Πλανήτη-βρέφος ανακάλυψε το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer

Από ABC News, 29 Μαΐου 2004

Καλλιτεχνική εικόνα της NASA , που δείχνει τον πλανήτη μέσα σε δίσκο αερίων και σκόνης που περιβάλλει το νεαρό μητρικό του άστρο.

Ο νεότερος εξωηλιακός πλανήτης, μόλις ενός εκατομμυρίου ετών, μπορεί να έχει ανακαλυφθεί με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer της NASA, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο.

O πλανήτης, σύμφωνα με τον αστρονόμο Dan Watson του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη, περιφέρεται γύρω από το άστρο CoKu Tau 4 στον αστερισμό του Ταύρου, σε απόσταση μόλις 420 έτη φωτός από τη Γη.

Ένα έτος φωτός είναι, περίπου, 10 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα, η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος.

Οι ερευνητές έχουν προσδιορίσει περισσότερους από 120 εξωηλιακούς πλανήτες, αλλά αυτά τα αντικείμενα είχαν πιθανώς ηλικία ένα - ή και περισσότερο - δισεκατομμύριο έτη.

Για σύγκριση, η Γη και οι άμεσοι πλανητικοί γείτονές της είναι όλα, περίπου, 4,5 δισεκατομμυρίων ετών, που θεωρείται μια μέση ηλικία.

Το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο μελετούσε πέντε αστέρια στον αστερισμό του Ταύρου. Όλα τους περιστοιχίζονταν από δίσκους σκόνης μέσα στους οποίους εικάζεται, ότι δημιουργούνται τα καινούρια αστέρια.

Στο ένα όμως αστέρι, το CoKu Tau 4, οι επιστήμονες βρήκαν μια σκοτεινή 'τρύπα' - σαν ντόνατς- μέσα στη σκόνη. Αυτή η σκοτεινή περιοχή στο δίσκο της σκόνης του έμοιαζε σαν να είχε "καθαριστεί", γεγονός, που θα μπορούσε να είχε προκληθεί από τη γέννηση ενός καινούριου κόσμου. Ο υποθετικός πλανήτης, λένε οι επιστήμονες, μπορεί να είχε σχηματιστεί κάνοντας μια κοιλότητα σε αυτήν την σκόνη.

"Το αντικείμενο έχει ηλικία μόνο ενός εκατομμυρίου ετών", αναφέρει ο Watson. "Είναι πιθανώς ο νεώτερος πλανήτης που έχουμε δει ποτέ και αποτελεί πρόβλημα για τις σημαντικότερες θεωρίες του πλανητικού σχηματισμού".

Μια θεωρία υποστηρίζει ότι οι πλανήτες σχηματίζονται όταν μικρά αντικείμενα που ονομάζονται πλανητοειδή κολλούν μαζί, φτιάχνοντας βαθμιαία μια πλανητική μάζα.

Ένας πλανήτης που σχηματίζεται πολύ γρήγορα, συλλέγοντας την πλανητική σκόνη γύρω από ένα αστέρι, είναι ένας διαφορετικός τρόπος σχηματισμού και μάλιστα πολύ γρήγορου.

Η ανακάλυψη του πιθανού νηπιακού πλανήτη ήταν ένα από τρία ευρήματα του διαστημικού σκάφους Spitzer το οποίο παρατηρεί το σύμπαν, με τη βοήθεια υπέρυθρου φωτός, στο ταξίδι του γύρω από τον ήλιο.

Το Spitzer βρήκε επίσης σημαντικά ποσά παγωμένου οργανικού υλικού στους σκονισμένους δίσκους, που περιβάλλουν άλλα αστέρια νήπια. Τα υλικά αυτά - παγωμένα σωματίδια σκόνης 'ντυμένα' με νερό, μεθανόλη και διοξείδιο του άνθρακα - έχουν βρεθεί και μέσα σε πάγους στους πυρήνες των κομητών, κάτι που θα μπορούσε να δώσει μια εξήγηση για την προέλευση των παγωμένων κομητών, που περιγράφονται συχνά σαν σκονισμένες χιονομπάλλες στο διάστημα.

Η ανακάλυψη είναι σημαντική επειδή μερικοί αστρονόμοι θεωρούν ότι οι κομήτες μπορεί να είχαν φέρει το νερό στην νεαρή Γη, μαζί με άλλα υλικά που διευκόλυναν τη δημιουργία της ζωής. Αυτά τα είδη των υλικών έχουν ανιχνευθεί στο διάστημα, αλλά τώρα είναι η πρώτη φορά που έχουν ανιχνευθεί πολύ καθαρά μέσα στους δίσκους της σκόνης από όπου σχηματίζονται οι πλανήτες.

Το Spitzer αποκάλυψε επίσης περισσότερα από 300 νεογέννητα αστέρια σε ένα αστρικό βρεφοκομείο, τον RCW 49, περίπου 13.700 έτη φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κενταύρου.

Από τη τροχιά του το Hubble ανιχνεύει οξυγόνο και άνθρακα στην ατμόσφαιρα εξωηλιακού πλανήτη, το Spitzer συλλαμβάνει την ακτινοβολία του υπέρυθρου φωτός, που εμποδίζεται να έρθει από το διάστημα λόγω της γήινης ατμόσφαιρας.

Οι ερευνητές διευκρινίζουν πάντως ότι υπάρχουν και άλλες δυνατές ερμηνείες για τα αίτια της σκοτεινής τρύπας, όπως ο σχηματισμός αστεροειδών ή η παρουσία ενός μικρού συνοδού άστρου που δεν έγινε άμεσα αντιληπτό.

Το Spitzer είναι το τέταρτο και τελευταίο από τα Μεγάλα Παρατηρητήρια (Great Observatorιes) της NASA, μια σειρά από διαστημικά τηλεσκόπια που βλέπουν σε διαφορετικές περιοχές του φάσματος. Πρόκειται για το τροχιακό τηλεσκόπιο Hubble, το τηλεσκόπιο ακτίνων Χ Chandra καθώς και το τηλεσκόπιο ακτίνων γάμμα Compton, το οποίο έχει πλέον παροπλιστεί.