Η πρόσκρουση τεράστιου αστεροειδή πριν 250 εκατομμύρια χρόνια κλειδί για τη μαζική εξαφάνιση των ειδών

Από την ιστοσελίδα της Independent, 14 Μαρτίου 2004

Ένας τεράστιος αστεροειδής μεγαλύτερος και από το όρος Έβερεστ - διαμέτρου 12 km περίπου - χτύπησε τη Γη πριν 251 εκατομμύρια χρόνια, προκαλώντας έτσι την πιο μεγάλη μαζική εξαφάνιση στην ιστορία της Γης, λένε οι επιστήμονες που θεωρούν ότι έχουν βρει αποδεικτικά στοιχεία της σύγκρουσης.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, στηρίχθηκε σε δύο γεωτρήσεις για πετρέλαιο της δεκαετίας του '70 και του '80 μέσω ενός γεωλογικού φαινομένου που μέχρι τώρα δεν είχε αναλυθεί ποτέ.

Οι γεωλόγοι εντόπισαν τον τεράστιο υποθαλάσσιο κρατήρα 200 km από την Αυστραλιανή ακτή, όπου νομίζουν ότι ο αστεροειδής κτύπησε με μια ισχύ 1 εκατομμυρίου πυρηνικών βομβών, μια πρόσκρουση που σχεδόν εξαφάνισε τη ζωή στη Γη. Περίπου το 90% των θαλασσίων οργανισμών και το 80% των ζώων και των φυτών στη ξηρά εξαφανίστηκαν σταδιακά στο τέλος της Πέρμιαν (230 έως 280 εκατομμύρια χρόνια πριν) και στην αρχή της Τριαδικής περιόδου (90 έως 230 εκατομμύρια χρόνια πριν), για λόγους που δεν είχαν εξηγηθεί.

Πως έμοιαζε ο κόσμος πριν 250 εκατομμύρια έτη

Εάν η πρόσκρουση του αστεροειδή επιβεβαιωθεί ως η αιτία του "Μεγάλου Θανατικού", θα είναι το δεύτερο παράδειγμα της σύνδεσης ενός εξωγήινου αντικειμένου με μια μαζική εξαφάνιση. Η άλλη ήταν ο θάνατος των δεινοσαύρων, περίπου, 65 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Η αστροβιολόγος και γεωχημικός Luann Becker, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στην Santa Barbara, και οι συνάδελφοι της στο Εθνικό Αυστραλιανό Πανεπιστήμιο στην Καμπέρα, είπαν ότι έχουν συγκεντρώσει εκτενή αποδεικτικά στοιχεία ενός κρατήρα εύρους 200 km στη βορειοδυτική ακτή της Αυστραλίας.

Η Becker ανέφερε ότι η ομάδα της βρήκε τεμάχια ενός μετεωρίτη σε ένα γεωλογικό στρώμα, που αντιστοιχούσε στην εποχή της Πέρμιαν μαζικής εξάλειψης πριν 251 εκατομμύρια χρόνια.

Γεωλογικοί πυρήνες

Η ανάλυση των γεωλογικών στηλών που εξόρυσσαν με γεωτρύπανα επιχειρήσεις πετρελαίου, που ερευνούν στην περιοχή, έχει αποκαλύψει επίσης πειστικά αποδεικτικά στοιχεία που προτείνουν ότι ο κρατήρας δημιουργήθηκε από ένα τεράστιο αντικείμενο από το διάστημα.

Οι επιστήμονες βρήκαν λειωμένο βράχο και παραμορφωμένους κρυστάλλους χαλαζία, που περιέχουν αποκαλυπτικά σημάδια μιας κατακλυσμικής σύγκρουσης και η οποία ελευθέρωσε μια τεράστια εκρηκτική ισχύ. "Λίγα τέτοια γεγονότα πάνω στη Γη έχουν τη δύναμη να παραμορφώσουν το χαλαζία, ούτε ακόμη και οι υψηλές θερμοκρασίες και οι πιέσεις βαθιά μέσα στο γήινο φλοιό", εξηγεί η Becker.

Όταν οι επιστήμονες άρχισαν να ερευνούν τους πυρήνες, οι οποίοι είχαν αποθηκευτεί άθικτοι από τη Γεωλογική Υπηρεσία της Αυστραλίας, σύντομα συνειδητοποίησαν ότι είχαν πιθανώς προέλθει από έναν κρατήρα δημιουργημένου από σύγκρουση.

Το Μεγάλο Θανατικό στο τέλος της Πέρμιαν περιόδου είναι η πιο μεγάλη από τις πέντε γνωστές μαζικές εξαφανίσεις. Κανένας τύπος ζωής δεν έμεινε ανεπηρέαστος: φυτά, έντομα, ερπετά, ψάρια, μαλάκια και μικρόβια όλα τους επηρεάστηκαν. Το 90% των θαλασσίων ειδών και το 70% των ειδών του εδάφους εξαφανίστηκε.

Σφοδρές ηφαιστειακές εκρήξεις

Μερικοί επιστήμονες έχουν προτείνει ότι οι σφοδρές ηφαιστειακές εκρήξεις στη Βόρεια Σιβηρία εκείνη την εποχή, μπορεί να έφεραν αιθάλη και τέφρα στην ατμόσφαιρα και να είχαν αποκλείσει το φως του ήλιου για πολλά χρόνια. Άλλοι έχουν προτείνει ότι η αλλαγή του κλίματος, που επήλθε από το σχηματισμό μιας γιγαντιαίας υπερ-ηπείρου, ήταν η αιτία.

Αυτό που προκάλεσε τελικά την μεγάλη εξαφάνιση -- είτε μια εξωγήινη πρόσκρουση είτε ηφαιστειακή δραστηριότητα  -- ανάγκασε μεγάλες ποσότητες συντριμμιών και σκόνης να αιωρηθούν στην ατμόσφαιρα. Αυτό το γεγονός είτε δημιούργησε ένα ξαφνικό φαινόμενο θερμοκηπίου ανεβάζοντας πολύ την παγκόσμια θερμοκρασία είτε έκρυψαν τον ήλιο σε έναν τέτοιο βαθμό που η Γη δοκίμασε έναν "πυρηνικό χειμώνα". Μια σύγκρουση με μετεωρίτη θα μπορούσε, επίσης, να προκαλέσει τεράστια παλιρροιακά κύματα και άλλες διαταραχές.

Από το 2001, η Becker και η ομάδα της, που χρηματοδοτήθηκαν από τη NASA και το Εθνικό Επιστημονικό Ινστιτούτο (NSF), είχαν υποβάλει έκθεση ότι η ανακάλυψη των στοιχείων των συντριμμιών της σύγκρουσης στο νότο φθάνει μέχρι την προϊστορική ήπειρο Παγκαία.

Το μέλος της ομάδας, Robert Poreda, γεωλόγος από το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ, είπε ότι ένας αυστραλός συνάδελφος ειδοποίησε τους ερευνητές για έναν υποβρύχιο γεωλογικό σχηματισμό, που λέγεται Bedout High, και που έμοιαζε με τον κρατήρα Yucatan της περιοχής Chicxulub. Οι αποθέσεις της Πέρμιαν περιόδου βρίσκονται σχεδόν 3 km κάτω από το ωκεάνιο ίζημα.

Την εποχή της πρόσκρουσης η Αυστραλία ήταν ενωμένη με όλες τις ηπείρους ως τμήμα της υπερ-ηπείρου που είναι γνωστή ως Παγγαία. Ο κρατήρας βρισκόταν και τότε κάτω από το νερό, στον υπερωκεανό που αποκαλείται Πανθάλασσα. Μια πρόσκρουση στο Bedout High θα εξηγούσε επίσης τα θραύσματα που έχουν βρεθεί σε άλλες περιοχές του κόσμου. «H τοποθεσία, το μέγεθος και η ηλικία του κρατήρα Bedout εξηγούν θραύσματα πρόσκρουσης που έχουν βρεθεί σε όλο τον κόσμο", εξηγεί η Becker.

"Ύστερα από εξετάσαμε τα δείγματα των πυρήνων, που λήφθηκαν από τις γεωτρήσεις, μείναμε έκπληκτοι", αναφέρει  ο Poreda. Αυτό που είχε περιγραφεί από τους γεωλόγους ειδικούς στα πετρέλαια ως "ηφαιστειακός βράχος" έδειξε ότι κομμάτια του κρυστάλλου ορυκτού αστρίου, ήταν μετασχηματισμένα σε γυαλί από την επίδραση της σύγκρουσης.

"Αυτό δεν εμφανίζεται ποτέ στα ηφαιστειακά συντρίμμια", εξηγεί ο Poreda. "Ήταν μια απολύτως πειστική απόδειξη ενός σχηματισμού από σύγκρουση". Με τη χρησιμοποίηση τεχνικών ραδιοχρονολόγησης, η ομάδα διαπίστωσε ότι ένας κόκκος υλικού από το κατώτατο σημείο μιας από τις γεωτρήσεις πετρελαίου Bedout, ήταν 250,2 εκατομμύριο ετών ακριβώς -- κοντά στην προβλεπόμενη ημερομηνία.

Τέλος, ο Poreda σημείωσε ότι πέρυσι, η ομάδα ανέφερε ευρήματα τεμαχίων χαλαζία και άλλων μεταλλευμάτων, που ομοίως ήταν "επηρεασμένα" από μία εξωγήινη σύγκρουση. Αυτά έφτασαν στην ατμόσφαιρα ακόμα και 5.000 έως 7.000 km μακριά με ένα τρόπο που προτείνει ότι προήλθαν από την περιοχή Bedout High της Αυστραλίας.

Αρχικά θεωρήθηκε ότι η μαζική εξαφάνιση κράτησε εκατομμύρια χρόνια αλλά οι πιο πρόσφατες μελέτες προτείνουν ότι θα μπορούσε να έχει συμβεί ακόμα και σε λιγότερο από 10.000 χρόνια -- μια πολύ μικρή χρονική περίοδος μέσα στη γεωλογική ιστορία.

"Σκέφτομαι ότι οι παλαιοντολόγοι θα πρέπει να δείξουν ότι η εξαφάνιση ήταν εξαιρετικά απότομη", αναφέρει η Becker.

Ένας παρόμοιος κρατήρας που δημιουργήθηκε από σύγκρουση, έχει βρεθεί και την περιοχή Chicxulub στο Μεξικό, τον οποίο οι επιστήμονες έχουν χρονολογήσει ότι έγινε πριν περίπου 65 εκατομμύριο χρόνια -- η εποχή που οι δεινόσαυροι εξέλειπαν -- που χαρακτηρίστηκε επίσης και σαν μια περίοδος έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας.

Η Becker προσθέτει: "Σκεφτόμαστε ότι οι μαζικές εξαφανίσεις των ειδών μπορούν να καθοριστούν από καταστροφές, όπως οι συγκρούσεις και η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που εμφανίζονται συγχρόνως. Με την ανακάλυψη αυτού του κρατήρα δεν νομίζω ότι είναι σύμπτωση τέτοιες καταστροφές να εμφανίζονται μαζί".