Το μάτι του κυκλώνα στον Κρόνο

Πηγή: Associated Press, 13 Νοεμβρίου 2006

Ένα γιγάντιο τυφώνα - μια τεράστια δίνη  - στον Νότιο Πόλο του Κρόνου, με πλάτος όσο τα 2/3 της Γης και με ανέμους ταχύτητας 550 χιλιομέτρων την ώρα, ανακάλυψε το διαστημικό σκάφος Cassini, που μελετά το σύστημα του πλανήτη Κρόνου.

Είναι η πρώτη φορά που ένας τυφώνας με το χαρακτηριστικό μάτι και τη δίνη των τυφώνων εντοπίζεται σε πλανήτη εκτός της Γης, αναφέρει σχετική ανακοίνωση της NASA.

"Μοιάζει με τυφώνα, αλλά δεν συμπεριφέρεται σαν τυφώνας", εξήγησε ο Andrew Ingersoll, μέλος της ομάδας της αποστολής που ανήκει στο Tεχνολογικό Iνστιτούτο της Kαλιφόρνιας. "Ό,τι και να είναι, θα εστιάσουμε την προσοχή μας στο μάτι αυτής της καταιγίδας και θα βρούμε γιατί βρίσκεται εκεί".

Οι τυφώνες στη Γη δημιουργούνται από υγρά ρεύματα αέρα που πνέουν πάνω από την επιφάνεια των ωκεανών, ανυψώνονται κατακόρυφα και αφήνουν την υγρασία τους ως βροχή καθώς περιστρέφονται γύρω από το μάτι της διαταραχής.

Ο τυφώνας του Κρόνου, που περιστρέφεται κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού, διαφέρει. Πρώτα απ όλα διότι μένει στάσιμος πάνω από το νότιο πόλο του πλανήτη και κατά δεύτερο, διότι ο Κρόνος αποτελείται από αέρια και δεν υπάρχει ωκεανός κάτω από τη θύελλα που να τροφοδοτεί το φαινόμενο.

Επίσης. ο τυφώνας του Κρόνου είναι όχι μόνο πολύ πιο πλατύς από τους τυφώνες στη Γη, αλλά και πολύ πιο υψηλή. Το μάτι του τυφώνα περιβάλλεται από έναν δακτύλιο νεφών 30 με 75 χιλιόμετρα πιο ψηλά από όσο τα σύννεφα στο σκούρο κέντρο, δύο με πέντε φόρές ψηλότερα από όσο τα σύννεφα στους γήινους τυφώνες.

Μια άλλη διάσημη καταιγίδα, που ονομάζεται Κόκκινο Μάτι του Δία, κινείται αντίστροφα από τη φορά των δεικτών του ρολογιού και μετακινείται στην επιφάνεια του πλανήτη, διαφέρει δε από τους τυφώνες καθώς δεν υπάρχει μάτι στο κέντρο της.

Η δίνη ανακαλύφθηκε όταν το Cassini πέρασε από απόσταση 340.000 χιλιομέτρων στις 11 Οκτωβρίου 2006 και απαθανάτισε το φαινόμενο σε 14 φωτογραφίες που ελήφθησαν σε διάστημα τριών ωρών.

Επίσης, παραμένει άγνωστο το πότε εμφανίστηκε η διαταραχή, μάλλον όμως πρόκειται για εποχιακό φαινόμενο.

Το διαστημικό σκάφος, που μελετά τον Κρόνο και τα φεγγάρια του από το 2004, θα συνεχίσει να μελετά τη θύελλα τα επόμενα χρόνια, καθώς η εποχή στο Νότιο Πόλο αλλάζει από καλοκαίρι σε χειμώνα.

Οι δακτύλιοι του Κρόνου

Ο Κρόνος είναι ένας κόσμος μεγάλου μυστηρίου. Οι ερευνητές δεν είναι βέβαιοι πότε και πως φτιάχτηκαν οι  δακτύλιοι του. Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι οι δακτύλιοι είναι σχετικά νέοι -- ηλικίας μερικές μόνο εκατοντάδες εκατομμυρίων ετών. Σε αυτή την περίπτωση, αυτοί περικύκλωσαν αρχικά τον Κρόνο την  ίδια σχεδόν εποχή που κυριαρχούσαν στη Γη.

Οι δακτύλιοι του Κρόνου μπορούν εξίσου γρήγορα να συρρικνωθούν όσο γρήγορα σχηματίστηκαν -- έτσι λένε μερικοί θεωρητικοί. Τα μικρά φεγγάρια που είναι σε τροχιά στις πιο ακραίες περιοχές του συστήματος των δακτυλίων κερδίζουν γωνιακή στροφορμή εις βάρος των δακτυλίων, σαν αποτέλεσμα των βαρυτικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των φεγγαριών και των χοντρών τμημάτων της ύλης των δακτυλίων. Μετά από μερικές εκατοντάδες χρόνια, το εξωτερικό ήμισυ των δακτυλίων θα μπορούσε να γείρει προς τον πλανήτη καθώς τα μικρά φεγγάρια θα ξεφύγουν μακριά. Ο Κρόνος θα φαίνεται τότε πολύ λιγότερο εντυπωσιακός.

Θα μπορούσε να συμβεί αυτό στην πραγματικότητα; Το Cassini είναι εκεί πάνω και συλλέγει τα στοιχεία που οι επιστήμονες χρειάζονται για να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση αλλά και για πολλές άλλες ερωτήσεις, σχετικά με τους δακτυλίους, τα φεγγάρια, τον καιρό και το μαγνητισμό του Κρόνου.

Οι δακτύλιοι του Κρόνου πιθανόν παριστάνουν μια σφοδρή σύγκρουση ενός φεγγαριού του από πάγο, η οποία άφησε τα υπολείμματά της πολύ κοντά στην επιφάνεια του πλανήτη, ο οποίος με την έλξη του δεν τα άφησε να διαφύγουν. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γεγονός ότι η Γη έχει επίσης το δικό της "σύστημα δακτυλίων" από διαστημικά σκουπίδια και υπολείμματα παλαιών δορυφόρων και άλλων κατεστραμμένων διαστημικών οχημάτων.

Υπάρχουν φυσικά πολλά για να μάθουμε ακόμα για αυτόν τον απόμακρο πλανήτη.