία πάνω από την Ευρασία.

Βρόχος ανατροφοδότησης

Η υποχώρηση του πάγου το καλοκαίρι στη θάλασσα έχει όμως κι άλλα αποτελέσματα. Επειδή η επιφάνεια του νερού αυξάνεται, ενώ μειώνεται του πάγου, απορροφά έτσι περισσότερη ηλιακή ενέργεια από όσο ο πάγος, κι αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανή περαιτέρω άνοδος της θερμοκρασίας. Περισσότερος ανοικτός ωκεανός σημαίνει επίσης ότι οι άνεμοι μπορούν να κάνουν ακόμα ισχυρότερα κύματα και μεγαλύτερη διάβρωση των αρκτικών ακτών.

"Υπάρχουν κοινότητες στην Αλάσκα που πρέπει να μετακινήσουν τα χωριά τους" για να αποφύγουν τη διάβρωση των χαμηλών ακτών, λέει ο Michael Steele, ωκεανογράφος στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας της Ουάσιγκτον στο Seattle.

Η αύξηση της θέρμανσης είναι ένας φυσικός κύκλος, που οι μετεωρολόγοι το λένε Ταλάντωση του Βόρειου Ατλαντικού. Στα προηγούμενα 20 χρόνια, βρισκόμαστε σε μια φάση όπου η χαμηλή πίεση πάνω από την Αρκτική αυξάνει τη μεταφορά θερμότητας από τα μέσα γεωγραφικά πλάτη.

Ένα μέρος του φαινομένου μπορεί να είναι φυσικό, αλλά ο Serreze προσθέτει ότι υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία ότι οι προκαλούμενες από τον άνθρωπο αλλαγές στα αέρια του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, υποξείδιο του αζώτου, όζον) και οι στρατοσφαιρικές συγκεντρώσεις του όζοντος μπορούν να μετατοπίσουν την Ταλάντωση στην κατάσταση της θέρμανσης της Αρκτικής.

Αυτά είναι στοιχεία που είναι απίθανο να κάνουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ Bush να πάρει μέτρα, γιατί η αμερικανική κυβέρνηση είναι ακόμα δύσπιστη για την παγκόσμια θέρμανση.

Αλλά ο Rind προειδοποιεί ότι τα στοιχεία εμφανίζουν  τώρα μια γρήγορη μεταβολή του κλίματος: "Δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά για να περιμένουμε μετά από χρόνια την τεχνολογική πρόοδο και τις καινοτομίες" για να ελέγξουμε τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου.

Νέες έρευνες από δορυφορικά ραντάρ

Η παγοκάλυψη στο Βόρειο Πόλο λεπταίνει αλλά και τα καλοκαίρια διαρκούν όλο και περισσότερο, επιβεβαιώνουν δορυφορικές μετρήσεις, που έκαναν Βρετανοί ερευνητές του Πανεπιστημιακού Κολεγίου στο Λονδίνο. Διαπίστωσαν δε ότι το πάχος του πάγου παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις, συγχρονισμένες με τις εποχές του χρόνου.

Το φαινόμενο αυτό μάλλον απειλεί και την πολική αρκούδα, η οποία δεν θα μπορεί να περπατά στον κατακερματισμένο πάγο για να βρει τροφή τους θερινούς μήνες.

Το πάχος του πάγου στην Αρκτική έχει μειωθεί κατά 40% από την δεκαετία του 1960 έως σήμερα, πιθανότατα λόγω της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής.

Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι η τήξη των πάγων της Αρκτικής θα μπορούσε να επηρεάσει το κλίμα σε όλο το βόρειο ημισφαίριο αλλά και να διαταράξει το Ρεύμα του Κόλπου, το οποίο καθορίζει το κλίμα της δυτικής Ευρώπης.

Η ομάδα αυτών των ερευνητών, είναι η πρώτη που μετρά το πάχος του πάγου από το Διάστημα, χρησιμοποιώντας δεδομένα από δύο δορυφορικά ραντάρ της ESA και ένα ακόμα ραντάρ μικροκυμάτων της NASA.

Οι τρεις δορυφόροι μέτρησαν το ύψος των πάγων κατά μήκος της περιμέτρου της Αρκτικής. Το ύψος του πάγου εξαρτάται από τον όγκο του, ο οποίος είναι συνάρτηση της έκτασής του και του πάχους του.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι αν το φαινόμενο αυτό συνεχιστεί, θα υπάρξει περαιτέρω λιώσιμο, που θα οδηγήσει τελικά στην εξαφάνιση του πάγου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Κάτω από την Αρκτική δεν υπάρχει στεριά -μόνο ένα στρώμα πάγου που επιπλέει στον ωκεανό. Ο πάγος αυτός ήδη εκτοπίζει μεγάλο όγκο νερού, οπότε η ενδεχόμενη τήξη του δεν θα οδηγούσε σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Η εργασία τους δημοσιεύτηκε στο Nature.