|
Η επιφάνεια του μεγαλύτερου γνωστού νάνου ή πλουτώνειου
πλανήτη φαίνεται να έχει αλλάξει τα
τελευταία χρόνια, σύμφωνα με νέες μετρήσεις για το πώς τα στοιχεία
κείτονται πάνω στην παγωμένη επιφάνεια του Έρις. Όμως οι αστρονόμοι δεν μπορούν να
εξηγήσουν την αιτία για την εμφανή αλλαγή.
 Δεξιά:
Η παγωμένη επιφάνεια του νάνου πλανήτη Έρις μπορεί να έχει αλλάξει τα
τελευταία χρόνια
Έρις είναι το μεγαλύτερο γνωστό αντικείμενο πέρα από την τροχιά του
Ποσειδώνα, ενώ ζυγίζει σχεδόν ένα τρίτο περισσότερο από τον Πλούτωνα. Ταξιδεύει σε μια επιμήκη διαδρομή γύρω από τον Ήλιο
και χρειάζεται περίπου
560 χρόνια για να την ολοκληρώσει.
Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι ο μακρινός αυτός κόσμος, καλύπτεται από ένα στρώμα παγωμένου
μεθανίου και μικρές ποσότητες παγωμένου αζώτου. Όταν φτάνει κοντά στον
Ήλιο, αυτοί οι πάγοι είναι ύποπτοι για εξάτμιση από τα ηλιόλουστα τμήματα
της επιφανείας και συμπύκνωση σε περιοχές με σκιά.
Ο νάνος πλανήτης Έρις είναι τώρα κοντά στο πιο απομακρυσμένο σημείο της
τροχιάς του από τον Ήλιο (αφήλιο),
οπότε αναμένεται να είναι ψυχρό και ανενεργό. Αλλά μια νέα μελέτη
προτείνει ότι η επιφάνεια του νάνου πλανήτη μπορεί να έχει αλλάξει τα
τελευταία χρόνια.
"Δεν ξέρουμε τι συμβαίνει", λέει ο Stephen
Tegler από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Αριζόνα.
Ο
Tegler και οι συνάδελφοι του εξέτασαν την δήθεν ανενεργή επιφάνεια του
Έρις μετρώντας πως ο πάγος του μεθανίου απορροφά το φως του Ήλιου.
Το μεθάνιο απορροφά ορισμένα μήκη κύματος του φωτός περισσότερο από άλλα
μήκη κύματος. Το φως που απορροφάται ασθενώς μπορεί ως εκ τούτου να περάσει μέσα
από το στρώμα του μεθανίου και να φθάσει σε μεγαλύτερα βάθη κάτω από την
επιφάνεια, αν και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί το ακριβές βάθος.
Μελετώντας διαφορετικά μήκη κύματος - ή «ζώνες» - του φωτός στο φάσμα του
Έρις με τη βοήθεια του παρατηρητηρίου MMT των 6,5 μέτρων - στην Αριζόνα,
οι ερευνητές έβγαλαν το συμπέρασμα ότι η συγκέντρωση του αζώτου φαίνεται να
αυξάνει με το βάθος.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, με βάση τις παρατηρήσεις σε πέντε ζώνες μηκών
κυμάτων το 2007, έρχεται σε αντίθεση με τις παρατηρήσεις που έγιναν το
2005 με το Τηλεσκόπιο των 4.2 μέτρων William Herschel στην Ισπανία. Οι
παρατηρήσεις του 2005, που μέτρησαν δύο ζώνες του φωτός, έδειξαν ότι το άζωτο είναι πιο
άφθονο πιο κοντά στην επιφάνεια.
Παγωμένος καιρός;
Και τα δύο σύνολα των παρατηρήσεων είναι έγκυρα, λένε οι ερευνητές, αλλά
δεν μπορούν ακόμα να δώσουν μια εξήγηση για αυτή τη διαφορά.
Μια πιθανότητα είναι ότι ο Έρις αντιμετώπισε κάποια πρόσφατη αλλαγή του
καιρού που άλλαξε αρκετά εκατοστά από την επιφάνεια του, λέει ο Tegler.
Όμως, αλλαγές στον καιρό είναι δύσκολο να εξηγηθούν καθώς ο Έρις είναι τόσο
μακριά από τον Ήλιο. "Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι κάτι δραματικό συμβαίνει σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα", λέει ο Mike Brown του Caltech,
που δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι ατμοί μεθανίου και αζώτου που φεύγουν από το
εσωτερικό του Έρις, τελικά συμπυκνώνονται και πέφτουν για να σχηματίσουν ένα
νέο στρώμα πάγου, λέει ένας από τους ερευνητές, ο William Grundy υου Παρατηρητηρίου Lowell.
Ηφαιστειακή έκρηξη
Κανείς φυσικά δεν είναι βέβαιος αν ο Έρις είναι αρκετά ζεστός για
έχει κάποιο είδος "ψυχροβουλκανισμού", αλλά "δεν τίθεται θέμα
για μια έκρηξη", λέει ο Grundy.
Η αποστολή New Horizons της
NASA που πρόκειται να πετάξει κοντά στον
Πλούτωνα το 2015, θα μπορούσε να βοηθήσει για να προσδιοριστεί αν ο πρώην
πλανήτης είχε παρόμοιες εκρήξεις. "Εάν ένας μικρός κόσμος, όπως ο Πλούτωνα μπορεί να
έχει εκρήξεις, τότε μπορεί και ο Έρις", λέει ο ίδιος.
Διαφορετικά, οι δύο ομάδες θα μπορούσαν να έχουν παρατηρήσει διαφορετικά μέρη
του νάνου πλανήτη. Νέες μετρήσεις δείχνουν ο Έρις υπερηφανεύεται για την
ημέρα του που διαρκεί σαν της Γης, περιστρέφεται δηλαδή γύρω από τον άξονα
του κάθε 26 ώρες.
Μελλοντικές παρατηρήσεις θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν την εμφάνιση του με
πολλαπλές πτήσεις πάνω του, για να διαπιστωθεί αν ο Έρις έχει μια ετερόκλητη σύνθεση,
αναφέρει ο Grundy.
|
