Ανακαλύφθηκε άγνωστο είδος φυτοφάγου δεινόσαυρου

Πηγή: BBC, 4 Μαίου 2005

Το νέο είδος ήταν ένας χαμένος κρίκος στην εξέλιξη δεινοσαύρων

Ένα νεκροταφείο δεινοσαύρων σαν τα πουλιά έχει αποκαλυφθεί στην πολιτεία Utah των ΗΠΑ, αναφέρει σε ένα δημοσίευμα του το περιοδικό Nature. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το μέχρι τώρα άγνωστο είδος ήταν στο στάδιο της μετατροπής προς τη χορτοφαγία από μια μάλλον πιο σαρκοβόρα διατροφή.

Το νέο είδος που ονομάστηκε Falcarius utahensis φαίνεται να αντιπροσωπεύει ένα ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ μιας σαρκοφάγου και χορτοφάγου μορφής.

Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι όλοι οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι προήλθαν από σαρκοφάγους προγόνους, και η μετάβαση αυτή συνέβη πολλές ανεξάρτητες φορές στην ιστορία των δεινοσαύρων. Το πλάσμα αυτό, που έζησε περίπου πριν 125 εκατομμύρια έτη, δίνει ένα χαμένο κρίκο στην μετεξέλιξη των δεινοσαύρων προς τα πτηνά.

"Ο δεινόσαυρος Falcarius αντιπροσωπεύει την ζωντανή εξέλιξη, μια πρωτόγονη μορφή που μοιάζει πολύ με το σαρκοφάγο σόι της, κατέχοντας διάφορα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, που καταδεικνύουν ότι είχε αρχίσει την εξελικτική πορεία προς προηγμένες μορφές χορτοφαγίας", είπε ένας από τους συντάκτες της ανακοίνωσης Scott Sampson, του μουσείου της φυσικής ιστορίας της Utah.

Το είδος Falcarius utahensis ανήκει σε μια ομάδα δεινοσαύρων που ήταν γνωστή ως Θεριζινόσαυροι, οι οποίοι ήταν ξαδέλφια των Βελοστράπτορες τους πρώτους προγόνους των πουλιών.

Το παράξενο πλάσμα εμφανίζεται να είναι στη μέση, μεταξύ γρήγορων σαρκοβόρων και των πιο πρόσφατων φυτοφάγων Θεριζινόσαυρων, αν και οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι εξ ολοκλήρου βέβαιοι τι έτρωγε ο ίδιος.

"Ο δεινόσαυρος Falcarius παρουσιάζει τα αρχικά στάδια των φυτοφάγων δεινοσαύρων, συμπεριλαμβανομένης μιας μείωσης του μεγέθους των δοντιών που κόβουν το κρέας προς το μέγεθος εκείνο που υποδηλώνει διατροφή με φυτά, αύξηση του μήκους του εντέρου σε ένα τέτοιο μέγεθος, που να μπορεί να χωνεύει τα φυτά και τα πρώτα στάδια της αλλαγής των ποδιών του, έτσι ώστε να μπορούν να μεταφέρουν ένα τεράστιο σώμα αντί να τρέχουν γρήγορα μετά από το θήραμα", λέει ο James Kirkland, παλαιοντολόγος του πανεπιστημίου της πολιτείας Utah.

Ο Falcarius utahensis φαίνεται ότι συνήθως τρεφόταν με φύλλα, αλλά δεν απέκλειε και το φρέσκο κρέας από το διαιτολόγιό του. "Πραγματικά αμφιβάλλω για το εάν μπορούσε να κόψει μια μπριζόλα με αυτό το στόμα", σχολιάζει ο Kirkland. "Αλλά δεν αμφιβάλλω ότι αυτό το πράγμα μπορούσε να φάει και μια-δυο σαύρες με ένα τσίμπημα", προσθέτει.

Όπως αναφέρει ο Kirkland, ο F.utahensis είναι ο πλέον πρωτόγονος γνωστός θεριζινόσαυρος, μια ομάδα από φυτοφάγους δεινόσαυρους με ογκώδες παράστημα και αργές κινήσεις. Όμως το νέο είδος δεινοσαύρου μάλλον μπορούσε να κινηθεί αρκετά γρήγορα, ενώ οι μεταγενέστεροι συγγενείς του θα είχαν πρόβλημα αν κυνηγούσαν οτιδήποτε ταχύτερο από ένα δέντρο.

Άγριο παρελθόν

Ο ενήλικος δεινόσαυρος περπατούσε σε δύο πόδια, έφτανε σε μήκος περίπου 4 μέτρα. Ανασηκώνοντας το λαιμό του μπορούσε να φτάσει σε ύψος ενάμισι μέτρου και να τραφεί με φύλλα και φρούτα, εξηγεί ο παλαιοντολόγος James Kirkland. Επίσης, είχε ένα μακρύ φτερό, σαν φτέρωμα και αιχμηρά, καμπυλωμένα νύχια μήκους 10 εκατοστών. Αυτά τα τρομερά νύχια ήταν πιθανώς η αλλαγή από το άγριο παρελθόν του δεινοσαύρου, λένε οι ερευνητές, και μπορεί να μην είχαν καμιά λειτουργία στο νέο ατάραχο τρόπο ζωής του.

Το ενδιαφέρον είναι ότι το νέο είδος διέθετε τα χαρακτηριστικά πόδια του δρομέα κυνηγού, μυώδη και με αναλογικά μακρείς μηρούς, ενώ τα δόντια του δεν ήταν πριονωτά, όπως στα σαρκοφάγα, αλλά επίπεδα, κατάλληλα για το άλεσμα των φύλλων. Η λεκάνη του δεινοσαύρου, επίσης, είναι δυσανάλογα πλατιά, μάλλον για να χωρά το μακρύτερο έντερο που απαιτείται για την διάσπαση της σκληρής κυτταρίνης των φυτών.

Ο Falcarius μοιράστηκε έναν - μέχρι τώρα άγνωστο - πρόγονο με το είδος Βελοστράπτορες, που ήταν σχεδόν βεβαίως ένα μικρόσωμο αρπακτικό ζώο, θεωρούν οι οι ερευνητές.

Σε κάποιο σημείο, εμφανίστηκαν δύο σημαντικές ομάδες δεινοσαύρων από τους σαρκοφάγους ξαδέλφους τους, που στράφηκαν στην χορτοφαγία. Αλλά μέχρι τώρα, τα ενδιάμεσα στάδια αυτής της διαδικασίας παρέμειναν μυστήριο.

"Με τον δεινόσαυρο Falcarius, έχουμε πραγματικά απολιθωμένα αποδεικτικά στοιχεία μιας σημαντικής διαιτητικής μετατόπισης, το καλύτερο παράδειγμα μεταξύ των δεινοσαύρων", ανέφερε ο Sampson.

"Αυτό το μικρό κτήνος είναι ο χαμένος κρίκος μεταξύ των μικρών αρπακτικών δεινοσαύρων και της ιδιαίτερα εξειδικευμένης και των παράξενων φυτοφάγων Θεριζινόσαυρων".

Μαζικός τάφος

Αν και η επιστημονική ομάδα δεν μπορεί να ξέρει εάν ο Falcarius ήταν χορτοφάγος μόνο - μπορεί να είχε φάει και λίγο κρέας, επίσης - η εμφάνισή του συνέπεσε με την εξέλιξη των ανθοφόρων φυτών.

"Την ίδια εποχή που εμφανίστηκε ο Falcarius, ο κόσμος άλλαζε αρκετά επειδή εμφανίστηκαν αυτά τα ανθοφόρα φυτά", ανέφερε ο Δρ Sampson. "Θα είχαν δώσει μια νέα πηγή τροφών και ο Falcarius εκμεταλλευόταν αυτή τη νέα οικολογική θέση".

Οι ερευνητές ήταν σε θέση να καταλάβουν πλήρως με το έμοιαζε ο Falcarius, επειδή φάνηκαν αρκετά τυχεροί που βρήκαν έναν "μαζικό τάφο" αυτών των ειδών στο όρος Cedar, νότια του Πράσινου ποταμού στην Utah. Οι ερευνητές ξέθαψαν περίπου 1700 οστά του τα προηγούμενα τρία χρόνια. Έτσι, ανασύστασαν το 90% του σκελετού ενός ενήλικα δεινοσαύρου.

Ο James Kirkland υπολογίζει ότι εκατοντάδες έως χιλιάδες μεμονωμένοι δεινόσαυροι - από νεοσσοί έως ενήλικοι - πέθαναν σε μια έκταση 8.000 τετραγωνικών μέτρων που έσκαψαν.

Κανένας δεν ξέρει αρκετά τι τους σκότωσε, αλλά έχουν εμφανιστεί στα απολιθώματα οι μαζικοί θάνατοι. Οι επιστήμονες έχουν προτείνει σαν πιθανές αιτίες του θανάτου τους την ξηρασία, την πυρκαγιά και την δηλητηρίαση λόγω αλλαντίασης ή την ηφαιστειακή δραστηριότητα.

"Οι μαζικοί θάνατοι είναι γνωστοί σε διάφορες ομάδες δεινοσαύρων", εξήγησε ο Δρ Sampson. "Σε αυτήν την περίπτωση, είναι δύσκολο να βρεθεί τι συνέβη. Θα μπορούσε να είναι ένα πηγή που ξεράθηκε, και οι δεινόσαυροι πέθαναν από τη δίψα.

"Ή οργανικά δηλητήρια θα μπορούσαν να έχουν μολύνει το νερό - είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί".