Ένα νέο απόμακρο αντικείμενο θα μπορούσε να είναι ο δέκατος πλανήτης

Από την ιστοσελίδα NewScientist, 15 Μαρτίου 2004 

Ο Πλούτωνας ίσως να μην είναι ο πιο απομακρυσμένος πλανήτης μετά την ανακάλυψη ενός μεγάλου αντικειμένου, που είναι σε τροχιά γύρω από τον ήλιο πολύ πιο μακριά από οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο.

Το αντικείμενο, που ονομάστηκε Σέντνα (Sedna) προς τιμήν της θεάς της θάλασσας Inuit των Εσκιμώων, βρίσκεται περίπου 16 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τον ήλιο, σχεδόν δύο φορές την απόσταση του Πλούτωνα. Η διάμετρος του που υπολογίστηκε ότι είναι 2000 χιλιόμετρα είναι περίπου το 90% του Πλούτωνα. Έτσι η Σέντνα είναι το μεγαλύτερο αντικείμενο που ανακαλύφθηκε στο ηλιακό σύστημα μετά τον Πλούτωνα το 1930.

"Η Σέντνα είναι πολύ μεγάλο αντικείμενο και το πιο απομακρυσμένο από οτιδήποτε άλλο έχουμε ανακαλύψει", λέει ο Michael Brown του Τεχνολογικού Ιδρύματος της Καλιφόρνιας, που  ανακάλυψε το αντικείμενο. "Είμαι αρκετά βέβαιος ότι υπάρχουν κι άλλα μεγάλα σώματα εκεί πέρα". Η ομάδα του Brown αναμένεται να αποκαλύψει λεπτομέρειες για την ανακάλυψη μέχρι τη Δευτέρα.

Το Σέντνα βρίσκεται στη ζώνη Kuiper, μια περιοχή με βραχώδεις πάγους, που έμειναν εκεί από τη γέννηση του ηλιακού συστήματος και που απλώνεται πέρα από τον Ποσειδώνα. Περίπου, 800 τέτοια αντικείμενα της ζώνης Kuiper (Kuiper-Belt Objects ή KBO) έχουν ανακαλυφθεί από το 1992, μερικά με προβλεφθείσες τροχιές ακόμα και 150 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τον ήλιο.

Θέματα μεγέθους

"Είναι τρομερό που βρήκαμε το Σέντνα αλλά δεν είναι και έκπληξη", γράφει ο David Jewitt, ένας αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης και ένας από αυτούς που βρήκαν το πρώτο KBO. "Οι αστρονόμοι χρόνια περίμεναν να βρουν αντικείμενα του μεγέθους του Πλούτωνα και ίσως και λίγο μεγαλύτερα".

"Τα μεγάλα KBO είναι αρκετά φωτεινά κι έτσι επιτρέπουν να γίνουν σημαντικές φυσικές μελέτες, οι οποίες θα ρίξουν φως στην προέλευση αυτών των παγωμένων λειψάνων, σημειώνει ο Jewitt. Τα KBO είναι τόσο απόμακρα και η σύνθεση τους από πάγο και βράχο τόσο άγνωστη που ακόμα και οι μετρήσεις των διαμέτρων τους είναι λίγο περισσότερο από ότι υποψιαζόμαστε", προσθέτει.

Αλλά το μέγεθος του Σέντνα είναι τόσο μεγάλο που μπορεί να συγκρατήσει μια ασθενή ατμόσφαιρα, όπως και ο Πλούτωνας, τουλάχιστον σε ορισμένα μέρη της τροχιάς του", λέει ο Jewitt.

Επίσης, αστρονόμοι της Διαστημικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι το Σέντνα - ή 2003 VB12 όπως είχε αρχικώς ονομαστεί - ενδέχεται να έχει το δικό του δορυφόρο, γεγονός που μένει να αποδειχθεί.

Το Σέντνα ανακαλύφθηκε, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, τον Νοέμβριο του 2003 χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου, στο βουνό Πάλομαρ στη Νότια Καλιφόρνια, μαζί με το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA και το παρατηρητήριο Tenagra στην Αριζόνα επιβεβαιώνοντας έτσι την παρατήρηση.

Το νέο αντικείμενο λέγεται ότι ολοκληρώνει την περιστροφή του γύρω από τον ήλιο κάθε 10.500 έτη. Η θερμοκρασία του Σέντνα είναι -200^ο C - κάνοντας το έτσι το πιο ψυχρό γνωστό αντικείμενο στο ηλιακό σύστημα.

Είναι πλανήτης ή όχι

Το μέγεθος του είναι πιθανό να αναβιώσει τα επιχειρήματα για το τι είναι πλανήτης. Πολλοί αστρονόμοι θεωρούν ότι ο Πλούτωνας ονομάστηκε  πλανήτης μόνο και μόνο γιατί βρέθηκε έξι δεκαετίες πριν από το πρώτο KBO.

"Εάν θεωρείται ότι ο Πλούτωνας είναι πλανήτης, τότε πιθανώς να θεωρήσετε επίσης και το Σέντνα, επειδή είναι σχεδόν το ίδιο μεγάλος", λέει ο Jewitt. "Ετοιμαστείτε τότε για ένα ηλιακό σύστημα 20 πλανητών!".

Από το 2001, μια ομάδα που καθοδηγείται από τον Brown, του Gemini Observatory, και τον David Rabinowitz του Πανεπιστημίου Yale, έχει ερευνήσει περίπου το 15% του ουρανού από το βουνό Πάλομαρ και έχει βρει πάνω από 30 KBO.

Το Φεβρουάριο, η ίδια ομάδα ανακάλυψε ένα αντικείμενο που έχει πλάτος το 70% του Πλούτωνα και το 2002 βρήκε ένα αντικείμενο το μισό του Πλούτωνα, το Quaoar. Η ομάδα υπολογίζει ότι θα βρει τουλάχιστον 10 νέα, μεγάλα KBO στα επόμενα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων και μερικών αντικειμένων μεγαλύτερων από τον Πλούτωνα.