Υπήρχε νερό στον Άρη πριν δύο χρόνια;

Πηγή: New Scientist, 8 Ιουνίου 2007

Μια νέα ανάλυση των εικόνων που πήρε η NASA από το εξερευνητικό ρόβερ Opportunity στον Άρη, έχει δείξει την παρουσία μικρών λιμνών από υγρό νερό στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη.

Οι εικόνες προσδιορίζουν συγκεκριμένα σημεία τα οποία εμφανίζονται να περιέχουν υγρό νερό πριν δύο χρόνια, όταν το Opportunity εξερευνούσε έναν κρατήρα που ονομάστηκε Endurance.

Η παρουσία υγρού νερού στον κόκκινο πλανήτη είναι ένας ιδιαίτερα αμφισβητούμενος ισχυρισμός, καθώς πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι το υγρό νερό δεν μπορεί να υπάρχει στην επιφάνεια του Άρη σήμερα λόγω της λεπτής ατμόσφαιρας του πλανήτη. Εάν όμως επιβεβαιωθεί η ύπαρξη τέτοιων λιμνών, θα ανέβαζε σημαντικά τις πιθανότητες να μπορούν να ζήσουν κάποιοι ζωντανοί οργανισμοί πάνω στην επιφάνεια του Άρη ή και κοντά της.

Ομαλές γαλαζωπές περιοχές σε ένα Αρειανό κρατήρα θα μπορούσαν να είναι λίμνες, σύμφωνα με δύο επιστήμονες. Η περιοχή είναι περίπου 1 τετραγωνικό μέτρο

Ο φυσικός Ron Levin, ο επικεφαλής συντάκτης της έκθεσης, που εργάζεται στην αεροδιαστημική επιχείρηση Lockheed Martin, μαζί με το μηχανικό Daniel Lyddy, χρησιμοποίησε τις εικόνες από τις δίδυμες κάμερες του Opportunity για να αναδημιουργήσει στερεοσκοπικές εικόνες οι οποίες παρουσίασαν τέλεια επίπεδα γαλαζωπά χαρακτηριστικά στην Αρειανή επιφάνεια.

Σύμφωνα με τους δύο επιστήμονες, οι επιφάνειες είναι τόσο ομαλές που ο υπολογιστής δεν μπορεί να βρει κάποιες λεπτομέρειες της επιφάνειας μέσα σε αυτές τις περιοχές, για να ταιριάζουν μεταξύ των στερεοσκοπικών εικόνων και αυτών που λήφθηκαν από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης (JPL) της NASA.

Η περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι οι περιοχές με υγρό νερό κατέλαβαν τα χαμηλότερα τμήματα της έκτασης.

Αυτές, επίσης, έδειξαν να είναι διαφανείς, λέει ο Levin, προσθέτοντας, ότι κάποια χαρακτηριστικά, που μπορεί να είναι βράχοι ή χαλίκια κάτω από νερό, θα μπορούσαν να φανούν κάτω από το επίπεδο της ομαλής επιφάνειας.

Σύμφωνα με τον Levin, η ομαλότητα και η διαφάνεια των χαρακτηριστικών θα μπορούσαν να προτείνουν είτε ότι υπάρχει νερό είτε πολύ καθαρός πάγος.

"Η επιφάνεια είναι απίστευτα ομαλή, και οι άκρες είναι στο ίδιο επίπεδο και όλα βρίσκονται στο ίδιο ύψος. Εάν ήταν πάγος ή κάποιο άλλο υλικό, αυτά θα είχαν παρουσιάσει μια φθορά λόγω χρήσης πέρα από την επιφάνεια, θα υπήρχαν ερείπια ή άμμος ή κάτι άλλο , λέει ο Levin.

Γρήγορη εξάτμιση;

Ο Levin και άλλοι ερευνητές, συμπεριλαμβανομένου και του Michael Hecht του JPL, έχουν δημοσιεύσει υπολογισμούς που παρουσιάζουν την πιθανότητα "μικρο-περιβαλλόντων" όπου θα μπορούσε να παραμείνει υγρό νερό , αλλά η ιδέα αυτή παραμένει αμφισβητούμενη.

"Οι θερμοκρασίες γίνονται αρκετά θερμές, αλλά η ατμόσφαιρα του Άρη είναι ουσιαστικά ένα κενό", λέει ο Phil Christensen του πολιτειακού πανεπιστημίου της Αριζόνα, υπεύθυνος για την ανάπτυξη του μίνι-Θερμικού Φασματομέτρου Εκπομπής των δύο ρόβερ του Άρη. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε ποσότητα νερού ή πάγου που εκτίθεται στην επιφάνεια εξατμίζεται ή εξαχνώνεται σχεδόν αμέσως, λέει.

Αλλά, προσθέτει, "είναι θεωρητικά δυνατό να μείνει υγρό νερό μέσα στο χώμα, ή υπό άλλους πολύ ειδικούς όρους". Το ζήτημα είναι ακριβώς πόσο ειδικοί πρέπει να είναι αυτοί οι όροι, και εάν πραγματικά βρίσκονται ποτέ στον Άρη σήμερα.

Εάν δεν υπήρχε κανένας απολύτως άνεμος, λέει ο Christensen, τότε μπορείτε να βάλετε ένα στάσιμο στρώμα ατμού πάνω από μια υγρή επιφάνεια, το οποίο θα το απέτρεπε να εξατμιστεί πάρα πολύ γρήγορα. "Το πρόβλημα είναι, ότι υπάρχουν άνεμοι στον Άρη... Στον πραγματικό κόσμο, νομίζω ότι είναι ουσιαστικά αδύνατο", συμπλήρωσε.

Απλή δοκιμή

Ο Levin διαφωνεί. Λέει ότι η ανάλυσή του δείχνει ότι μπορούν να υπάρξουν περιβάλλοντα χωρίς άνεμο σε ορισμένες φορές την ημέρα, και σε ορισμένες προστατευμένες θέσεις. Νομίζει ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν μικρές περιοχές πιο βαθιά μέσα στον προφυλαγμένο κρατήρα του Endurance, προς το μεσημέρι στο Αρειανό καλοκαίρι.

Προσθέτει ότι ένα αρκετά αλμυρό νερό, που βρίσκεται πιθανώς στον Άρη, θα μπορούσε να είναι σταθερό ακόμη και στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.

Αν και το ρόβερ είναι τώρα χιλιόμετρα μακριά από αυτήν την περιοχή, ο Levin προτείνει μια απλή δοκιμή που θα απεδείκνυε την παρουσία υγρού εάν όμως βρεθούν παρόμοια χαρακτηριστικά γνωρίσματα αλλού: να χρησιμοποιηθεί το τρυπάνι του ρόβερ στην επιφάνεια της επίπεδης περιοχής. Εάν είναι πάγος, ή οποιοδήποτε στερεό υλικό, το τρυπάνι θα αφήσει καταφανή σημάδια, αλλά εάν είναι υγρό δεν πρέπει να υπάρξει κανένα ίχνος της δραστηριότητας του τρυπανιού.

Ο πατέρας του Levin, ο Gilbert, ήταν κύριος ερευνητής ενός πειράματος που έγινε κάποτε στον Άρη, με τον προσεδαφιστή Βίκινγκ, που βρήκε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για την ύπαρξη ζωής στον κόκκινο πλανήτη. Αν και τα αρνητικά αποτελέσματα του οδήγησαν τους περισσότερους επιστήμονες να αμφιβάλουν τα στοιχεία για τη βιολογία.