Ειδικοί του κλίματος προωθούν άμεση δράση σαν αντιστάθμισμα της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας

Από σελίδα της AAAS, Ιούνιος  2004

Η κυβέρνηση και ο κόσμος στις ΗΠΑ αλλά και σε όλο τον κόσμο πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα για να μειώσουν την απειλή από την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Συγχρόνως και να προετοιμαστούν για το μέλλον που το απειλούν οι παράκτιες πλημμύρες, οι μειωμένες γεωργικές παραγωγές καθώς και με αυξημένους ρυθμούς ασθενειών, που σχετίζονται με το κλίμα, λένε κορυφαίοι Αμερικανοί επιστήμονες

Σε μια συνεδρίαση που οργανώθηκε από την AAAS (Αμερικανική Ένωση για την Πρόοδο της Επιστήμης) και το περιοδικό της, Science, οι ερευνητές του κλίματος υποστήριξαν ότι ενώ μερικοί πολιτικοί και τμήμα του κοινού αμφισβητούν αυτόν τον κίνδυνο, δεν υπάρχει στην πραγματικότητα καμία αμφισβήτηση: Ο κόσμος είναι σημαντικά θερμότερος σήμερα από ό,τι ήταν έναν αιώνα πριν -- και συνεχίζει να γίνεται θερμότερος. Χωρίς άμεση δράση, προειδοποίησαν, ο αντίκτυπος από τις μεταβολές στο κλίμα θα μπορούσε να είναι καταστρεπτικός.

Δεδομένου ότι η Γη θερμαίνεται, οι πάγοι λειώνουν και οι στάθμες της θάλασσας ανεβαίνουν -- ήδη κοινότητες σε νησιά και σε δέλτα ποταμών εξαφανίζονται κάτω από τα κύματα. Οι Εσκιμώοι ψαράδες βυθίζονται μέσα στη θάλασσα γιατί ο αρκτικός πάγος συνεχώς εκλεπτύνεται. Η αλλαγή του κλίματος ήταν η αιτία για την εξαφάνιση, περίπου, 150.000 ψυχών, ενώ αρρώστησαν πολύ περισσότεροι το 2000, ειδικά ηλικιωμένοι άνθρωποι και πολύ μικρά παιδιά, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.

Επικίνδυνη κατάσταση

Ένας από τους εμπειρογνώμονες της διάσκεψης, καθηγητής της γεωχημείας του Χάρβαρντ Daniel Schrag, παρομοίασε την κατάσταση με αυτή τον Τιτανικού, όταν χτύπησε το παγόβουνο. "Εάν είσαστε στο πίσω μέρος του Τιτανικού, θα σκεφτόσαστε 'ανεβαίνει το πλοίο άρα θα δεν θα βυθιστούμε'".

"Κάνουμε ένα πείραμα σε μια πλανητική κλίμακα που δεν έχει γίνει για εκατομμύρια χρόνια," λέει ο Schrag. "Δεν μπορούμε να περιμένουμε μια καταστροφή για να ενεργήσουμε, επειδή τότε θα είναι πάρα πολύ αργά. Οι επόμενες δεκαετίες θα καθορίσουν την πορεία μας για τον επόμενο αιώνα."

Ένα άλλο πάνελ επιστημόνων εξέτασε την αλληλεπίδραση μεταξύ της ατμόσφαιρας, του θαλάσσιου πάγου και του ωκεανού στο Βόρειο Ατλαντικό από μελέτες που χρησιμοποιούν παρατηρήσεις, στοιχεία και μοντέλα σε υπολογιστές. "Τα επόμενα 100 χρόνια θα δοκιμάσουμε αλλαγές στο κλίμα σε μια πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από αυτή που έχουμε δει κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 150 ετών," ισχυρίζεται ο David Battisti, καθηγητής των ατμοσφαιρικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. "Μπορούμε σοβαρά να πούμε ότι ο πλανήτης θα είναι πολύ θερμότερος."

Οι Schrag και Battisti ήταν σε μια επιτροπή κορυφαίων εμπειρογνωμόνων του κλίματος, που συγκλήθηκε στις 15 Ιουνίου από την AAAS και το περιοδικό του, Science. Αυτοί και άλλοι ερευνητές, συμπεριλαμβανομένου του νομπελίστα χημικού Sherwood Rowland του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Irvine, έδωσαν στη δημοσιότητα τα πιο πρόσφατα συμπεράσματα για τις θερμοκρασίες.

Οι αμερικανοί επιστήμονες θέλουν μέτρα

Γι΄ αυτό Αμερικανοί ερευνητής ανακοίνωσαν και τα πρώτα μέτρα σαν απάντηση προς τον κορυφαίο Βρετανό επιστήμονα David King, ο οποίος προκάλεσε την Αμερική στις αρχές του 2004 να πάρει μέτρα για τα αέρια του θερμοκηπίου.

Πολλοί εμπειρογνώμονες στη διάσκεψη πρότειναν ότι το βάρος πέφτει στις ΗΠΑ -- και αμερικανικό κοινό -- να κάνει αλλαγές που θα μειώσουν τις εκπομπές των αερίων. "Ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι θα καταλάβουν ότι πρέπει να κάνουμε κάτι τώρα," λέει η Joyce Penner, μία ατμοσφαιρικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν. "Υπάρχει ένα πρόβλημα με το αμερικανικό κοινό", υποστηρίζει.

Ο Kennedy ήταν μεταξύ εκείνων που προβλέπει ότι η αλλαγή του κλίματος θα μπορούσε να έχει ενδεχομένως καταστρεπτικό αντίκτυπο στους ανθρώπους όλου τον κόσμου.

"Πρέπει να καταλάβουμε ότι θα την πληρώσουν πολλαπλάσια οι φτωχοί σε όλον τον κόσμο, εάν η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου προκαλέσει σημαντική τήξη του πάγου στην Αρκτική ή στην Ανταρκτική," αναφέρει ο Kennedy. "Επίσης, η επιδείνωση της φτώχειας σε όλο τον κόσμο -- είτε από πλημμύρα, μειωμένες συγκομιδές είτε αυξανόμενη επικράτηση του άσθματος, της διάρροιας, της ελονοσίας είτε άλλων ασθενειών -- είναι μέρος της ιστορίας των αλλαγών του κλίματος, που δεν έχει λεχθεί πραγματικά. Γι' αυτό είναι σημαντικό η επιστήμη να πείσει τους πολιτικούς για την ελλοχεύουσα αλλαγή του κλίματος, κυρίως όμως τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου βρίσκεται ένα μεγάλο μέρος της πηγής του προβλήματος"

Μαζί του συμφώνησε ο Michael Oppenheimer, καθηγητής των Γεωεπιστημών και των διεθνών υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο του Princeton.

"Μέχρι τα μέσα του αιώνα, εκατομμύρια παιδιά από τα φτωχότερα σε όλο τον κόσμο είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν μετανάστευση, υποσιτισμό, ασθένειες και ακόμη και λιμούς, εκτός κι αν όλες οι χώρες πάρουν μέτρα για να επιβραδύνουν τώρα την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας," είπε σε μια συνέντευξη.

"Τα μέγαρα κατά μήκος του Hamptons στο Long Island, στη Νέα Υόρκη, μπορούν να πάνε εσωτερικά όταν διαβρωθούν οι παραλίες. Αλλά φανταστείτε τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν οι οικογένειες στο Μπαγκλαντές. Μια περιοχή όπου ζουν περίπου, 8 εκατομμύρια άνθρωποι και θα πνιγούν εάν η στάθμη της θάλασσας θα αυξανόταν μόνο μισό μέτρο. Πού μπορούν να πάνε;"

Αύξηση της θερμοκρασίας

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), που ιδρύθηκε από την Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση και το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών, έχει υπολογίσει ότι, μεταξύ του 1900 και του 2100, οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν μεταξύ 1,4 και 5,8 βαθμούς Κελσίου. Στον προηγούμενο αιώνα, ανέφερε η IPCC σε έκθεση της, οι θερμοκρασίες είχαν αυξηθεί μεταξύ 0,2 και 0,6 βαθμών, με το μεγαλύτερο μέρος της θέρμανσης να έχει συμβεί κατά τη διάρκεια των πιο πρόσφατων δεκαετιών.

Επιστήμονες γενικά συμφωνούν ότι οι θερμοκρασίες αυξάνονται ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, όπως η καύση των ορυκτών καυσίμων, το οποίο απελευθερώνει το διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια. Αυτή η θέρμανση έχει προκαλέσει την τήξη των πάγων και έφερε μια άνοδο στη στάθμη των θαλασσών παγκοσμίως, μέχρι και 20 εκατοστών.

Μερικοί επιστήμονες έχουν αμφισβητήσει τις απαισιόδοξες προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή, και η κυβέρνηση των ΗΠΑ, όπως και ο Πρόεδρος George Bush, δεν δίνουν σημασία στα μοντέλα που προβλέπουν δραματική αλλαγή του κλίματος και τις επικίνδυνες συνέπειες.

Αν και οι επιστήμονες, σε ολόκληρο τον κόσμο, συμφωνούν ότι ένα πρώτο βήμα για να περιοριστεί η ρύπανση της ατμόσφαιρας είναι η εφαρμογή της συμφωνίας του Πρωτοκόλλου του Κιότο, την οποία έχουν επικυρώσει περισσότερα από 120 κράτη, ο πρόεδρος Μπους αρνήθηκε να το επικυρώσει το 2001, με την αιτιολογία ότι είχε πολύ υψηλό κόστος.

Εξάλλου, οι σύμβουλοι του Μπους διατύπωσαν τις αμφιβολίες τους για την ορθότητα των μοντέλων που προβλέπουν την πορεία της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας, εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου. Κι όμως, οι ΗΠΑ θεωρούνται ο μεγαλύτερος ρυπαντής της ατμόσφαιρας, αφού παράγουν το 36% των αερίων που συμβάλλουν σε αυτό.

Αύξηση των ρύπων

Ο Rowland στη διάσκεψη της AAAS είπε ότι αυξάνονται όχι μόνο οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και τα επίπεδα κι άλλων αερίων του θερμοκηπίου -- υδρατμός, μεθάνιο, οξείδια αζώτου και όζον -- αυξάνονται επίσης.

Οι υδρατμοί δεν παράγεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε σημαντικά ποσά για να ανησυχούμε, αναφέρει ο Rowland. Ακόμα κι έτσι, σημείωσε, εάν η ανθρώπινες δραστηριότητες αλλάξουν τη θερμοκρασία των ωκεανών, τότε θα αυξηθούν και οι υδρατμοί.

Οι συγκεντρώσεις του μεθανίου αυξήθηκαν από 300 PPM (μέρη ανά εκατομμύριο) το 1958 σε 380 PPM τον Απρίλιο του 2004, είπε. Οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα ήταν 280 PPM το 1800 και 380 PPM το 1980, τα οξείδια του αζώτου και το τροποσφαιρικό όζον ανεβαίνει επίσης.

Έναν αιώνα πριν, λέει ο Rowland, υπήρχαν ελάχιστες πόλεις με πληθυσμό πάνω από 1 εκατομμύριο. Σήμερα, υπάρχουν περισσότερες από 50 πόλεις με εκατομμύρια κατοίκους. "Λόγω των μεγάλων πόλεων το τροποσφαιρικό όζον βρίσκεται σε άνοδο", αναφέρει ο ίδιος.

Οι επιστήμονες στη διάσκεψη του κλίματος αναγνώρισαν ότι παραμένουν οι ερωτήσεις για την πρόβλεψη του κλιματικών μοντέλων. Και, τόνισαν, ότι θα υπάρχει πάντα αβεβαιότητα για το τι ακριβώς μπορεί να συμβεί και τι επίδραση ασκούν οι διάφοροι παράγοντες. Εντούτοις, οι συμμετέχοντες στο πάνελ συμφώνησαν ότι ακριβείς προβλέψεις μπορούν να γίνουν μόνο μακροπρόθεσμα -- και ότι τα αέρια του θερμοκηπίου που απελευθερώνονται ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι σημαντικός παράγων αλλαγής. Στην πραγματικότητα, είπαν, τα μοντέλα είναι πιθανότερο να κάνουν συντηρητικές προβλέψεις παρά γενναιόδωρες.

Λιώσιμο των πάγων

Σύμφωνα με τον Oppenheimer, τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν ότι εάν οι θερμοκρασίες της Γροιλανδίας αυξηθούν άλλους 3 βαθμούς, τότε θα έλθει η πλήρης τήξη του πάγου της Γροιλανδίας. "Εάν οι πάγοι της Δυτικής Ανταρκτικής γίνουν ασταθείς, η στάθμη της θάλασσας διεθνώς θα αυξανόταν περίπου 5 μέτρα και τουλάχιστον επτά μέτρα εάν λειώσουν οι πάγοι της Γροιλανδίας," προβλέπει ο Oppenheimer. Αν ανεβεί η στάθμη της θάλασσας θα εμφανιστεί κυρίως προς το τέλος του αιώνα.

"Αν χαθεί ο πάγος της Ανταρκτικής θα έχει τρομερές συνέπειες," είπε ο Oppenheimer στους δημοσιογράφους στη διάσκεψη. "Εάν η Γροιλανδία ή η Δυτική Ανταρκτική λιώσουν, η Φλώριδα θα εξαφανιζόταν."

Μια τέτοια έκβαση δεν επίκειται, αναγνώρισε. Αλλά οι πολικοί πάγοι που λιώνουν θα αποσταθεροποιούσαν την ωκεάνια κυκλοφορία, ωθώντας το σχετικά θερμό ρεύμα του Κόλπου προς τα Νότια και θα ανάγκαζε το Βόρειο Ατλαντικό να παγώσει, όπως έδειξε η ταινία καταστροφής, "Η Επόμενη Μέρα"

Αλλά φυσικά δεν θα συμβεί τώρα, λέει ο Battisti. "Σε εκατό χρόνια από τώρα, το ποσό διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι πιθανό να είναι διπλάσιο από το σημερινό," είπε. "Οποιαδήποτε ψύξη που να εμφανιστεί στο Βόρειο Ατλαντικό θα αντισταθμιστεί με μια πολύ μεγάλη θέρμανση που θα προκληθεί από το φαινόμενο του θερμοκηπίου."

Οι διάφοροι τύποι αερολυμάτων -- από την αιθάλη και τη σκόνη έως το θείο -- μπορούν είτε να ψύξουν είτε να θερμάνουν το κλίμα, εξήγησε η Penner, καθηγήτρια των ατμοσφαιρικών, ωκεάνιων και διαστημικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν. Η θέρμανση συνδέεται με την απορρόφηση της από την αιθάλη, ενώ τα αερολύματα που δεν απορροφούν την θέρμανση συνδέονται με την ψύξη.

"Τα αποτελέσματα των αερίων του θερμοκηπίου δεν πρόκειται να καλυφθούν από τα αερολύματα", εξηγεί η Penner για αυτόν το μύθο σχετικά με την αλλαγή του κλίματος. "Ακόμη και τα καλύτερα σημερινά μοντέλα αερολυμάτων υπερεκτιμούν την ισχύ των αερολυμάτων για μείωση της θερμοκρασίας. Η θέρμανση που προκαλείται από τα αέρια του θερμοκηπίου θα υπερκεράσει την οποιαδήποτε ψύξη εξ' αιτίας των αερολυμάτων".

Θερμότερες νύχτες

Μια ανάλυση στη Βρετανία δείχνει ότι η παγκόσμια θέρμανση θα είναι πιο έντονη στις αστικές περιοχές, όπου τροχοφόρα και κτίρια θερμαίνουν τον αέρα, την άσφαλτο και το τσιμέντο ελευθερώνοντας θερμότητα τη νύχτα. Αυτό το φαινόμενο λέγεται καύσωνας της "αστικής νησίδας".

Οι πόλεις που απελευθερώνουν τώρα κατά μέσο όρο 20 watts θερμότητας ανά τετραγωνικό μέτρο, θα απελευθερώνουν στο μέλλον 60 watts περισσότερο, αναφέρουν οι ερευνητές. Ο νυκτερινός αέρας στις πόλεις είναι πιο ζεστός από ότι στην εξοχή, επειδή οι αγροί απορροφούν λιγότερη θερμότητα στη διάρκεια της ημέρας.

Αυτά ανέφερε ο Richard Betts του Κέντρου Hadley που υπάγεται στο Βρετανικό Μετεωρολογικό Γραφείο, σε μια συνεδρίαση με θέμα: Γαία και Κλιματική Αλλαγή.