Το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην Αρκτική λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, σύμφωνα με προειδοποιήσεις επιστημόνων καθώς οι νέοι χάρτες αποκάλυψαν ότι η τήξη του θαλάσσιου πάγου έχει αυξηθεί φθάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ. Έτσι η κάλυψη είναι 20% κάτω από το μέσον όρο που συνήθως υπάρχει αυτή την εποχή. Οι ειδικοί φοβούνται ότι η καταστροφή του κύκλου θα έχει επίδραση πάνω στον καιρό της Γης.

Επιστήμονες του Αμερικανικού Κέντρου Μελέτης Χιονιού στο Κολοράντο φοβούνται ότι η περιοχή έχει εγκλωβισθεί σε έναν καταστροφικό κύκλο, όπου μάζες θερμού αέρα προκαλούν τήξη ολοένα και μεγαλύτερων όγκων πάγου, οι οποίοι συντελούν με τη σειρά τους στην περαιτέρω θέρμανση της ατμόσφαιρας.

Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι η συνολική έκταση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής αυτό τον μήνα υποχώρησε κάπου 20% κάτω από το μέσον όρο για τον Σεπτέμβριο - αφού έλιωσαν επιπλέον 800.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα πάγου, μια έκταση ίση με τη Γαλλία. Αν η παρούσα τάση συνεχισθεί, ο Αρκτικός ωκεανός το καλοκαίρι δεν θα περιέχει καθόλου πάγο, πολύ πριν από το τέλος του αιώνα μας.

Ο Ted Scambos επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας στο Κολοράντο, λέει ότι η τήξη των θαλάσσιων πάγων επιταχύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς το σκουρόχρωμο νερό απορροφά τη θερμότητα της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ πριν ανακλάτο από τον πάγο πίσω στο διάστημα από το λευκό πάγο.

Οι πάγοι της Αρκτικής επιτυγχάνουν τη μεγαλύτερη εξάπλωσή τους κάθε Σεπτέμβριο, με το τέλος της θερινής περιόδου τήξης. Στις 21 Σεπτεμβρίου, όμως, η μέση έκταση των πάγων έφθανε μόλις τα 3.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, το μικρότερο εμβαδόν τους στην ιστορία. Aυτή είναι η τέταρτη κατά σειρά χρονιά που η τήξη υπήρξε σημαντική.

"Η ανατροφοδότηση του συστήματος ήδη έχει ξεκινήσει. Θα δούμε να συμβαίνουν αλλαγές στον Αρκτικό πάγο πολύ πιο γρήγορα από ό,τι μέχρι τώρα νομίζαμε και αυτό είναι πολύ σπουδαίο επειδή δίχως το παγοκάλυμμα πάνω από τον Αρκτικό Ωκεανό αναμένουμε μεγάλες μεταβολές στο κλίμα της Γης".

Η ανατροφοδότηση όμως του κλιματικού συστήματος περιλαμβάνει τρία σημεία:

• Την εξαφάνιση του θαλάσσιου πάγου, οδηγώντας έτσι σε μεγαλύτερη απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας

• Την τήξη του μόνιμου στρώματος του πάγου στη Σιβηρία που καταυτό τον τρόπο θα ελευθερωθούν τεράστιες έγκλειστες ποσότητες μεθανίου

• Και τη μετατροπή των δασών από απορροφητήρες του διοξειδίου του άνθρακα σε παραγωγούς

• Η μείωση έφτασε το 8%

Η παγοκάλυψη της αρκτικής θάλασσας φθάνει στο μίνιμουμ κάθε Σεπτέμβριο στο τέλος της τήξης του καλοκαιριού. Στις 21 Σεπτεμβρίου ο μέσος όρος του θαλάσσιου πάγου έπεσε στα 5.3 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, ο χαμηλότερος όλων των εποχών. Είναι το τέταρτο διαδοχικό έτος που η τήξη είναι μεγαλύτερη του μέσου όρου και έγινε 8% ανά δεκαετία, πάνω από το 6,5% του 2001.

Ο Walt Meier, επίσης στο κέντρο του Κολοράντο, είπε: "Τέσσερα συναπτά χρόνια με τόσο λίγο πάγο δεν έχουν καταγραφεί ποτέ από τις δορυφορικές μας παρατηρήσεις. Αποδεικνύει την ύπαρξη συγκεκριμένης τάσης και όχι παροδικής ανωμαλίας".

Οι θερμοκρασίες του επιφανειακού αέρα πάνω από το μεγαλύτερο μέρος του αρκτικού ωκεανού είναι 2- 3 βαθμούς υψηλότερες κατά μέσον όρο αυτό το έτος, απ' ό,τι από το 1955 έως το 2004.

Το πασίγνωστο βορειοδυτικό πέρασμα μέσω του καναδικού Αρκτικού κύκλου από την Ευρώπη προς την Ασία - όπου ολόκληρες εξερευνητικές αποστολές χάθηκαν στους προηγούμενους αιώνες χωρίς να αφήσουν το παραμικρό ίχνος, αφού τα πληρώματά τους μάχονταν ενάντια στο ψύχος και τον πάγο, αυτό το καλοκαίρι ήταν εντελώς ανοικτό, εκτός από ένα μικρό τμήμα μήκους 100 χιλιομέτρων με σπασμένους όγκους πάγου. Το βορειοδυτικό πέρασμα, πάνω από τα βόρεια παράλια της Σιβηρίας, έχει ελευθερωθεί από τους πάγους από την 15η Αυγούστου.

Η ανοιξιάτικη τήξη στην Αρκτική άρχισε φέτος πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι άλλες χρονιές, καθώς η έναρξή του σημειώθηκε φέτος 17 ημέρες νωρίτερα από την αναμενόμενη. Ο χειμερινός σχηματισμός των πάγων, όταν το θαλασσινό νερό παγώνει και πάλι, επηρεάσθηκε και αυτό από το φαινόμενο. Τον περασμένο χειμώνα η αποκατάσταση ήταν η μικρότερη που έχει καταγραφεί ποτέ και η μέγιστη αρκτική κάλυψη με πάγο απέτυχε να φτάσει στο επίπεδο του προηγούμενου έτους.

Η πτώση απειλεί και την άγρια φύση στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των πολικών αρκούδων που περνούν το καλοκαίρι στο έδαφος πριν επιστρέψουν στον πάγο όταν επιστρέψει ο χειμώνας.

Μάλλον αυτά τα σημάδια δείχνουν ότι το κλίμα έφτασε σε κάποια κρίσιμα κατώτατα όρια πέρα από τα οποία θα είναι ανίκανο να αντιστραφεί από μόνο του.

Ο Duncan Wingham, ένας αρκτικός εμπειρογνώμονας στο πανεπιστημιακό κολέγιο του Λονδίνου, ανέφερε ότι πρέπει να είμαστε λίγο προσεκτικοί με την ιδέα ότι φτάσαμε στα όρια, δηλαδή της μη αναστρέψιμης κατάστασης, επειδή η κατάσταση είναι ανακτήσιμη γιατί η κατάσταση στην Αρκτική μπορεί να διορθωθεί. Εάν περιορίσουμε την ατμοσφαιρική θερμοκρασία, τότε οι πάγοι θα επιστρέψουν. Πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ των πάγων της Γροιλανδίας και του φαινομένου της Αρκτικής. Ο πάγος της Αρκτικής δεν θα ανασχηματισθεί, καθώς το κλίμα την περίοδο αυτή είναι υπερβολικά θερμό.

Ο καθ. Wingham είναι επικεφαλής ενός ευρωπαϊκού προγράμματος που θα προωθήσει ένα νέο δορυφόρο τις επόμενες μέρες για να ελέγξει το πάχος του αρκτικού θαλάσσιου πάγου - και για να ελέγξει τον ρόλο που παίζει η υπερθέρμανση του πλανήτη στον περιορισμό τους.

Μερικοί έχουν προτείνει ότι ένα περιοδικό καιρικό σύστημα - που λέγεται Αρκτική Ταλάντωση - είχε απομακρύνει το παχύ στρώμα του θαλάσσιου πάγου από την Αρκτική κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90, αφήνοντας τον με ένα λεπτό στρώμα πάγο πιο εκτεθειμένο στην τήξη.

Αλλά η διάβρωση που προκαλείται από το λιώσιμο των πάγων αποτελεί και ένα τεράστιο περιβαλλοντικό πρόβλημα γι αυτούς που ζουν βόρεια του Αρκτικού κύκλου. Για παράδειγμα το 20% του πληθυσμού της Ρωσίας ζει βορείως του Αρκτικού Κύκλου και η τήξη των πάγων απειλεί σπίτια, εργοστάσια και αγωγούς πετρελαίου.

Οι συνέπειες του φαινομένου θα μπορούσαν να είναι εφιαλτικές γι’ αυτές τις περιοχές της Ρωσίας αλλά και για την Αλάσκα. Η διάβρωση των ακτών της Αλάσκας αναγκάζουν τις ΗΠA να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο μεταφοράς δεκάδων χωριών Iνουίτ κατά μήκος της ακτής, με ένα κόστος το οποίο θα ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια δολάρια.

Επίσης, στο Φίνμαρκ - το βορειότερο άκρο της Νορβηγίας - η αλλαγή που συντελείται γίνεται και εκεί αισθητή. Αλλά η χώρα αυτή ήδη έχει ξοδέψει εκατομμύρια για την προστασία του περιβάλλοντος και την πιθανή καταστροφή των ακτών.

Αλλά υπάρχει κι άλλος ένας περιβαλλοντικός κίνδυνος. Μέχρι το 2000, τα ρωσικά δεξαμενόπλοια σπανίως διέρχονταν από τους τόπους αλιείας της Αρκτικής. Σήμερα πιστεύεται ότι το ένα τέταρτο των αποθεμάτων της Γης σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο βρίσκεται στην Αρκτική. Έτσι, με το λιώσιμο των πάγων διευκολύνεται η μεταφορά του πετρελαίου από τις ακτές της Θάλασσας Μπάρεντς απειλώντας άμεσα το περιβάλλον. Και πολλοί φοβούνται επειδή θυμούνται η Ρωσία δεν προστάτευε κατά το παρελθόν επαρκώς το περιβάλλον.

Αλλά στην υποαρκτική περιοχή της Δυτικής Σιβηρίας, τις μεγαλύτερες στον κόσμο εκτάσεις παγωμένης τύρφης, λιώνοντας ο πάγος  απελευθερώνει εκατομμύρια τόνους μεθανίου, ένα αέριο που είναι είκοσι φορές πιο επιβαρυντικό για το φαινόμενο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα.

Νέος κίνδυνος για το ήδη βεβαρημένο περιβάλλον. Η μέχρι στιγμής άνοδος της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας προκαλεί αλλαγές, οι οποίες με τη σειρά τους επιταχύνουν την υπερθέρμανση. Η μελέτη που έγινε από τον Σεργκέι Kιρπότιν, του Πανεπιστημίου του Tομσκ της Δυτικής Σιβηρίας και την Tζούντιθ Mαρκουάντ από το Πανεπιστήμιο της Oξφόρδης, δείχνει ότι οι εκτάσεις της τύρφης στη Σιβηρία παράγουν μεθάνιο από τη στιγμή που δημιουργήθηκαν, δηλαδή στο τέλος της εποχής των παγετώνων, αλλά το μεγαλύτερο μέρος από το αέριο παγιδευόταν στους πάγους.

Φυσικά, το μεθάνιο δεν πρόκειται να απελευθερωθεί μέσα σε μια στιγμή. Θα χρειασθούν δεκαετίες. Όμως, το γεγονός δεν επιτρέπει κανένα εφησυχασμό. Ακόμα και αν χρειαστούν 100 χρόνια για να διαφύγει το μεθάνιο, θα προστίθενται 700 εκατ. τόνοι άνθρακα τον χρόνο στην ατμόσφαιρα, περίπου όσο εκπέμπουν σήμερα οι γεωργικές καλλιέργειες και οι υδρότοποι σε όλο τον κόσμο. Αυτά τονίζουν ειδικοί του κλίματος στο Guardian.

Χρήσιμα links