Για πρώτη φορά ανιχνεύθηκε σε εξωπλανήτη μεθάνιο που είναι  βασικό μόριο της ζωής

Πηγή: AFP, 20 Μαρτίου 2008

Αστρονόμοι ανήγγειλαν ότι έχουν ανιχνεύσει μεθάνιο στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη, σε απόσταση 63 έτη φωτός μακριά, αυξάνοντας έτσι τις προοπτικές για την παρουσία κάποιας μορφής ζωής πέρα από το ηλιακό σύστημά μας.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωηλιακού πλανήτη στο μέγεθος του Δία HD 189733b, για τον οποίο μάθαμε τώρα ότι έχει μεθάνιο και νερό. Οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble για να ανιχνεύσουν το μεθάνιο -- το πρώτο οργανικό μόριο που βρέθηκε ποτέ σε ένα μακρινό πλανήτη. Το Hubble επιβεβαίωσε επίσης την παρουσία υδρατμού στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, μια ανακάλυψη που έγινε το 2007 με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer. Η ανακάλυψη έγινε όταν μελετήθηκε το φως του μητρικού άστρου, το οποίο πέρασε μέσα από την ατμόσφαιρα του πλανήτη - δρώντας σαν φίλτρο.

Η ομάδα επιβεβαίωσε επίσης τις προηγούμενες υποψίες ότι ο πλανήτης, που είναι γνωστός HD 189733b, έχει νερό στην ατμόσφαιρά του.

Οι αστρονόμοι από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA (JPL) χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble για να τραβήξει μια υπέρυθρη φασματοσκοπική υπογραφή της ατμόσφαιρας του πλανήτη.

Η φασματοσκοπία είναι ο κλάδος της φυσικής που συμπεραίνει από τα "δακτυλικά αποτυπώματα" που βρίσκονται στο φάσμα του φωτός, για τις χημικές ουσίες που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα του πλανήτη.

Έτσι βρήκαν μια αλάνθαστη υπογραφή για το μεθάνιο, ένα οργανικό μόριο και υδρογόνο που μπορούν κάτω από ορισμένες συνθήκες να διαδραματίσουν έναν βασικό ρόλο στη δημιουργία κατάλληλων όρων για τη ζωή.

Σε αυτήν την περίπτωση όμως η ζωή στον HD 189733b είναι σχεδόν αδύνατη.

Ο πλανήτης, που βρίσκεται στον αστερισμό της Μικρής Αλεπούς (Vulpecula) και ειδικώτερα στο μέσον του Καλοκαιρινού Τριγώνου, που περιέχει και τα άστρα Deneb, Vega και Altair, είναι πολύ μεγάλος και ανήκει στην κατηγορία των καυτών δίιων πλανητών (καυτός λέγεται γιατί είναι πολύ κοντά στο άστρο και η επιφάνεια του καψαλίζεται από τη θερμότητα του άστρου, γι αυτό και δεν μπορεί να υπάρχει νερό σε υγρή μορφή).

Ο πλανήτης HD 189733b είναι τόσο κοντά στο μητρικό του άστρο, όσο είναι και ο Ερμής στον ήλιο. Θέλει μόνο δύο ημέρες για να ολοκληρώσει την τροχιά του και έχει μια θερμοκρασία 900 βαθμών Κελσίου -- αρκετά καυτή για να λειώσει το ασήμι.

Αυτό που μετρά, εν τούτοις, είναι το επίτευγμα της επισήμανσης του μεθανίου.

Η τεχνική αυτή θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλους πλανήτες, που όμως κινούνται γύρω από πιο ψυχρά άστρα στη ζώνη Goldilocks, όπου η θερμοκρασία δεν είναι πάρα πολύ καυτή, ούτε πάρα πολύ ψυχρή, αλλά ακριβώς τόση για την ύπαρξη ζωής.

"Είναι ένα κρίσιμο βήμα για να βρούμε τα προ-βιοτικά μόρια στους πλανήτες εκείνους όπου η ζωή μπορεί να υπάρχει," λέει ο Mark Swain του JPL, ο οποίος καθοδήγησε την έρευνα.

"Αυτή η παρατήρηση είναι απόδειξη ότι μπορεί τελικά να γίνει φασματοσκοπία σε έναν πιο ψυχρό και ενδεχομένως κατοικήσιμο πλανήτη σαν τη Γη, που να στρέφεται γύρω από ένα πιο αμυδρό, ερυθρό νάνο, αστέρι."

Μέχρι τώρα έχουν βρεθεί πάνω από 270 πλανήτες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, που είναι γνωστοί ως εξωπλανήτες, ενώ ο πρώτος είχε επισημανθεί πριν 13 χρόνια.

Αν και ο αριθμός των πλανητών αυξάνεται σταθερά υπάρχει μεγάλη απογοήτευση για τη χημική σύνθεσή τους -- το κλειδί για να προσδιορίσουμε εάν μπορεί να έχει κάποια πιθανότητα ύπαρξης ζωής.

Η ομάδα του Swain χρησιμοποίησε την κάμερα φασματοσκοπίας NICMOS στο Hubble για να πάρει τα στιγμιότυπα, μόλις ο HD 189733b ήταν σε ευθεία γραμμή μεταξύ του άστρου και της γης, μια ημέρα πέρυσι το Μάιο.

Το φως από το αστέρι πέρασε μέσω της ατμόσφαιρας του πλανήτη σε εμάς, μεταφέροντας έτσι τις αποκαλυπτικές χημικές υπογραφές του μεθανίου και του νερού. Το νερό ήδη είχε προκύψει νωρίτερα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA.