Οι πάγοι της Γροιλανδίας λιώνουν πολύ πιο γρήγορα απ' ό,τι προβλεπόταν

Πηγή: Reuters, BBC, 20 Φεβρουαρίου 2006

Οι πάγοι της Γροιλανδίας δυστυχώς λιώνουν πολύ πιο γρήγορα απ' ό,τι πρόβλεπαν οι επιστήμονες. Αυτή την αυστηρή προειδοποίηση κάνουν οι ειδικοί του κλίματος και σημειώνουν ότι το επίπεδο της στάθμης της θάλασσας μπορεί να αυξηθεί ακόμα πιο πολύ, περισσότερο και από τα πιο απαισιόδοξα σενάρια.

Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science, οι παγετώνες της Γροιλανδίας γλιστρούν προς τη θάλασσα όλο και ταχύτερα και σήμερα ρίχνουν διπλάσια ποσότητα νερού στον Ατλαντικό απ' ό,τι πριν από δέκα χρόνια. Και αυτή η αυξημένη ροή φαίνεται να επιταχύνει την άνοδο της στάθμης των ωκεανών.

Το 2005, σύμφωνα με τον Δρ Eric Rignot του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA, και συγγραφέα της μελέτης, η κρηπίδα του πάγου της Γροιλανδίας έχασε άλλα 220 κυβικά χιλιόμετρα πάγου, ενώ το 1996 η ποσότητα αυτή ήταν 100 περίπου κυβικά χιλιόμετρα.

Πάγοι που λιώνουν στο κόκκινο φιόρδ της Γροιλανδίας

Στη νέα έρευνα, ο Eric Rignot και ο συνάδελφος του Pannir Kanagaratnam, του πανεπιστημίου του Κάνσας, επεξεργάστηκαν δορυφορικά δεδομένα για να παρακολουθήσουν την ταχύτητα των πάγων που έφευγαν από το στρώμα του πάγου στην Γροιλανδία, από το 1996 έως το 2005. Κατέγραψαν μεγάλη αύξηση στην ροή, πρώτα στα νότια της Γροιλανδίας και μετά το 2000 από την βόρεια Γροιλανδία. Αρκρτά από τα μεγάλα κομμάτια του πάγου έχουν διπλασιάσει την ταχύτητα τους στην ίδια περίοδο, που τώρα φτάνει τα 12 χιλιόμετρα το έτος.

Η Γροιλανδία καλύπτεται σήμερα με το παχύτερο στρώμα πάγου από κάθε άλλο σημείο του Βορείου Ημισφαιρίου. Σχεδόν 1.700.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι σκεπασμένα με πάγο - ίση με την έκταση του Μεξικού - και σε πολλά σημεία του το πάχος του πάγου φθάνει και τα 3 χιλιόμετρα .

"Αν έλιωναν ο! πάγοι ή γλιστρούσαν προς τη θάλασσα", λέει ο Μάικλ Οπενχάιμερ, καθηγητής γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνοτον, "η στάθμη της θάλασσας θα αυξανόταν τουλάχιστον κατά έξι μέτρα, πλημμυρίζοντας αρκετά από τα μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα ου πλανήτη".

Η ροή νερού και πάγου από τη Γροιλανδία στον Ατλαντικό εκτιμάται τώρα ότι αντιστοιχεί στο 17% της ετήσιας ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Τα τελευταία χρόνια η στάθμη ανεβαίνει με ρυθμό τριών χιλιοστών ανά έτος - από την άνοδο αυτή, το μισό χιλιοστό οφείλεται στους παγετώνες της Γροιλανδίας.

Ταυτόχρονα οι εκπομπές των αερίων έχουν αυξηθεί έως και 30 φορές περισσότερο από την προηγούμενη περίοδο που η Γη βίωσε το φαινόμενο της υπερθέρμανσης, πριν από περίπου 55 εκατομμύρια χρόνια. Ο συνδυασμός των δύο φαινομένων μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στην οικολογική και κλιματολογική ισορροπία του πλανήτη.

Σύμφωνα με τα πιο διαδεδομένα επιστημονικά σενάρια για την υπερθέρμανση του πλανήτη, η αύξηση αυτή κάποια στιγμή θα πραγματοποιηθεί - σε μία περίοδο όμως αρκετών χιλιάδων χρόνων. Σύμφωνα όμως με τη νέα μελέτη, αυτό μπορεί να συμβεί σε μερικές εκατοντάδες χρόνια.

Ο πάγος δεν αναδημιουργείται

Μια λίμνη που δημιουργήθηκε από το λιώσιμο των πάγων στη Γροιλανδία

Η αύξηση της ροής συνδέεται πιθανότατα με την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη, εξ αιτίας των ανθρωπογενών επιδράσεων. Λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, εκτιμούν οι επιστήμονες, όλο και περισσότερο νερό κυλά μέσα από ρωγμές στη βάση των παγετώνων, εκεί όπου ο πάγος τρίβεται πάνω στο υποκείμενο πέτρωμα. Το νερό αυτό λειτουργεί ως λιπαντικό και ο παγετώνας κυλά όλο και ταχύτερα. Γι αυτό και χύνεται διπλάσια ποσότητα νερού και πάγου στη θάλασσα από ό,τι πριν πέντε χρόνια.

Η θερμοκρασία της Γροιλανδίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών έχει αυξηθεί κατά περίπου τρεις βαθμούς Κελσίου. Με τη βοήθεια υπολογιστικών μοντέλων (προσομοιώσεων), οι εκτιμήσει αναφέρουν ότι θα χρειαστούν 1.000 χρόνια για το πλήρες λιώσιμο των πάγων, ενώ η δημιουργία τους κράτησε εκατομμύρια χρόνια.

Η επιστημονική ομάδα προειδοποιεί επίσης ότι σε περίπτωση τήξης των πάγων της Γροιλανδίας, η ζημιά θα είναι ανεπανόρθωτη. Οι παγωμένες περιοχές του πλανήτη παραμένουν σε αυτήν την κατάσταση εξαιτίας της ιδιότητας του πάγου να αντανακλά το φως και τη θερμότητα, αντίθετα από τους βράχους και τα γαλάζια θαλάσσια νερά, τα οποία τα απορροφούν.

"Αντίθετα από τους πάγους του Αρκτικού Ωκεανού, οι οποίοι λιώνουν και αναπαράγοντα! κάθε χρόνο, το στρώμα του πάγου της Γροιλανδίας δεν θα αναγεννηθεί, ακόμη και εάν ο πλανήτης επιστρέψει σε προβιομηχανικές συνθήκες", λέει ο δρ. Γκρέγκορι του Κέντρου Κλιματολογικών Προβλέψεων του Πανεπιστημίου Ρέντιγκ.

Οι ειδικοί λένε ότι οι εκπομπές των ρυπογόνων αερίων που προκάλεσαν την υπερθέρμανση του πλανήτη, αμέσως μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων, κράτησαν πιθανότατα 10.000 χρόνια. Ενώ τώρα με την καύση των ορυκτών καυσίμων υπολογίζεται ότι θα εκπέμψουμε περίπου την ίδια ποσότητα αερίων εντός των επόμενων τριών αιώνων.

Μείωση των πάγων και στην Ανταρκτική

Σε μία από τις πλέον ενδελεχείς έρευνες του είδους, δορυφορικά δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν για τον εντοπισμό αλλαγών στο ύψος των πάγων μεταξύ 1992 και 2002. Σε δημοσίευσή της στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of Glaciology, ομάδα Αμερικανών επιστημόνων από το Κέντρο Διαστημικής Πτήσης Goddard της ΝΑΣΑ στο Μέριλαντ εκτιμά ότι 20 δισεκατομμύρια τόνοι ύδατος προστίθενται κάθε χρόνο στους ωκεανούς.

Μαζικές μεταβολές των πάγων συμπίπτουν με κλιματολογικά μοντέλα, που εκπονήθηκαν με τη βοήθεια υπολογιστών για να περιγράψουν το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Η έρευνα αποκαλύπτει μεγάλο περιορισμό του στρώματος πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής και μία παράλληλη ενίσχυση του στρώματος πάγου στα ανατολικά της ηπείρου. Η ενίσχυση αυτή, όμως, δεν είναι όσο σημαντική υποστηρίζουν άλλες μελέτες.

Δείχνει επίσης τη στερεά ενδοχώρα της Γροιλανδίας να επεκτείνεται, χάρη στην αυξημένη χιονόπτωση και τον ταυτόχρονο περιορισμό της ακτογραμμής, λόγω της τήξης των πάγων. Τα μοντέλα ηλεκτρονικών υπολογιστών είχαν προβλέψει αυτήν την αύξηση της γήινης μάζας στη Γροιλανδία.

Ο θερμός αέρας έχει την ικανότητα να μεταφέρει περισσότερο νερό. Όταν, λοιπόν, η ατμόσφαιρα θερμαίνεται, η Γροιλανδία και η Ανταρκτική δέχονται περισσότερες χιονοπτώσεις. Η αύξηση της θερμοκρασίας, όμως, μπορεί να έχει και αντίθετο αποτέλεσμα στα άκρα των δύο ηπειρωτικών όγκων, προκαλώντας εκεί αύξηση του ρυθμού τήξης του πάγου.

Στη Γροιλανδία διεξάγεται ένας αγώνας μεταξύ ανταγωνιστικών δυνάμεων χιονόπτωσης και απώλειας πάγου στις όχθες. Δεν γνωρίζουμε, όμως, πόσο θα διαρκέσει η ισορροπία ή εάν η πλάστιγγα έχει ήδη γείρει αμετάκλητα προς τη μία κατεύθυνση, λέει ο επικεφαλής της έρευνας.

Στη Γροιλανδία, η έρευνα είδε μεγάλες απώλειες πάγου κατά μήκος των νοτιοανατολικών ακτών και μια μεγάλη αύξηση στο πάχος του πάγου στα μεγάλα υψόμετρα λόγω των μεγάλων χιονοπτώσεων. Και η μελέτη έδειξε ένα μικρό κέρδος της συνολικής μάζας του παγωμένου νερού στα στρώματα του πάγου που ήταν αντίθετο από ό,τι αναμενόταν.

Όταν οι επιστήμονες πρόσθεσαν τα κέρδη και τις μειώσεις του πάγου από τη Γροιλανδία και τα ανταρκτικά στρώματα του πάγου, υπήρξε μια καθαρή απώλεια πάγου προς τη θάλασσα. Το στρώμα του πάγου της Γροιλανδίας κέρδιζε ετησίως περίπου 11 δισεκατομμύρια τόνους νερού, ενώ η Ανταρκτική έχανε περίπου 31 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως. Τα 20 δισεκατομμύρια τόνων νερού που προστίθενται στους ωκεανούς είναι ισοδύναμοι με την ποσότητα του γλυκού νερού που χρησιμοποιείται ετησίως στα σπίτια, τις επιχειρήσεις και την καλλιέργεια στη Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρσευ! και τη Βιρτζίνια.

"Η μελέτη δείχνει ότι η συμβολή των στρωμάτων του πάγου στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας που μελετήθηκε ήταν πολύ μικρότερη από όσο αναμενόταν, ακριβώς 2% της πρόσφατης αύξησης σχεδόν των 3 χιλιοστών ανά έτος", λέει ο Jay Zwally, ο επικεφαλής της μελέτης. "Οι τρέχουσες εκτιμήσεις των άλλων σημαντικών πηγών για την άνοδο της στάθμης - την διαστολή του ωκεανού εξ αιτίας της ανόδου των θερμοκρασιών και της απορροής από τους παγετώνες σε χαμηλά γεωγραφικά πλάτη - δεν κάνουν τη διαφορά, έτσι έχουμε ένα μυστήριο στα χέρια μας, από πού προέρχεται το παραπάνω νερό. Αν συνεχίσουμε την έρευνα χρησιμοποιώντας τους δορυφόρους της NASA και άλλα στοιχεία, θα ελαττωθούν οι αβεβαιότητες σε αυτό το σημαντικό ζήτημα και έτσι θα λυθεί το μυστήριο."

Έρευνες δείχνουν ότι αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα έως το τέλος του 21ου αιώνα, τότε το στρώμα του πάγου στην Αρκτική θα υποχωρήσει έως το όριο όπου βρισκόταν πριν από 130.000 χρόνια, όταν η τήξη των πολικών πάγων προκάλεσε την άνοδο της στάθμης κατά πέντε μέτρα. Τότε, η θέρμανση προκλήθηκε από μετατόπιση του άξονα της Γης, που εξέθεσε την Αρκτική σε περισσότερη ηλιοφάνεια. Αυτή τη φορά, η θέρμανση προκαλείται από τα αέρια του θερμοκηπίου, οπότε επηρεάζονται και οι δύο πόλοι.

Ήδη, οι παγετώνες της Γροιλανδίας, ορισμένοι από αυτούς στο μέγεθος του Μανχάταν, κινούνται όλο και ταχύτερα προς τη θάλασσα, προκαλώντας μικρούς σεισμούς καθώς μετατοπίζονται απότομα έως και δέκα μέτρα ανά λεπτό.

• Με το σημερινό ρυθμό ανόδου της θερμοκρασίας, το 2100 η Γη θα είναι τουλάχιστον 4 βαθμούς Κελσίου θερμότερη από ό,τι σήμερα, με την Αρκτική να είναι όσο θερμή ήταν πριν από 130.000 χρόνια, σύμφωνα με έρευνα του Dr Jonathan Overpeck στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Science.

• Υπολογιστικά μοντέλα υποδεικνύουν ότι σε ορισμένες περιοχές της Γροιλανδίας η θερμοκρασία θα παραμένει πάνω από το σημείο τήξης για πολλούς μήνες το χρόνο. Ο πάγος θα λιώσει και η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει κατά 30 εκατοστά έως ένα μέτρο έως το 2150, εκτιμά μια ομάδα του αμερικανικού Εθνικού Κέντρου Ατμοσφαιρικής Έρευνας, με επικεφαλής τον Meredith Nettles. Σε 500 χρόνια, η άνοδος θα μπορούσε να ξεπεράσει τα πέντε μέτρα.

• Επιπλέον, το νερό που κυλά στη βάση των παγετώνων της Γροιλανδίας δρα σαν λιπαντικό και επιταχύνει την κίνησή τους προς τον ωκεανό. Οι σεισμοί που καταγράφονται στη Γροιλανδία, λόγω απότομης μετακίνησης παγετώνων, έχουν υπερδιπλασιαστεί από το 2002, αναφέρει μια άλλα ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.