Πίδακες στον Εγκέλαδο μπορεί να προέρχονται από υγρό νερό

Πηγή: Reuters-Nature, 26 Νοεμβρίου 2008

Τέσσερις τεράστιοι πίδακες από υδρατμούς και σωματίδια πάγου αναβλύζουν από το φεγγάρι Εγκέλαδος του Κρόνου με υπερηχητικές ταχύτητες, με τρόπο που να πείθει ότι προέρχονται από υγρό νερό κάτω από την παγωμένη επιφάνεια, λένε οι οι επιστήμονες.

Η έρευνα, που δημοσιεύεται στο Nature, προσφέρει νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το φεγγάρι μπορεί να φιλοξενεί ένα υπόγειο ωκεανό νερού, που σημαίνει ότι ενδέχεται να υπάρχουν συνθήκες που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ζωή, έστω και μικροοργανισμούς μόνο.

"Πιστεύουμε ότι υγρό νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή," δήλωσε ο Candice Hansen του Εργαστηρίου για την Αεριοπροώθηση της NASA, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης.

Εικόνα του Νότιου Πόλου του Εγκέλαδου, όπου οι αέριοι πίδακες έχουν αντιστοιχία με τις θέσεις των πιδάκων της σκόνης, που είχαν ανακαλυφθεί πρινστις ρωγμές του φεγγαριού. Η μπλε γραμμή δείχνει την κατεύθυνση της ακτινοβολίας του Ήλιου που χρησιμοποιήθηκε για να αναλυθούν οι πίδακες

"Είναι η καλύτερη απόδειξη ότι υπάρχει υγρό νερό εκεί πάνω. Επίσης χρειάζεστε ενέργεια, θρεπτικά συστατικά και οργανικές ενώσεις. Φαίνεται ότι όλα αυτά βρίσκονται εκεί πάνω. Για την παρουσία ή μη της ζωής, βεβαίως, δεν μπορούμε να πούμε," λέει ο Hansen.

Το διαστημόπλοιο Cassini ανακάλυψε το 2005 ότι από ρωγμές στο έδαφος κοντά στο Νότιο Πόλο του Εγκέλαδου εκτοξεύονται τεράστια γκέυζερ  προς το διάστημα - που θυμίζουν το φημισμένο γκέυζερ στο Εθνικό Πάρκο Yellowstone στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.

Οι τέσσερις τεράστιοι πίδακες εκτοξεύονται από σχισμές κοντά στο Νότιο πόλο του Εγκέλαδου που έχουν ονομαστεί Αλεξάνδρεια, Κάιρο, Βαγδάτη και Δαμασκός.

Από τότε, οι επιστήμονες συζητούσαν αν αυτό σήμαινε ότι ο Εγκέλαδος, με διάμετρο μόλις 500 χιλιόμετρα, έκρυβε μια δεξαμενή υγρού νερού. Ας σημειωθεί ότι το φεγγάρι αυτό είναι ένα από τα περίπου 60 του πλανήτη Κρόνου.

Η αποστολή Cassini είναι μια κοινή ευρω-αμερικανική αποστολή, που εκτοξεύθηκε το 1997 και βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο και τα φεγγάρια του από το 2004. Φέτος πέρασε πάνω από τον Εγκέλαδο και ουσιαστικά μέσα από τους πίδακες συλλέγοντας δείγματα παγωμένης σκόνης και αερίου.

Γκέυζερ στον Εγκέλαδο

Το διαστημόπλοιο Cassini είχε πλησιάσει το Μάρτιο του 2008 σε απόσταση μόλις 50 χιλιομέτρων τον δορυφόρο και κατάφερε να φωτογραφίσει τους εντυπωσιακούς πίδακές του. Ειδικοί της ΝΑSΑ ανέλυσαν τις εικόνες και με υπολογιστικά μοντέλα υπολόγισαν την ταχύτητα με την οποία εκτοξεύονται τα αέρια και η σκόνη από το εσωτερικό του πλανήτη. Δηλαδή από τις ρωγμές, που εκτείνονται κάτω από την επιφάνεια, και που δρουν σαν ακροφύσια που διοχετεύουν υδρατμούς από μια υπόγεια δεξαμενή υγρού νερού. Η ταχύτητά τους ξεπερνά τα 2.000 χλμ./ώρα, ταχύτητα που σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν μπορεί να αναπτυχθεί αν δεν υπάρχει υγρό στοιχείο.

Υπάρχουν δε τρεις θέσεις μόνο στο ηλιακό σύστημα που γνωρίζουμε ή είναι ύποπτες ότι έχουν υγρό νερό κοντά στην επιφάνεια του εδάφους - η Γη, η Ευρώπη το φεγγάρι του Δία, και τώρα Εγκέλαδος του Κρόνου.

"Το νερό είναι ένα βασικό συστατικό για τη ζωή, και υπάρχουν σίγουρα αποδείξεις ότι βρίσκεται στον Εγκέλαδο. Αν ανακαλύψουμε ότι η παλιρροϊκή θέρμανση, που πιστεύουμε ότι είναι η αιτία αυτών των γκέυζερ, είναι ένα κοινό φαινόμενο των πλανητικών συστημάτων, τότε το πράγμα αρχίζει να γίνεται πραγματικά ενδιαφέρον," λένε οι επιστήμονες.

Ο δορυφόρος έχει διάμετρο 500 χιλιομέτρων, είναι δηλαδή αρκετά μικρότερος ακόμη και από τη Σελήνη, και έτσι οι επιστήμονες εκτιμούσαν ότι είναι από δύσκολο ως αδύνατο να υπάρχουν προϋποθέσεις ανάπτυξης ζωής εκεί, κάτι που τώρα φαίνεται πιθανό. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι ο Εγκέλαδος θα πρέπει να μπει στον σχεδιασμό των διαστημικών υπηρεσιών και να διοργανωθούν εκεί εξερευνητικές αποστολές.

Βέβαια ορισμένοι επιστήμονες, όπως η γεωλόγος Susan Kieffer, δηλώνουν πως δεν έχουν ακόμα πειστεί για την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή κάτω από την επιφάνεια του Εγκέλαδου και αντιπροτείνουν ότι οι πίδακες προκαλούνται από αέρια παγιδευμένα σε κλαθράτα ή clathrate (στερεά μίγματα - στην προκειμένη περίπτωση αερίων και πάγου- στα οποία μικρά μόρια μιας ένωσης παγιδεύονται σε κοιλότητες του κρυσταλλικού πλέγματος μιας άλλης ουσίας). Τα κλαθράτα, σύμφωνα με αυτό το εναλλακτικό μοντέλο, εκρήγνυνται απότομα και απελευθερώνουν με μεγάλη πίεση τους υδρατμούς που εκτοξεύονται στο διάστημα.