Οι πρώτοι άνθρωποι μπορεί να πέρασαν τη θάλασσα για να φύγουν από την Αφρική

Πηγή: National Geographic, 13 Μαΐου 2005

Από που προήλθαμε, και πώς φτάσαμε εδώ; Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν σχετικά με τις πιο βασικές απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις, που δείχνουν ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι εξελίχθηκαν πρώτα στην Αφρική, πιθανά περίπου πριν 150.000 έτη, και αργότερα αποίκισαν όλη τη γη.  

Αλλά πότε ακριβώς άρχισε αυτή η μετανάστευση και ποια διαδρομή ακολούθησε. Μια θεωρία υποστηρίζει ότι ένα μεταναστευτικό κύμα από την Αφρική άρχισε περίπου πριν 50.000 έτη, με τους σύγχρονους ανθρώπους να κινούνται βόρεια μέσω της βόρειας Αφρικής στη Μέση Ανατολή, έπειτα μετακινήθηκαν ανατολικά και δυτικά στην Ασία και την Ευρώπη.  

Ένα άλλο μοντέλο προτείνει ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι άφησαν την Αφρική με πολλαπλά κύματα μετανάστευσης, που άρχισαν ίσως πριν από 80.000 έτη, με τους αρχαίους αποίκους να διασκορπίζονται συνολικά μέσω βόρειων και νότιων διαδρομών.  

Από την Ανατολική Αφρική ξεκίνησαν οι πρώτοι άνθρωποι το μεγάλο ταξίδι τους

Δύο χωριστές μελέτες, που δημοσιεύονται στο  ερευνητικό περιοδικό Science υποστηρίζουν μια τρίτη θεωρία: ότι μια μοναδική γρήγορη διασπορά εμφανίστηκε κάπου μεταξύ 60.000 έως 75.000 έτη πριν.  

Οι μελέτες προτείνουν ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι άφησαν την Ανατολική Αφρική περνώντας την Ερυθρά Θάλασσα, κατόπιν ταξίδεψαν προς το νότο, και μετά από μια παράκτια διαδρομή κατά μήκος της αραβικής χερσονήσου προς την Ινδία, τη Μαλαισία, και την Αυστραλία.  

Μία από τις δύο νέες μελέτες καθοδηγήθηκε από τον Kumarasamy Thangaraj, ένας γενετιστή Κτο κέντρο για την Κυτταρική και Μοριακή Βιολογία στο Hyderabad της Ινδίας. Ο Thangaraj και οι συνάδελφοί του ερεύνησαν τους πληθυσμούς στα νησιά Andaman και Nicobar κοντά στην ακτή της Ταϊλάνδης.  

Η μελέτη εστίασε την προσοχή της στο μιτοχονδριακό DNA, το γενετικό υλικό που μεταβιβάζεται στα παιδιά από τη μητέρα και βρίσκεται σε κάθε ανθρώπινο κύτταρο. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να ιχνηλατηθούν γονιδιακά μέσω αυτού του εξειδικευμένου DNA, για να φτάσουμε σε ένα ενιαίο θηλυκό πρόγονο, μια Εύα δηλαδή, που έζησε περίπου πριν 150.000 έως 200.000 έτη, λένε πολλοί επιστήμονες.  

Ο Thangaraj και οι συνάδελφοι του χρησιμοποίησαν αυτό το γενετικό υλικό σαν 'σήμα' για να επισημάνουν τη βαθιά καταγωγή έξι απομονωμένων γηγενών φυλετικών πληθυσμών στα νησιά. Οι φυλές συμπεριλαμβάνουν τους Nicobarese, Onge, Andamanese, και Great Andamanese.  

Αρχικές μελέτες είχαν δείξει ότι οι Nicobarese είναι προέλευσης Νοτιοανατολικής Ασίας και πιθανώς έφτασαν στα νησιά σχετικά πρόσφατα, μεταξύ 15.000 και 18.000 ετών πριν.  

Στο παρελθόν επιστήμονες πίστευαν ότι τρεις από τους φυλετικούς πληθυσμούς- Andamanese, Onge και Great Andamanese - στα νησιά ήταν "πιο κοντά στους Ασιάτες από ό,τι στους Αφρικανούς", εξηγεί ο Thangaraj.

"Αλλά όταν κάναμε την πλήρη ακολουθία των μιτοχονδριακών γονιδίων τους, βρήκαμε μοναδικές παραλλαγές, οι οποίες δεν έχουν βρεθεί οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, μέχρι τώρα", είπε.  

Τα συμπεράσματα οδήγησαν τον Thangaraj και τους συναδέλφους του να προτείνουν ότι οι φυλές αυτές προέρχονται από "τους πολύ πρώτους μετανάστες από την Αφρική".

"Βασιστήκαμε στις μεταλλαγές, και υπολογίσαμε ότι πρέπει να έχουν μεταναστεύσει περίπου 50.000 έως 70.000 έτη πριν, ακολουθώντας τη νότια θαλάσσια διαδρομή", λέει.  

Ακολουθώντας την ακτή

Ο Vincent Macaulay, ένας γενετιστής στατιστικός στο πανεπιστήμιο της Γλασκώβης στη Σκωτία, ήταν επικεφαλής μια χωριστής γενετικής μελέτης. Τα αποτελέσματα, που βασίστηκαν επίσης σε οικολογικά και αρχαιολογικά στοιχεία, οδήγησαν τον Macaulay και τους συναδέλφους του να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι άφησαν την Αφρική μέσω μιας νότιας διαδρομής μετανάστευσης.  

Οι ερευνητές λένε ότι τα στοιχεία που έχουν προτείνουν οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να έχουν ακολουθήσει μια βόρεια διαδρομή, πριν από 50.000 έτη, όπως προτείνει μια αντίπαλη θεωρία. Κι αυτό επειδή το σύνολο της βόρειας Αφρικής, της Αραβίας, και της Μέσης Ανατολής στην κεντρική Ασία ήταν έρημος μέχρι τότε. Οι επιστήμονες αναφέρουν επίσης στοιχεία της ανθρώπινης εμφάνισης στην Αυστραλία, που χρονολογείται εδώ και 63.000 έτη.

Οι σύγχρονοι άνθρωποι αν άφηναν την Αφρική μέσω μιας νότιας διαδρομής, όπως υποστηρίζουν ο Macaulay και οι συνάδελφοί του, τότε θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν ένα ταξίδι μέσα στον ωκεανό.  

Ο Macaulay ανέφερε ότι το πέρασμα της Ερυθράς Θάλασσας, που χωρίζει τη βόρεια Αφρική από την αραβική χερσόνησο, δεν θα ήταν τότε αδύνατο. Είχε μήκος μερικά μόνο χιλιόμετρα και οι σύγχρονοι άνθρωποι "θα ήταν σε θέση να δουν απέναντι στην άλλη πλευρά. Έτσι μπορεί να μην ήταν εύκολο να την περάσουν κολυμπώντας, αλλά βεβαίως μπορούσαν να την περάσουν επιπλέοντας σε σχεδίες".

Αλλά πώς μπόρεσαν οι σύγχρονοι άνθρωποι να φτάσουν στην Αυστραλία, εκατοντάδες ναυτικά μίλια από την πλησιέστερη στεριά; Σε αυτήν την ερώτηση, ο Macaulay είναι πιο ασαφής.  

"Το πέρασμα στην άλλη άκρη, στην Αυστραλία, είναι μεγαλύτερο μυστήριο. Ήταν ουσιαστικό ένας διάπλους", ανέφερε. "Αλλά υπάρχουν, επίσης, στοιχεία για τη ροή γονιδίων μεταξύ της Αφρικής και της Αραβίας 60.000 έτη πριν. Έτσι υπήρξαν κι άλλες διασταυρώσεις μέσω της θάλασσας που συνεχίζονται".

"Οι σύγχρονοι άνθρωποι έφθασαν στην Ινδία πριν από 66.000 έτη, στην Μαλαισία μέχρι 64.000 έτη πριν και έφθασαν στην Αυστραλία, περίπου, πριν 63.000 έτη", λέει ο Macauley. "Είναι μια μάλλον γρήγορη επέκταση. Σε 3.000 χρόνια προχώρησαν 12.000 χιλιόμετρα".

"Εάν κάνετε μαθηματικές πράξεις, αυτό σημαίνει περίπου 4 χιλιόμετρα για κάθε έτος, που είναι αρκετά γρήγορο, ίσως αυτό δείχνει ότι χρησιμοποιούσαν βάρκες για να κάνουν τις πιο μακροχρόνιες εξορμήσεις κατά μήκος της ακτής".

Τέσσερα χιλιόμετρα ετησίως είναι συγκρίσιμα με τις εκτιμήσεις που υπάρχουν για την διασπορά που έγινε στην Αμερική, καθώς οι άνθρωποι κινούμενοι από την Ασία μέσω του Βερίγγειου πορθμού, έφτασαν στις βορειοαμερικανικές περιοχές και, από εκεί, στη Νότια Αμερική.  

Ευρωπαϊκός αποικισμός

Η μελέτη του Macaulay υποστηρίζει ότι η Ευρώπη εποικήθηκε από μια παραφυάδα των μεταναστών, που ταξίδεψαν μέσω της νότιας διαδρομής κάπου ανατολικά της Αφρικής. Κινήθηκαν πάνω στην Ευρώπη, ξεκινώντας περίπου 50.000 έτη πριν μόλις βελτιώθηκε το κλίμα.

Τα παλαιότερα γνωστά αρχαιολογικά στοιχεία για τους σύγχρονους ανθρώπους στην Ευρώπη φτάνουν στην εποχή των 45.000 ετών πριν από σήμερα.  

Η ομάδα του Macaulay προτείνει ότι οι πρώτες ομάδες των σύγχρονων ανθρώπων που άφησαν την Αφρική για να εγκατασταθούν σε άλλες ηπείρους πιθανά αριθμούσαν λίγες εκατοντάδες.

Το μέγεθός τους σχετικά με την επίδραση τους στην ανθρώπινη ιστορία είναι καταπληκτικό, αναφέρει ο Peter Forster, ένας γενετιστής στο Ίδρυμα McDonald για την αρχαιολογική έρευνα στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ στην Αγγλία. Ο Forster έγραψε σχόλια για τις δύο νέες μελέτες στην επιστημονική επιθεώρηση Science.  

"Σε αυτές τις πρωτόγονες περιόδους μεταξύ 60.000 και 30.000 ετών πριν, η πυκνότητα των ανθρώπινων πληθυσμών ήταν χαμηλή", εξηγεί. "Μιλάμε για μια κλίμακα μερικές μόνο εκατοντάδες ατόμων, που πρέπει να έχουν αφήσει την Αφρική πριν από 60.000 έτη.

"Και από αυτές τις μικρές ομάδες των προγόνων μας, προέρχονται τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων σήμερα, ενώ άσκησαν τεράστια γενετική επίδραση στην ποικιλομορφία που βλέπουμε σήμερα", συμπληρώνει ο Forster.