Η ταλάντευση της Γης συνδέεται με τις εξαφανίσεις

Πηγή: Agençe France-Presse, 12 Οκτωβρίου 2006

Ο τρόπος που ταλαντεύεται η Γη κατά τον άξονά της, όπως μια κακώς ισορροπημένη περιστρεφόμενη σβούρα, επηρεάζει το κλίμα μας και επομένως την επιβίωση των ειδών.

Η αλλαγή του κλίματος, που προκαλείται με φυσικό τρόπο από μικροσκοπικές μετατοπίσεις στο γήινο περιστροφικό άξονα και την τροχιά της Γης, εξαφανίζει περιοδικά τα θηλαστικά, προτείνει μια νέα μελέτη.

Οι παλαιοντολόγοι είναι εδώ και πολύ καιρό μπερδεμένοι από απολιθωμένα αρχεία που, εντυπωσιακά, προτείνουν ότι τα θηλαστικά έχουν την τάση να διατηρούνται περίπου δυόμισι εκατομμύρια χρόνια πριν εξαφανιστούν.

Εμπειρογνώμονες του κλίματος και βιολόγοι που καθοδηγήθηκαν από τον Jan van Dam του πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, είδαν μια διασύνδεση της εμφάνισης και της εξάλειψης των ειδών με τις αλλαγές που εμφανίζονται στη τροχιά και τον άξονα της Γης.

Η γήινη τροχιά δεν είναι ένας τέλειος κύκλος. Είναι ελαφρώς ελλειπτική, και η ίδια η ελλειπτικότητα μεταβάλλεται κατά κύκλους, που εκτείνονται κατά προσέγγιση 100.000 και 400.000 έτη.

Ο άξονάς της Γης, επιπλέον, δεν είναι τέλεια κάθετος αλλά έχει μια ελαφρά ταλάντευση, σαν μια σβούρα που στρέφεται και ισορροπεί άσχημα, η οποία κάνει κύκλους 21.000 ετών.

Επιπλέον, ο άξονας, όπως μας λένε τα σχολικά βιβλία, γέρνει επίσης και αυτή η κλίση μεταβάλλεται επίσης σε έναν κύκλο 41.000 ετών.

Αυτές οι τρεις μετατοπίσεις στον τρόπο που κινείται η Γη είναι σχετικά δευτερεύουσες έναντι αυτών που συμβαίνουν σε άλλους πλανήτες.

Συμπερασματικά, κάθε 100.000 και 400.000 χρόνια υπάρχει αλλαγή στις διαμέτρους της έλλειψης. Επίσης, ο ίδιος ο άξονας ιδιοπεριστροφής της Γης δεν είναι ολότελα ταυτόσημος με τον άξονα των πόλων παρά χάνει ελαφρά, με αποτέλεσμα να γυρίζει σαν παιδική σβούρα που ταλαντώνεται. Και αυτός ο κλυδωνισμός - η προπόρευση - έχει μια περιοδικότητα αλλαγής κάθε 21.000 χρόνια. Τέλος, ο κλυδωνιζόμενος άξονας περιστροφής του πλανήτη εμφανίζει μια ακόμη ελαφρά κλίση - τη μετάπτωση - που  αλλάζει κι αυτή με περιοδικότητα 41.000 ετών.

Ανάλογα με το πότε αυτές οι κλίσεις και οι ελλειπτικές τροχιές παίρνουν τη μέγιστη τιμή τους, οι επιπτώσεις ενισχύονται ψύχοντας τον πλανήτη. Όταν συμπέσουν δύο ή και όλοι οι κύκλοι περιοδικότητας, ο πλανήτης μπαίνει σε περίοδο παγετώνων.

Όμως και πάλι μπορούν να επηρεάσουν κατά πολύ την ποσότητα της θερμότητας που έρχεται στη Γη από τον ήλιο.

Το φαινόμενο μπορεί να ενισχυθεί, προκαλώντας μια παγκόσμια ψύξη, και δημιουργώντας ακόμη και εποχές πάγου στα υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη, όταν συμπίπτουν οι δύο ή όλοι οι κύκλοι.

Η ομάδα του Van Dam εξέτασε 132 είδη απολιθωμάτων θηλαστικών, που ανακτήθηκαν από τρεις περιοχές στην Ισπανία, σε στρώματα τα οποία χρονολογούνται 24,5 εκατομμύρια έτη πριν έως 2,5 εκατομμύρια έτη πριν.

Κι αυτό που οι ερευνητές έψαχναν ήταν τα απολιθωμένα δόντια των τρωκτικών, κυρίως επειδή αυτά μπορούν να επισημανθούν και να προσδιοριστούν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στα υπόλοιπα ζώα.

Δεξιά: Αυτό το μέρος παρουσιάζει στοιχεία των κύκλων της Γης 21.000 και 100.000 ετών, και περιέχει στρώματα απολιθωμάτων από τρωκτικά

Έτσι διαπίστωσαν ότι τα τρωκτικά δοκίμασαν τη σκόνη σε δύο κανονικά κύματα.

Ένα κύμα της εξάλειψης ήταν κατά προσέγγιση σχεδόν κάθε 2,4 εκατομμύρια χρόνια και το άλλο κύμα ήταν σχεδόν κάθε 1 εκατομμύριο χρόνια, συμπίπτοντας με τα άκρα στους κύκλους της ελλειπτικότητας, της ταλάντευσης και της κλίσης του άξονα της Γης. Έτσι, οι ερευνητές βρήκαν ότι η κορύφωση της μακράς περιόδου - κάθε 2,4 εκατομμύρια χρόνια - συνέπιπτε με την εποχή που η τροχιά της Γης περί τον ήλιο έτεινε να είναι σχεδόν ολότελα κυκλική. Η κορύφωση της μικρής περιόδου - ανά 1,2 εκατομμύρια χρόνια - συνέπιπτε με κλονισμούς της περιστροφής της Γης περί τον εαυτό της.

Η Γη σύμφωνα με τους ερευνητές βρίσκεται τώρα στην κρίσιμη φάση ενός κύκλου 2,4 εκατομμυρίων ετών, που αντιστοιχεί σε μια θέση πολύ κοντά στον Ήλιο. Αλλά το αν και πότε ακριβώς θα επέλθει η «περίοδος αφανισμού» είναι κάτι που μπορεί να απέχει ως και δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Μπορεί και όχι!

Αυτές οι εξαφανίσεις δεν ήταν γρήγορα, μαζικά θανατικά του είδους που εξαφάνισε δια παντός τους δεινοσαύρους πριν 65 εκατομμύρια έτη, αλλά μάλλον ήταν μια  εξασθένιση των ειδών που δεν θα μπορούσαν να φταίει μια απώλεια ή ο ανταγωνισμό για τους βιότοπους, ειδικά όταν ήρθαν οι εποχές του πάγου.

Και όταν αυτά τα είδη εξαφανίστηκαν, προέκυψαν άλλα είδη.

"Οποιαδήποτε στιγμή, θα υπήρχαν πάνω στη Γη περίπου 15 είδη τρωκτικών", λέει ο Van Dam.

"Κατά τη διάρκεια των κυμάτων εξάλειψης, περίπου πέντε ή έξι είδη θα εξαφανίζονταν σε μια περίοδο περίπου 100.000 ετών."

Η ανακοίνωση της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο Nature, είναι βέβαιη ότι αυτός ο κύκλος των ειδών που συνέβη μεταξύ των τρωκτικών, συνέβη επίσης και σε άλλα θηλαστικά και ενδεχομένως και σε άλλες βιολογικές ομάδες.

Η σύγκρουση της Γης με άλλα αντικείμενα "δίνει ένα κρίσιμο κομμάτι που λείπει στο γρίφο" του κανονικού κύκλου των ειδών, συμπληρώνει.

Αριστερά: Όσο ο άξονας περιστροφής της Γης δείχνει τον πολικό αστέρα έχουμε περιόδους θερμού κλίματος. Επειδή όμως κλυδωνίζεται δείχνει και προς τον Βέγα οπότε έχουμε περιόδους ψυχρού κλίματος και παγετώνες

Δεξιά: Ο άξονας της Γης χορεύει διαγράφοντας μια δαντέλα. Ίσως στην περιοδικότητα της οφείλεται η 'ταλάντευση' του κλίματος. 

Αριστερά: Περιοδικά η τροχιά της Γης γίνεται πιο κυκλική

Δεξιά: Η μετάπτωση των ισημεριών. Ο πλανήτης μας κλυδωνίζεται σαν σβούρα

Πέρυσι τον Μάρτιο του 2005 (δείτε και το άρθρο : Άσχημα τα νέα - περιμένουμε ολοκληρωτική καταστροφή ) δημοσιεύτηκε στο Nature πάλι μια έρευνα που έδειξε μια αραιότερη περιοδικότητα στη μαζική εξάλειψη των ειδών. Οι ερευνητές Richard Muller και Robert Rhode του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Berkeley εξέταζαν επί τέσσερα χρόνια τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων θαλασσίων απολιθωμάτων που υπάρχει, απαρτιζόμενη από στοιχεία για 36.380 θαλάσσια είδη που έζησαν ως και 540 εκατομμύρια χρόνια πριν. Αυτό που προέκυψε από την ανάλυση των στοιχείων στον υπολογιστή ήταν πως ανά 62 εκατομμύρια χρόνια η ζωή στη Γη φθάνει στα όρια της μαζικής εξάλειψης.

Επί τρία χρόνια διερευνούσαν 14 πιθανά γεωφυσικά και αστρονομικά αίτια. Δεν μπόρεσαν όμως να βρουν ένα σίγουρο μηχανισμό καταστροφής. Ο Richard Muller λέει ότι ίσως να διέρχεται το ηλιακό μας σύστημα - κάθε 62 εκατομμύρια χρόνια - από τη μια πλευρά του Γαλαξία μας που έχει εξαιρετική πυκνότητα μάζας, οπότε μια αυξημένη γαλαξιακή βαρυτική έλξη οδηγεί βροχή καταστροφικών κομητών στον δρόμο μας. Οι κομήτες μπορεί να προέρχονται από το γνωστό νεφέλωμα Oort, όταν το ηλιακό μας σύστημα διέρχεται περιοδικά από μοριακά νέφη, γαλαξιακούς βραχίονες ή άλλη δομή με ισχυρή βαρυτική επίδραση. Ο Robert Rhode θεωρεί πιθανότερο αίτιο μια περιοδική ηφαιστειακή δραστηριότητα της Γης, εξαιρετικής έντασης.

Μάλιστα η τελευταία φορά, που κατά τους ερευνητές του Berkeley, συνέβη το μεγάλο καταστρεπτικό γεγονός ήταν πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια. Δηλαδή το επόμενο χτύπημα έχει ήδη καθυστερήσει κατά 3 εκατομμύρια χρόνια.

Εικόνες: ΒΗΜΑ