Τα νέφη του Εγκέλαδου δεν περιέχουν νάτριο

Πηγή: BBC, 16 Δεκεμβρίου 2007

Δεν είναι ωκεανός η πηγή των πιδάκων που προέρχονται από τον Εγκέλαδο, ένα φεγγάρι του Κρόνου, συμπεραίνει μια νέα μελέτη. Η έρευνα εξέτασε την πιθανότητα το φεγγάρι αυτό να γίνει στόχος για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής, και φυσικά έχει προκαλέσει διαμάχη μεταξύ των επιστημόνων που αμφισβητούν τα συμπεράσματά της.

Το προσεχές έτος, το Cassini θα προσπαθήσει να πετάξει μέσω των πιδάκων

Μια χημική ανάλυση του Εγκέλαδου, με επικεφαλής τον Nick Schneider πλανητικό επιστήμονα από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο,  απέτυχε να ανιχνεύσει νάτριο, ένα στοιχείο που όπως λένε οι ειδικοί πρέπει να είναι μαζί με το νερό που είχε δισεκατομμύρια χρόνια επαφής με βράχους.

"Ένας μακροχρόνιος ωκεανός πρέπει να έχει άλας μέσα του," είπε ο Δρ Σνάιντερ, στη συνεδρίαση της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης (AGU) στο Σαν Φρανσίσκο, "αλλά αυτός ο ωκεανός, εάν υπάρχει στον Εγκέλαδο, δεν διαρρέει έξω στο διάστημα."

Η φασματική ανάλυση με το τηλεσκόπιο Keck δεν βρήκε κανένα νάτριο στους πίδακες ή στον ατμό που είναι σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι. 

Οι πηγές των πιδάκων πρέπει να έχουν "πολύ, πολύ καθαρό νερό," συμπέρανε ο Σνάιντερ, και πρότεινε καθαρό πάγο, λιωμένο νερό ή clathrates - έναν κρύσταλλο από νερό, διοξείδιο του άνθρακα και αμμωνία - ως εναλλακτικές πηγές.

Οι πηγές στον Εγκέλαδο βασανίζουν τους επιστήμονες που προτείνουν την παρουσία ενός ωκεανού κάτω από τον παγωμένο φλοιό του φεγγαριού. Μια αρχαία θάλασσα είναι το καλύτερο στοίχημα για εκεί όπου μπορεί να εξελιχθεί η ζωή μακριά από τη Γη, λένε οι επιστήμονες.

Το στοίχημα που μπαίνει είναι εάν το φεγγάρι του Κρόνου θα μπορούσε να υποστηρίξει εξωγήινη ζωή, και φυσικά είναι ένας μεγάλος στόχος της NASA για να την ανιχνεύσει. Μια τέτοια αποστολή στον Εγκέλαδο είναι μία από τις τέσσερις που αυτήν την περίοδο είναι υπό εξέταση.

Ο Δρ Σνάιντερ δεν απόκλεισε τη δυνατότητα ενός ωκεανού στον Εγκέλαδο, μόνο που αυτός θα είναι η πηγή του νερού στους πίδακες.

Όσοι κάνουν κριτική στη μελέτη δέχονται τις παρατηρήσεις του, αλλά διαφωνούν με το συμπέρασμά του, και αυτό έχει οδηγήσει σε μερικές ανταλλαγές ιδεών. 

"Υπάρχει τεράστια διαφωνία για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων," τονίζει η Carolyn Porco, επικεφαλής της ομάδας απεικόνισης στο διαστημικό σκάφος Cassini.

Δεν μπορεί να είχε ανιχνεύσει το νάτριο, είπε η Carolyn Porco, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι πίδακες (τα λοφία των υδρατμών) δεν συνδέονται με έναν ωκεανό.

Η απουσία ανιχνεύσιμου νατρίου μπορεί να σημαίνει μόνο αυτό: δεν είναι ανιχνεύσιμο, εξηγεί η Porco. Θα μπορούσε να είναι σε μια στερεά μορφή που είναι δύσκολο να ανιχνευτεί μ' αυτό τον τρόπο, συνέχισε.

Ο Σνάιντερ χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο Keck για να ψάξει για το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα των ατόμων του νατρίου. Απέτυχε να το ανιχνεύσει στο λοφίο ή στο δακτύλιο των σωματιδίων που περικυκλώνουν τον Κρόνο στην περιοχή της τροχιάς του Εγκέλαδου.

Το νάτριο είναι άφθονο στο ηλιακό σύστημα, λέει ο Torrence Johnson της Nasa και μέλος της ομάδας του Cassini.

"Είναι πολύ εκπληκτικό αποτέλεσμα που δεν βρέθηκε καθόλου νάτριο," εξήγησε. "Έτσι το ζήτημα είναι: πού μπορεί να κρυφτεί το νάτριο;"

Ένας τρόπος να κρυφτεί το νάτριο είναι να βρεθεί μέσα σε ένα κρύσταλλο άλατος που γίνεται ο πυρήνας ενός σωματιδίου νερού. Εάν ένα άτομο νατρίου ήταν σε στερεά μορφή, τότε το τηλεσκόπιο Keck δεν θα την ανίχνευε. Ανιχνεύει μόνο τα ελεύθερα άτομα νατρίου, εξηγεί ο Torrence Johnson.

Αλλά ο Σνάιντερ διαφωνεί και λέει ότι τα μόρια θα απελευθέρωναν το νάτριο μέσα στην τροχιά γύρω από τον Κρόνο, αν υπήρχαν.

Ας σημειωθεί ότι οι επιστήμονες έχουν ανιχνεύσει νάτριο γύρω από άλλα φεγγάρια του Δία, την Ιώ και την Ευρώπη. Τα ηφαίστεια παράγουν το νάτριο της Ιούς και η θερμότητά τους το ελευθερώνει. Όσον αφορά το νάτριο στην Ευρώπη, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η ζώνη ακτινοβολίας του Δία δίνει την απαραίτητη ενέργεια για να φύγει το νάτριο από τα μεταλλεύματα που το παγιδεύουν στην Ευρώπη.

Αλλά ο Κρόνος είναι πιο ψυχρός και τα επίπεδα ακτινοβολίας του μπορούν επίσης να είναι πάρα πολύ ασθενικά για να ελευθερώσουν το νάτριο.

Οπωσδήποτε, αναφέρει ο Johnson, τα αποτελέσματα για την παρουσία ελεύθερου νατρίου δεν αποκλείουν την ύπαρξη ενός ωκεανού στο φεγγάρι ή ενός ωκεανού ως την πηγή των λοφίων (πιδάκων).

Το διαστημικό σκάφος Cassini σχεδιάζεται να πετάξει κοντά στους πίδακες το Μάρτιο του 2008. Θα αναλύσει κι άλλο το νερό, αλλά δεν είναι ικανό να εξετάσει το νάτριο.

Αριστερά: Οι περίφημες ρωγμές

Εν τούτοις, η ανακάλυψη νερού από τις ρωγμές - που ονομάστηκαν "λωρίδες της τίγρης" - στον Εγκέλαδου το 2006, έχει κάνει το φεγγάρι στόχο υψηλής προτεραιότητας για τις μελλοντικές αποστολές της NASA.

Τέλος οι επιστήμονες της  Nasa προτείνουν να σταλεί στον Εγκέλαδο ένα ειδικό σκάφος

1. Για να εξετάσει τις πιθανότητες να υπάρχει ζωή, τη σύνθεση και τη δομή της αν υπάρχει.
2. Να φέρει όργανα ειδικά που απεικονίσουν δείγματα από την επιφάνεια και τους πίδακες.
3. Κάποιο ρομπότ να προσεδαφιστεί για να φωτογραφήσει από κοντά τι συμβαίνει στην επιφάνεια του
4. Το πιθανό κόστος ανέρχεται στα 3 δισ. δολάρια, ενώ αναμένεται να εκτοξευτεί το 2018 με ένα πολύ μεγάλο πύραυλο Δέλτα

Ενώ της ESA προτείνουν την αποστολή Tandem στον Τιτάνα και τον Εγκέλαδο

Η αποστολή Tandem έχει προταθεί για την εξερεύνηση δύο από τους δορυφόρους του Κρόνου (Τιτάνας και Εγκέλαδος) επιτόπου και από τροχιά. Στηριγμένη στα ζητήματα που προβάλλονται από το διαστημόπλοιο Cassini, η νέα αποστολή θα ερευνήσει στο σύστημα Εγκέλαδου - Τιτάνα, την προέλευσή τους, το εσωτερικό και την εξέλιξη καθώς επίσης και την αστροβιολογική δυνατότητά τους. Η αποστολή θα φέρει δύο διαστημικά σκάφη - ένα όχημα σε τροχιά και ένας φορέας που θα αφήσει ένα μπαλόνι και τρία ρομποτικά στοιχεία πάνω στον Τιτάνα.

Εάν εγκριθεί, η αποστολή θα σταλεί σε συνεργασία με τη NASA.