To Cassini αναζητεί θάλασσα στον Εγκέλαδο

Πηγή: Reuters, 13 Μαρτίου 2008

Το διαστημικό σκάφος Cassini πέρασε την Τετάρτη κοντά από τον Εγκέλαδο οπότε προσέγγισε το Νότιο Πόλο του δορυφόρου του Κρόνου. Στόχος του εξερευνητικού σκάφους είναι να πάρει δείγματα από τα παγωμένα σωματίδια που εκτοξεύει σε ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων ένας πίδακας, που είχε εντοπιστεί σε παλαιότερη «επίσκεψη» του σκάφους στον πλανήτη.

Το σκάφος έφτασε σε απόσταση 50 χιλιομέτρων μόνο από την επιφάνεια του Εγκέλαδου. Έτσι, πέρασε δίπλα από την άκρη των γκέυζερ, για να πάρει δείγματα από πάγο, νερό και σκόνη.

Δυστυχώς όμως μπορεί να πλησίασε και τράβηξε εικόνες από τα λοφία του πάγου του Εγκέλαδου απέτυχε ένα ζωτικής σημασίας πείραμα, με το οποίο οι επιστήμονες πίστευαν ότι θα τους βοηθούσε να αποκαλυφθεί η προέλευση αυτών των λοφίου, γιατί απέτυχε το Cassini να συλλέξει οποιοδήποτε στοιχεία στην κρίσιμη στιγμή.

Η προσεχής πτήση του Cassini κοντά στο φεγγάρι του Κρόνου προγραμματίζεται για στα τέλη του 2008, και μπορεί να είναι σε θέση τότε να επαναλάβει την προσέγγιση με το λοφίο ώστε να συλλέξει στοιχεία που δεν έγιναν σε αυτήν την προσπάθεια.

Καθώς το Cassini πετούσε πάνω από το μικρό φεγγάρι στις 12 Μαρτίου του 2008, περνώντας μόνο 200 χιλιόμετρα από τη βάση του λοφίου, ένα ανεξήγητο λάθος του λογισμικού απέτρεψε στην συσκευή ανάλυσης της σκόνης του διαστημικού σκάφους (CDA) να διαβιβάσει τα δεδομένα στον εν πλω υπολογιστή.

Μπορεί μάλιστα να είναι υπεύθυνο το νέο λογισμικό που τοποθετήθηκε με σκοπό να βελτιώσει τη δυνατότητα CDA να μετρηθούν τα χτυπήματα των σωματιδίων. "Δεν ξέρουμε γιατί δεν λειτούργησε," λέει ο κύριος υπεύθυνος του οργάνου, Ralf Srama του Ινστιτούτου Max Planck στη Χαϋδελβέργη.

Μεταξύ των άλλων, το CDA θα είχε ψάξει για ορυκτούς κόκκους, τα οποία μπορεί να ενεργήσουν ως 'φύτρα' για το σχηματισμό των κρυστάλλων πάγου και θα μπορούσαν έτσι να μας αποκαλύψουν εάν ο βραχώδης πυρήνας του Εγκέλαδου συνδέεται με οποιαδήποτε αιτία δημιουργίας των γκέυζερς.

Το φασματόμετρο και η συσκευή ανάλυσης σωματιδίων CDA του Cassini θα μετρούσαν την ταχύτητα, την πυκνότητα και τη σύσταση των αερίων και σωματιδίων που εκτινάσσονται από τον Εγκέλαδο.

Η μελέτη των σωματιδίων αναμένεται να δώσει οριστική απάντηση στο αν υπάρχει ωκεανός κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου του Κρόνου. Επίσης, αν η πηγή των γκέυζερ είναι το υγρό νερό.

Η επιστημονική κοινότητα είναι διχασμένη, καθώς μερίδα των επιστημόνων υποστηρίζει ότι διαθέτει όλα τα απαραίτητα συστατικά για τη δημιουργία ζωής (θερμότητα, νερό, άζωτο και ενώσεις του άνθρακα), ενώ άλλοι εκτιμούν ότι ο δορυφόρος δεν διαθέτει νάτριο (που συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη νερού).

Ο εντοπισμός του νατρίου θα επιβεβαιώσει αυτόματα και την παρουσία μιας θάλασσας ή ενός ωκεανού κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου.

Ο Εγκέλαδος, με διάμετρο γύρω στα 500 χιλιόμετρα καλύπτεται από λευκό πάγο, γι αυτό και είναι το πιο ανακλαστικό σώμα του ηλιακού συστήματος. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, οι επιστήμονες ήταν σχεδόν σίγουροι ότι ο δορυφόρος είναι παγωμένος μέχρι τον πυρήνα.

Το 2005, όμως, το Cassini εξέπληξε τους επιστήμονες όταν φωτογράφισε γιγάντια «σιντριβάνια» παγοκρυστάλλων και σκόνης, που εκτινάσσονται από ρωγμές στο νότιο πόλο με ταχύτητα 1.300 χλμ/ώρα.

Η φωτογραφία αποτελεί σύνθεση τριών εικόνων που τράβηξε το «Cassini» στην περιοχή που εκτοξεύονται τα σωματίδια. Ο αέριος φωτοστέφανος γύρω από τον Εγκέλαδο αποτελείται μεταξύ των άλλων από υδρατμό, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, ίσως και αμμωνία, που έχει την ιδιότητα να διατηρεί το νερό υγρό σε σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες.