|
Οι πρώτοι άνθρωποι για να εγκαταλείψουν την Αφρική δεν είχαν
να αντιμετωπίσουν καυτούς αμμόλοφους για να βρουν δρόμους - αντίθετα ίσως
ακολούθησαν ένα δίκτυο αρχαίων ποταμών που τώρα είναι θαμμένοι κάτω από
την Σαχάρα, πιστεύουν
Βρετανοί ερευνητές.
 Γενικός
χάρτης της Σαχάρας που δείχνει την τοποθεσία τοποθεσιών του δείγματος και
τα αρχαία ποτάμια που τα διέσχιζαν Χημική ανάλυση απολιθωμάτων
χελώνας δείχνουν ότι την τότε Σαχάρα διέσχιζαν κανάλια, αυτή που σήμερα
καλύπτει η έρημος, κι έτσι οι πρώτοι άνθρωποι με τη βοήθεια τους
μετανάστευσαν μακριά από την Αφρική, από την περιοχή της σημερινής Λιβύης.
Τα κανάλια αυτά που σήμερα είναι ορατά μόνο με τα δορυφορικά ραντάρ,
συνέδεαν κατά διαστήματα τη σημερινή Λιβύη και το Τσαντ με τη Μεσόγειο
Θάλασσα, λέει η Anne Osborne, μια γεωχημικός στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ
επικεφαλής της νέας μελέτης.
Τα κανάλια αυτά με πλάτος μέχρι και πέντε χιλιόμετρα, θα είχαν προσφέρει
μια άνετη διαδρομή από την Ανατολική Αφρική - όπου εξελίχθηκαν οι πρώτοι
σύγχρονοι άνθρωποι - προς τη Μέση Ανατολή, μια πιθανή δεύτερη στάση για
τον Γύρο του Κόσμου των Homo sapiens. Αρχαιολογικά, γενετικά
και παλαιοντολογικά αποδεικτικά στοιχεία έχουν ήδη σημειωθεί στην κοιλάδα
του ποταμού Νείλου και της Ερυθράς Θάλασσας, ως άλλα πιθανά δρομάκια για
την ανθρώπινη μετανάστευση μακριά από την Αφρική.
Υγρές ενδείξεις
 Σε
παλαιότερες μελέτες, ερευνητές εστίασαν την Κοιλάδα του Νείλου ως την
κύρια οδό μεταφοράς των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων προς άλλες ηπείρους.
Επίσης, στοιχεία δείχνουν αυξημένες βροχοπτώσεις κατά μήκος του νότιου
τμήματος της Σαχάρα, περίπου 130.000 - 170.000 χρόνια πριν
Χρησιμοποιώντας
γεωχημικά τεστ, οι επιστήμονες έδειξαν ότι τα κανάλια ήταν ενεργά κατά τη
διάρκεια της τελευταίας ενδοπαγετωνικής περιόδου. Αυτό θα δημιουργούσε
ζωτικής σημασίας υδάτινα ρεύματα σε μια περιοχή που διαφορετικά είναι
άγονη, γράφουν οι ερευνητές.
Anne Osborne Ας σημειωθεί ότι η λεκάνη απορροής
της κεντρικής Σαχάρας έχει μια σειρά ηφαιστειακών βουνών που παλιά
θεωρείται ότι ήταν το όριο αυτής της υδάτινης περιοχής. Για
να δει αν όντως τα κανάλια προσφέρουν μια τέτοια δίοδο, η ομάδα της
Osborne βρήκε σε ανασκαφές απολιθώματα σαλιγκαριών θαμμένα κάτω από μισό
μέτρο άμμου γύρω από ένα κανάλι στη Λιβύης, ενώ σύγκρινε τη χημική τους σύνθεση με τα σαλιγκάρια
που ανάσκαψε σε ηφαίστεια εκατοντάδες
χιλιόμετρα μακριά.
Μετρώντας την ραδιενεργή διάσπαση των ραδιενεργών μετάλλων που ήταν εγκλωβισμένα στα
όστρακα, η Osborne έδειξε ότι τα θαμμένα σαλιγκάρια στην άμμο πρέπει να
προέρχονται από τα ηφαίστεια, παρόλο που απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα
από την υδάτινη περιοχή - και είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχουν μεταφερθεί εκεί από το
νερό που έτρεχε από τα ηφαιστειακά βουνά.
Άλλα αρχεία του κλίματος λένε ότι η Σαχάρα μερικές φορές ήταν πράσινη
εκείνη την εποχή, κι έτσι η Osborne πιστεύει ότι θα μπορούσαν
να υπάρχουν οάσεις σε όλη την
έρημο, όπου θα διατηρούσαν ορισμένους πληθυσμούς.
Ανθρώπινα οστά της
Βόρειας Αφρικής όπως και διάφορα καλλιτεχνήματα συμφωνούν πολύ με αυτά
που υπάρχουν στη Μέση Ανατολή, όμως, μια πράσινη Σαχάρα θα μπορούσε να έχει
συνδέσει ήδη υπάρχοντες πληθυσμούς και στα δύο σημεία για να επιτευχθεί
το ίδιο αποτέλεσμα. Αυτά υποστηρίζει ο Chris Stringer ένας
παλαιοανθρωπολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.
Καλύτερη απόδειξη μπορεί να έρθει με αρχαιολογικά ευρήματα που να τεκμηριώνουν
μια ανθρώπινη μετανάστευση σε όλη την Σαχάρα, λέει ο ίδιος. Ωστόσο, πρόκειται για
μια αποστολή που λίγοι ερευνητές έχουν κάνει μέχρι σήμερα.
Μολονότι δεν είναι σαφές ποια δρομολόγια έκαναν οι Homo
sapiens για να φτάσουν στη Μέση Ανατολή, αυτοί έφτασαν στην Ανατολή πριν
από περίπου 100.000 χρόνια, όπου τα υπολείμματα τους είναι γνωστά στις
τοποθεσίες Es Skhul και Qafzeh στο Ισραήλ.
Ωστόσο, εκείνη η έξοδος των σύγχρονων ανθρώπων μακριά από την
Αφρική πρέπει να απέτυχε. Πριν από 75.000 χρόνια οι Neanderthals είχαν
αντικαταστήσει τους Homo sapiens σε εκείνη την περιοχή.
Στη συνέχεια, περίπου 45.000 χρόνια πριν, ο σύγχρονος άνθρωπος επανακατέλαβε
την περιοχή.
Γενετικά στοιχεία δείχνουν ότι πληθυσμοί που ζουν έξω από την Αφρική
σήμερα είναι οι απόγονοι της μεγάλης μετανάστευσης, η οποία ξεκίνησε στα
ανατολικά της Αφρικανικής ηπείρου μεταξύ 60-70.000 χρόνια πριν.
Ορισμένοι από αυτούς τους πρωτοπόρους πιθανότατα διέσχισαν την Ερυθρά
Θάλασσα στα στενά του Bab-el-Mandab, φεύγοντας από το Κέρας της Αφρικής σε
ολόκληρη την Αραβική Χερσόνησο. Ήξεραν να ανάβουν φωτιά πριν
από 790.000 χρόνια Σε μια νέα μελέτη δείχνεται ότι οι άνθρωποι
είχαν την ικανότητα να ανάβουν φωτιά πριν περίπου 790.000 χρόνια, κάτι που
τους βοήθησε να μεταναστεύσουν από την Αφρική στην Ευρώπη.
Αναλύοντας πυρόλιθους σε μια αρχαιολογική τοποθεσία στην όχθη του ποταμού
Ιορδάνη, ερευνητές του Εβραϊκού Πανεπιστημίου του Ισραήλ, ανακάλυψαν ότι
οι πρώιμοι πολιτισμοί είχαν μάθει πώς να ανάβουν φωτιά, ένα σημείο καμπής
στην εξέλιξή τους, που τους επέτρεψε να ξεκινήσουν για την εξερεύνηση
αγνώστων εδαφών.
Μια προηγούμενη μελέτη από την ίδια τοποθεσία στο βόρειο Ισραήλ,
δημοσιευμένη το 2004, είχε διαπιστώσει ότι από τότε ο άνθρωπος μπορούσε να
ελέγχει μια ήδη αναμμένη φωτιά π.χ. από κεραυνό και να τη μεταφέρει με
καιγόμενα κλαδιά.
Όμως τώρα οι ερευνητές λένε ότι στην πραγματικότητα οι άνθρωποι της εποχής
εκείνης ήταν σε θέση από μόνοι τους να ανάβουν μια φωτιά, παρά να
εξαρτώνται από τα φυσικά φαινόμενα, κάτι που τους χάρισε αυξημένη
ανεξαρτησία και αίσθημα αυτοπεποίθησης. Μόλις οι άνθρωποι μπόρεσαν, με τη
βοήθεια της φωτιάς, να προστατευθούν από τα άγρια ζώα και να αποκτήσουν
ζεστασιά και φως τη νύχτα, ένιωσαν πιο σίγουροι για να ξεκινήσουν τις
μεταναστεύσεις τους στο άγνωστο, όπως εκτιμούν οι επιστήμονες.
"Τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι υπήρχε μια συνεχής, ελεγχόμενη χρήση της
φωτιάς στη διάρκεια πολλών πολιτισμών της εποχής εκείνης (δώδεκα) και δεν
εξαρτιόνταν από τις φυσικές φωτιές", δήλωσε μια ερευνήτρια που διευκρίνισε
ότι παραμένει άγνωστη ακόμα η μέθοδος για το άναμμα. |
