Μεγάλη εξαφάνιση ήρθε σταδιακά

Πηγή: BBC, 1 Απριλίου 2005

Η πιο μεγάλη μαζική εξαφάνιση που καταγράφηκε ποτέ στην ιστορία της Γης, πριν 250 εκατομμύρια χρόνια, δεν εμφανίστηκε σαν αποτέλεσμα ενός μοναδικού κατακλυσμικού γεγονότος. Σύμφωνα με μια ομάδα αμερικανών και κινέζων επιστημόνων, που η εργασία τους δημοσιεύεται στο Nature, η καταστροφή που συνέβηκε στον πλανήτη μας τότε πρέπει να είχε συμβεί κατά στάδια.

Το συμπέρασμά τους βασίστηκε σε μια αφθονία "οργανικών απολιθωμάτων" που βρίσκονται στους βράχους της Meishan στη νότια Κίνα.

Αυτοί προτείνουν ότι υπήρξαν τουλάχιστον δύο επεισόδια μαζικών θανάτων, στα οποία μέχρι και το 95% των μορφών της ζωής εξαφανίστηκε.

"Το συμπέρασμα αυτό ταιριάζει με πολλές εργασίες που δείχνουν μια σύνθετη ακολουθία αλλαγών στη Γη", λέει ο Richard Pancost, από το πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.

Σύνθετη διαδρομή προς το θάνατο

Μερικοί επιστήμονες έχουν προτείνει την ιδέα ότι το "μεγάλο θανατικό", στο όριο μεταξύ της Πέρμιαν και Τριαδικής περιόδου, θα μπορούσε να έχει εμφανιστεί αρκετά απότομα - σαν αποτέλεσμα των περιβαλλοντικών αλλαγών που παρουσιάστηκαν με την πτώση ενός γιγαντιαίου διαστημικού βράχου.

Είναι παρόμοιο επιχείρημα με αυτό που προβάλλεται για να εξηγήσει και το θάνατο των δεινοσαύρων σε μια πολύ μεταγενέστερη ημερομηνία, πριν δηλαδή 65 εκατομμύρια χρόνια.

Μια γεωλογική δομή, γνωστή ως Bedout High, στο βυθό μιας θάλασσας, που όμως τώρα βρίσκεται η Αυστραλία, έχει προταθεί σαν τον pio πιθανό κρατήρα που δημιουργήθηκε από την πτώση. Αλλά είναι ένα επιχείρημα που ψάχνει για υποστηρικτές.

Η επικρατούσα θεωρία είναι ότι διάφοροι παράγοντες - συμπεριλαμβανομένης μιας ηφαιστειακής υπερδραστηριότητας και ενός εκτεταμένου θερμού κλίματος - συνδυάστηκαν κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών για να εξαφανίσουν τη βιοποικιλότητα του πλανήτη.

Η γη μπορεί λοιπόν να είχε χτυπηθεί από εξωγήινα αντικείμενα, αλλά είναι απίθανο να ήταν τόσο δολοφονικό το κτύπημα από το διάστημα.

Τα νέα στοιχεία από την Κίνα υποστηρίζουν αυτήν την άποψη. Είναι βασισμένα στα ίχνη που άφησαν στους βράχους τα κυανοβακτήρια.

Αυτοί οι φωτοσυνθετικοί, συνήθως είναι μονοκύτταροι οργανισμοί, υπήρχαν σε μεγάλες συγκεντρώσεις στους ωκεανούς της Πέρμιαν περιόδου. Είναι μια από τις σημαντικότερες ομάδες φυτοπλαγκτόν, οι οποίες αποτελούν και τη βάση της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας.

Πάντως, το φυτοπλαγκτόν που δεν θα είχε καταναλωθεί από τους πιο σύνθετους οργανισμούς θα είχε πέσει στον πυθμένα της θάλασσας, κατά τη διάρκεια του χρόνου, για να ενσωματωθεί στους ιζηματώδεις βράχους που βλέπουμε σήμερα. Και πράγματι τα χημικά συστατικά της μεμβράνης του μονοκύτταρου οργανισμού έχουν αφήσει τα αποκαλυπτικά σημάδια της προηγούμενης ζωής τους.

Συγκεκριμένα, ένα μόριο λιπιδίου, γνωστό ως 2-μέθυλοπάνιο (2-methylhopane), έχει αφήσει δακτυλιοειδείς δομές στο βράχο του Meishan.

"Αυτές οι δομές σαν δαχτυλίδια είναι ο "σκελετός των υδρογονανθράκων " και μπορούν να συντηρηθούν για πολύ μεγάλο χρόνο", εξήγησε ο Δρ Pancost.

Η ερευνητική ομάδα βλέπει δύο απότομες εποχές αφθονίας τέτοιων ιχνών στους κινεζικούς βράχους, οι οποίες θεωρούνται ότι δείχνουν τις περιόδους αμέσως μετά από τις μεγάλες βιοτικές κρίσεις στους ωκεανούς -  εποχές που την κατάρρευση των θαλάσσιων οργανισμών ακολούθησε η απότομη αύξηση των πληθυσμών των κυανοβακτηρίων.

Δηλαδή, όταν κατάρρευσε η τροφική αλυσίδα και τα φυτοπλαγκτόν πολλαπλασιάστηκαν αλματωδώς. "Ένα μεγάλο ποσοστό της θαλάσσιας πανίδας που τρέφονταν με φυτοπλαγκτόν εξαφανίστηκε.

"Οι μεταβολές στις συγκεντρώσεις της πανίδας οδήγησε στην ευημερία του φυτοπλαγκτόν", λέει ο ίδιος επιστήμονας.

Η μαζική εξαφάνιση της Πέρμιαν-Τριαδικής περιόδου σκότωσε περίπου το 95% όλων των θαλασσίων ειδών και τα τρία τέταρτα όλων των χερσαίων ειδών.

Οι τριλοβίτες είναι μία από τις πολλές ομάδες που εξαφανίστηκαν τελείως στο μεγάλο θανατικό.

Είναι το όριο στο οποίο τα διάσημα θαλάσσια αρθρόποδα, γνωστά σαν τριλοβίτες, εξαφανίστηκαν.

Στην Πέρμιαν περίοδο έγινε η δημιουργία της Πανγαίας υπερηπείρου, και τα γεωλογικά στοιχεία δείχνουν ότι τότε συνέβη μια τεράστια ηφαιστειακή αναταραχή.

Οι Σιβηρικοί βράχοι από βασάλτη δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου - εκατομμύρια κυβικών χιλιομέτρων βασαλτικής λάβας ξεχύθηκε στην γήινη επιφάνεια.

"Είναι η πρώτη φορά που ξέρουμε τι συνέβη στην ίδια την βάση της τροφικής αλυσίδας εκείνη την εποχή", σχολιάζει ο Δρ Paul Wignall του πανεπιστημίου του Λιντς, που μελετά την εξαφάνιση της Πέρμιαν-Τριαδικής περιόδου.

"Είναι πολύ ενδιαφέρον, επειδή οι επιπτώσεις στη βάση της τροφικής αλυσίδας θέλει πολύ χρόνο για να συμβεί. Παρουσιάζεται ένας κόσμος σε κρίση".