Από το 2001 προειδοποιούσαν οι επιστήμονες για τη Ν. Ορλεάνη

Πηγή: Καθημερινή, Ελευθεροτυπία, Έθνος 3 Σεπτεμβρίου 2005

Κάθε άλλο παρά έκπληξη αποτέλεσαν για τους επιστήμονες οι καταστροφικές πλημμύρες της Ν. Ορλεάνης, καθώς οι ίδιοι προειδοποιούσαν από το 2001 για τρεις μεγάλες καταστροφές που είναι δυνατόν ν' αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ: μία τρομοκρατική επίθεση στη Νέα Υόρκη, ένας ισχυρός σεισμός στο Σαν Φρανσίσκο κι ένας δυνατός τυφώνας στη Νέα Ορλεάνη.

Το ζήτημα της ανασφάλειας της Νέας Ορλεάνης «σοβεί επί έναν αιώνα», έγραφε η εφημερίδα Τάιμς της Νέας Υόρκης. Το θέμα πάντοτε ήταν πως μπορεί να προστατευθεί η Νέα Ορλεάνη, μία πόλη χτισμένη σε μία λεκάνη κάτω από επίπεδο των ακτών, με τις τρεις πλευρές της να περιβάλλονται από αναχώματα και φράγματα για πλημμύρες. Τόσο τα έλη, όσο και τα φυσικά νησιά-κυματοθραύστες έχουν αποσυντεθεί, στερώντας τη Νέα Ορλεάνη από τις κύριες άμυνές της, οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν απορροφήσει μεγάλο ποσοστό από την ισχύ των κυμάτων, που προκαλούνται από τις πλημμύρες και τις καταιγίδες, προτού αυτά πλήξουν την πόλη και την αφήσουν «γυμνή στις διαθέσεις της θάλασσας», σύμφωνα με τον ο Μάρκ Φισκέτι, συνεργάτης του επιστημονικού περιοδικού Σαϊεντίφικ Αμέρικαν.

Το 1998, επιστήμονες, μηχανικοί του στρατού, πολεοδόμοι και αξιωματούχοι της Λουϊζιάνα εκπόνησαν το σχέδιο Ακτή 2050, ύψους 14 δισ. δολαρίων για την ενίσχυση των φραγμάτων, τη διάνοιξη νέων ταμιευτήρων πλημμύρας και την οικοδόμηση υδατοθυρών, στο οποίο όμως αντιτάχθηκαν τα τοπικά οικονομικά συμφέροντα, ενώ πενιχρή ήταν κι η προώθησή του από τους πολιτικούς της περιοχής στο Κογκρέσο. Επίσης το Μηχανικό αναγκάσθηκε να επιβραδύνει τους ρυθμούς των εργασιών του στην περιοχή εξαιτίας των περικοπών από την κυβέρνηση Μπους το 2003.

Η γύμνια της υπερδύναμης

Η «Κατρίνα», ο χειρότερος κυκλώνας που έπληξε ποτέ τις ΗΠΑ, ανησυχεί πια σοβαρά ακόμα και τους μεγαλύτερους σκεπτικιστές ως προς το απειλητικό φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Εντύπωση προκάλεσε άρθρο του τελευταίου τεύχους του μάλλον συντηρητικού περιοδικού «Time», με τίτλο «Μήπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου τροφοδοτεί την "Κατρίνα"»; Ηταν μια από τις σπάνιες φορές, τα τελευταία χρόνια, που ένα δεξιόστροφο έντυπο έθετε ανοιχτά το ερώτημα για την πιθανή σχέση ανάμεσα στην αύξηση της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα σ' ολόκληρο τον πλανήτη.

Την προσοχή, μάλιστα, εφιστά η ορολογία που χρησιμοποίησε το περιοδικό: «Αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας της γης» («global warming») και όχι «αλλαγή του κλίματος» («climate change»). Ενας πιο καθησυχαστικός όρος που προτιμά να χρησιμοποιεί ο πλανητάρχης και οι φίλα προσκείμενοι προς αυτόν επιστήμονες, καθώς αποσυνδέει τα ακραία καιρικά φαινόμενα από την ανθρώπινη δραστηριότητα και τα αποδίδει κυρίως στα απρόβλεπτα καπρίτσια της φύσης.

Το περιοδικό σημείωνε ότι τουλάχιστον με μια πρώτη ανάγνωση, τα νούμερα μπορούν να στηρίξουν τη θεωρία του φαινομένου του θερμοκηπίου: Μόνο μέσα στην τετραετία 1995-1999 οι αμερικανικές ακτές στον Ατλαντικό χτυπήθηκαν από 33 τυφώνες -αριθμός που αποτελεί ρεκόρ- χωρίς σε αυτούς να συγκαταλέγεται ο τρομερός τυφώνας «Αντριου» που σάρωσε τη Φλόριντα το 1992, προκαλώντας ζημιές ύψους 27 δισ. δολαρίων. Επίσης, σύμφωνα με μελέτη του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, η ταχύτητα των τυφώνων στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατά 50% μέσα στα τελευταία 50 χρόνια.

Η μόνη που δεν φαίνεται να ανησυχεί προς τη σωστή κατεύθυνση είναι η αμερικανική ηγεσία. Το γεγονός ότι ο Μπους ψέλλισε, πρόσφατα, μέσα από τα δόντια, ότι η αλλαγή του κλίματος αποτελεί σοβαρή πρόκληση και ότι δεν αποκλείεται η ανθρώπινη δραστηριότητα να συμβάλλει στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, μάλλον έγινε για το θεαθήναι.

Στην πραγματικότητα, η Ουάσιγκτον καθημερινά υιοθετεί ή μελετά τη λήψη νέων μέτρων για τη μείωση του ελέγχου στις μεγάλες βιομηχανίες, ενώ εξαπολύει κυνηγητό εναντίον επιστημόνων, τα συμπεράσματα των οποίων δεν συνάδουν με την κυβερνητική γραμμή.

Την Τετάρτη, κι ενώ ακόμα η ορμή της «Κατρίνα» δεν είχε καταλαγιάσει, δημοσίευμα της «Washington Post» ανέλυε πώς η κυβέρνηση προσπαθεί να περάσει νόμο που θα επιτρέπει στις βιομηχανίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας να εκπέμπουν περισσότερους ρύπους.

Ο νόμος είναι στα σκαριά από καιρό και προβλέπει αφ' ενός τη μείωση των ελέγχων σε βιομηχανίες παλιάς τεχνολογίας, αφ' ετέρου θα επιτρέπει σε εκείνες που ανανεώνουν τον εξοπλισμό τους να εκπέμπουν μεγαλύτερα ποσοστά βλαβερών ρύπων, όπως διοξείδιο του θείου και οξείδιο του αζώτου.

Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά τα θαυμαστά, ο αμερικανός πρόεδρος και το επιτελείο του αρχίζουν πια να εξαπολύουν κυνήγι μαγισσών εναντίον του επιστημονικού κόσμου. Επικεφαλής της αντιεπιστημονικής «σταυροφορίας» είναι ο ρεπουμπλικάνος βουλευτής του Τέξας Τζο Μπάρτον, ο οποίος τυγχάνει τα τελευταία 11 χρόνια πρόεδρος της Επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων για την Ενέργεια και το Εμπόριο.

Ο Μπάρτον, άνθρωπος των πετρελαϊκών λόμπι, αγωνίζεται από τη θέση του να μπλοκάρει οποιαδήποτε πρωτοβουλία στοχεύει στον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου. Πρόσφατα κάλεσε ούτε λίγο ούτε πολύ σε απολογία τρεις εξέχοντες αμερικανούς επιστήμονες, ζητώντας να μάθει λεπτομερώς όλες τις πηγές χρηματοδότησής τους, τις μεθόδους που χρησιμοποιούν και αντίγραφα όλων των εργασιών που έχουν δημοσιεύσει από την αρχή της καριέρας τους μέχρι σήμερα.

Οι μελέτες των τριών επιστημόνων συνδέουν σε σημαντικό βαθμό τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα με την άνοδο της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας και συνετέλεσαν στο πόρισμα της Διακυβερνητικής Ομάδας για την Αλλαγή του Κλίματος το 2001, το οποίο έπεισε τους περισσότερους ηγέτες της Γης -με εξαίρεση φυσικά τον Τζορτζ Μπους- για την αναγκαιότητα άμεσης λήψης μέτρων.

Λάσπη σε επιστήμονες

Η προσπάθεια του Μπάρτον να βγάλει τους τρεις επιστήμονες ψεύτες και αναξιόπιστους, βασιζόμενος σε καθαρά πολιτικά κριτήρια, έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις στον επιστημονικό κόσμο, στα φιλελεύθερα ΜΜΕ, ακόμα και σε μερίδα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.

Ενα σενάριο που εξετάζει η Επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για την Ενέργεια και το Εμπόριο είναι να καλέσει τους τρεις σε ανοιχτή «ανάκριση» μέσαστο φθινόπωρο.

Το επόμενο βήμα θα είναι να οδηγούνται οι διαφωνούντες επιστήμονες στο Γκουαντανάμο με την κατηγορία της «οικολογικής τρομοκρατίας».

Οι κλιματικές αλλαγές γεννούν τους τυφώνες

Οι πετρελαϊκοί κολοσσοί τύπου Exxon Mobil που υπαγορεύουν, όπως αποκαλύφθηκε, την περιβαλλοντική πολιτική των ΗΠΑ, οι εσκεμμένες αλλοιώσεις επιστημονικών ερευνών για το κλίμα και η συστηματική άρνηση επικύρωσης του πρωτοκόλλου του Κιότο είναι μερικά μόνο χαρακτηριστικά δείγματα της οίκολογικής «ευαισθησίας» της παρούσας κυβέρνησης Μπους που αρνείται να δεχθεί ότι η Αμερική είναι ο μεγαλύτερος ρυπαντής παγκοσμίως και κατορθώνει μονίμως να παραπέμπει το περιβάλλον στις καλένδες, όπως έκανε και στην πρόσφατη σύνοδο G8.

Εφόσον η ηγεσία της χώρας υποκρίνεται πως δεν έχει πειστεί για τη σχέση μεταξύ του φαινομένου του θερμοκηπίου και των δυσάρεστων κλιματικών αλλαγών δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αγνοεί συστηματικά τις επίμονες εκκλήσεις επιστημόνων για ανάληψη δράσης όσον αφορά τον περιορισμών των επιπτώσεων από την αύξηση της θερμοκρασίας της γης.

Γι' αυτό οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχθηκαν δριμύτατη κριτική από αναλυτές και ΜΜΕ ανά τον κόσμο καθώς ξέσπασε νέος κύκλος αντιπαράθεσης για τη σχέση μεταξύ κλιματικών αλλαγών και τυφώνων.

Η επιστημονική κοινότητα δεν συμφωνεί στο σύνολο της για το κατά πόσο η άνοδος της θερμοκρασίας θα φέρει περισσότερους ή πιο ισχυρούς τυφώνες.

Ακόμη όμως και αν ο αριθμός των τελευταίων παραμείνει σταθερός, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να εκδηλώνονται στο μέλλον πιο έντονα, θέτοντας σε μεγαλύτερο κίνδυνο τις ανθρωπιές ζωές.

Όπως αναφέρει σε σχετική έκθεση της το 2001 η Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), η πω ζεστή επιφάνεια των θαλασσών και η αυξημένη υγρασία στην ατμόσφαιρα θα παρέχουν την αναγκαία ενεργεία για τις νεροποντές και τις καταιγίδες που τροφοδοτούν τους τυφώνες.

Σε κοινή επιστολή προς τους αρμοδίους στην Ουάσιγκτον που είχαν υπογράψει το 2003 πάνω από 1.000 επιστήμονες στις ΗΠΑ, υπογραμμίζεται ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα στη μεταβολή του κλίματος παγκοσμίως κυρίως εξαιτίας των εκπομπών CO₂ καθώς και οι οικονομικές επιπτώσεις που αυτό συνεπάγεται για τις ΗΠΑ.

Μάλιστα ιδιαίτερα ευάλωτη απέναντι στις κλιματικές αλλαγές αποδεικνύεται η πλούσια σε φυσικούς πόρους περιοχή του Κόλπου του Μεξικού από το Τέξας μέχρι τη Φλόριντα.

Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα της η αμερικανική Ένωση Επιστημόνων UCSUSA με την πάροδο του χρόνου οι ανθρώπινες δραστηριότητες από την κατασκευή φραγμάτων μέχρι την ανάπτυξη στις παράκτιες περιοχές με αποξήρανση υδροβιότοπων που χρησιμεύουν στην απορρόφηση των υδάτων από τις πλημμύρες, έχουν μεταβάλει δραματικά το φυσικό τοπίο, τις υδάτινες διόδους και τις οικολογικές διαδικασίες.

Οι επεμβάσεις αυτές σε συνδυασμό με την επίπεδη τοπογραφία της περιοχής και τα σενάρια για την άνοδο της θερμοκρασίας και της στάθμης των υδάτων καθώς και την περαιτέρω διάβρωση θα γεννούν τραγωδίες ακόμη και μετά το πέρασμα μικρότερων καταιγίδων. 

Διεθνής κατακραυγή

Ο πρόεδρος Μπους αισθάνεται για πρώτη φορά έντονα τις αντιδράσεις από όλες τις πλευρές του πλανήτη, αλλά κυρίως από την ίδια του τη χώρα, για τη στάση του να αγνοήσει το Πρωτόκολλο του Κιότο. Φταίει όμως πραγματικά αυτό για την τραγωδία της Νέας Ορλεάνης;

Μπορεί επιστημονικές αποδείξεις να μην υπάρχουν ακόμα, όμως παρότι οι περισσότεροι μετεωρολόγοι αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τη σύνδεση των δύο φαινομένων, η ένταση και η συχνότητα των κυκλώνων τα τελευταία χρόνια έχει αναγκάσει μεγάλο αριθμό εξ αυτών να αλλάξουν στάση. Από τη μία, οι υψηλότερες θερμοκρασίες της θάλασσας –απόρροια των κλιματικών αλλαγών– λογικά θα έπρεπε να επηρεάζουν τους κυκλώνες που προκαλούνται βασικά από αυτές, από την άλλη οι περισσότεροι ερευνητές χρειάζονται περισσότερα χρόνια παρατήρησης για να καταλήξουν σε ασφαλή συμπεράσματα. Παρόλα αυτά όλο και περισσότερες έρευνες κάνουν την εμφάνισή τους και μιλούν ανοιχτά για τη σύνδεσή τους.

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν από ένα μήνα στο περιοδικό Nature από τον μετεωρολόγο Κέρι Εμάνουελ του ΜΙΤ καταλήγει πως η καταστροφική ένταση των κυκλώνων έχει αυξηθεί κατά 50% τα τελευταία πενήντα χρόνια και πως η αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας που οφείλεται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι τουλάχιστον εν μέρει υπεύθυνη. «Ήμουν κι εγώ σκεπτικιστής», δηλώνει τώρα ο Εμάνουελ, «όμως αφού μελέτησα ενδελεχώς τα φαινόμενα στον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό, εξεπλάγην από την ανοδική τάση που παρουσιάζουν».

Δυσοίωνη πρόβλεψη

Πράγματι, τα τελευταία επτά χρόνια η ένταση και η συχνότητα των τροπικών κυκλώνων έχει αυξηθεί.

Παρότι ο συνήθης μέσος όρος παλαιότερα ήταν περίπου δέκα τη χρονιά, τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται πάνω από 14 ετησίως! Τον τελευταίο μήνα μάλιστα η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανογραφίας και Ατμόσφαιρας αύξησε την ήδη βεβαρυμένη πρόβλεψη για φέτος στις 18 έως 21 τροπικές καταιγίδες, γεγονός που κάνει το 2005 την χειρότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ!

«Οι θερμοκρασίες του ωκεανού και της επιφάνειας της θάλασσας είναι το καύσιμο για τους τροπικούς κυκλώνες», λέει ο Κέβιν Τρένμπερθ, ειδικός κλιματολογίας στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Ατμόσφαιρας, που δημοσίευσε πρόσφατα μια σχετική μελέτη στο περιοδικό Science. Σε αυτήν υποστηρίζει ότι οι κλιματικές αλλαγές μπορεί να κάνουν τους κυκλώνες να παράγουν περισσότερη βροχή με αποτέλεσμα να είναι πιο καταστροφικοί. «Υπάρχουν φυσικοί κύκλοι σε αυτά τα φαινόμενα που ανά 20 ή 30 χρόνια τα κάνουν εντονότερα, γεγονός που δεν έχει να κάνει με τις κλιματικές αλλαγές», υποστηρίζουν κάποιοι, χωρίς όμως να αρνούνται ότι η αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του θερμοκηπίου σίγουρα κάποια στιγμή θα επηρεάσει τη δημιουργία και την ένταση των κυκλώνων.

Kαταστρεπτικές ανθρώπινες επεμβάσεις στη Nέα Oρλεάνη

Ίσως η ανθρώπινη δραστηριότητα που εντείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου να μην έχει ακόμα αποδειχθεί ότι έφταιξε για την καταστροφή της Νέας Ορλεάνης. Δεν υπάρχει όμως καμία αμφιβολία ότι η ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης είναι αποτέλεσμα μιας σειράς καταστρεπτικών ανθρώπινων επεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Για χρόνια οι ειδικοί προειδοποιούσαν πως η πόλη, χτισμένη κατά το ήμισυ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και σε μια περιοχή με μεγάλο ποσοστό κατεστραμμένων από τις ανθρώπινες δραστηριότητες υγροτόπων, ήταν θέμα χρόνου να υποστεί φυσική καταστροφή. Η θέση που επιλέχθηκε για να χτιστεί είναι λάθος έτσι κι αλλιώς. Όμως, οι πρώτοι Eυρωπαίοι άποικοι το 1718 έκαναν τους ίδιους υπολογισμούς που όλες οι γενιές έχουν μάθει να κάνουν έκτοτε. Η περιοχή ήταν ιδανική για εμπόριο, το εμπόριο σημαίνει δολάρια και στη μάχη μεταξύ δολαρίων και φύσης, όλοι ξέρουμε ποιος κερδίζει...

Το σύστημα των αντιπλημμυρικών αναχωμάτων και το δίκτυο των καναλιών που χτίστηκαν για να προστατεύουν τη Νέα Ορλεάνη από την υπερχείλιση του Μισισιπή και να κάνουν το ποτάμι πιο πλωτό, απέτρεπαν για αιώνες τη φερτή ύλη του ποταμού να αναπληρώνει τους βαλτότοπους και το δέλτα. Πάνω από 1.900 τ. χλμ. των παράκτιων υγροτόπων της Λουιζιάνας μαζί με πολλά νησιά και παράκτια δάση που λειτουργούσαν ως φυσική άμυνα για τους κυκλώνες καταστράφηκαν από την ανάπτυξη και τα αντιπλημμυρικά. Η Λουιζιάνα συνεχίζει να χάνει περίπου 25 τ. χλμ. παράκτιων περιοχών ετησίως. Αυτά τα φυσικά τείχη θα είχαν απορροφήσει ένα μεγάλο κομμάτι ενέργειας και νερού του τυφώνα «Κατρίνα» αποδυναμώνοντάς τον, αφού έρευνες υπολογίζουν πως για κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο χαμένου υγροτόπου, το ύψος του κύματος που δημιουργεί ο κυκλώνας μεγαλώνει κατά ένα πόδι! Μόνο που μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι γερουσιαστές της Λουιζιάνας και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ξεκίνησαν να αναζητούν εναγωνίως χρηματοδότηση για την αποκατάσταση των υγροτόπων και των παράκτιων περιοχών...

Διαβάστε και 2 προφητικά άρθρα :

Drowning New Orleans στο Scientific American

Louisiana's Wetlands από το National Geographic