Τα μακρινά φεγγάρια μπορεί να έχουν υγρούς ωκεανούς

Πηγή: Nature, 10 Δεκεμβρίου 2008

Κινήσεις που δημιουργήθηκαν από τις παλίρροιες μπορεί να παράγουν αρκετή θερμότητα ώστε να διατηρούν υγρούς τους ωκεανούς μέσα στα παγωμένα φεγγάρια των εξωτερικών πλανητών του ηλιακού συστήματος, λέει ένας ειδικός σε μια νέα μελέτη.

Αν η άποψη αυτή είναι σωστή τότε είναι δυνατόν να αυξηθούν οι πιθανότητες για την ανακάλυψη εξωγήινης ζωής σε μακρινό φεγγάρια, επειδή η ζωή όπως την ξέρουμε εξαρτάται από το υγρό νερό.

Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Nature, βασίζεται σε υπολογισμούς της παλιρροϊκής δύναμης, που όμως μέχρι τώρα είχε παραμεληθεί στις έρευνες, και η οποία προκύπτει από τις κινήσεις των φεγγαριών σε σχέση με τους μητρικούς πλανήτες.

Όλα τα θεωρητικά, γεωλογικά και φασματογραφικά στοιχεία υποστηρίζουν την θεωρία του υποεπιφανειακού ωκεανού,  αν και είναι ακόμη δυνατόν το στρώμα κάτω από την επιφάνεια της Ευρώπης να είναι από άνθρακα, ή άλλο υλικό πλούσιο σε άνθρακα. 

Ο παχύς πάγος ως γνωστόν σκεπάζει σαν κουβέρτα τα παγωμένα φεγγάρια, όπως είναι η Ευρώπη του Δία. Ωστόσο, ολοένα και περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν πως το υλικό κάτω από την επιφάνεια είναι υγρό σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις.

Οι ψυχρές επιφανειακές θερμοκρασίες και οι ασήμαντες θερμότητες στο εσωτερικό των φεγγαριών αυτών δείχνουν πως οι ωκεανοί θα πρέπει να είναι παγωμένοι, λένε οι πλανητικοί επιστήμονες. Όμως ορισμένοι ερευνητές έχουν προτείνει ότι θερμότητα από τις παλιρροϊκές δυνάμεις εντός του στερεού εσωτερικού των φεγγαριών - που προκαλείται από την τροχιακή κίνηση τους γύρω από τον πλανήτη τους, μπορεί να προσφέρει αρκετή θερμότητα για να διατηρεί τους ωκεανούς υγρούς.

Από τη σύγκριση εικόνων που έλαβε το διαστημόπλοιο Cassini από τον Εγκέλαδο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, βλέπουμε πως οι ρωγμές στην παγωμένη επιφάνεια του διαρκώς μετακινούνται, περίπου όπως συμβαίνει και στα ρήγματα ανάμεσα στις τεκτονικές πλάκες του γήινου φλοιού.

Δηλαδή, ενώ στην περίπτωση της Γης οι τεκτονικές πλάκες μετακινούνται από ανοδικά ρεύματα μάγματος στον υποκείμενο μανδύα, στον Εγκέλαδο φαίνεται πως η κινητήρια δύναμη θα μπορούσε να είναι τα ανοδικά ρεύματα του νερού.

Πριν από λίγους μήνες το Cassini φωτογράφισε στον μικρό δορυφόρο του Κρόνου γιγάντιους πίδακες να εκτοξεύονται από το νότιο πόλο του. Το υλικό που εκτινάσσεται πιθανότατα περιέχει και νερό, όπως έδειξαν οι σχετικές αναλύσεις των εικόνων.

Στη νέα μελέτη, ο Robert Tyler του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον διαπίστωσε ότι μια, που προηγουμένως είχε θεωρηθεί αμελητέα, παλιρροϊκή δύναμη λόγω της γωνίας της εκλειπτικής του - η κλίση του άξονα του φεγγαριού σε σχέση με το επίπεδο της τροχιάς του - έχει την ιδιότητα να δημιουργεί μεγάλα κύματα μέσα στους ίδιους τους ωκεανούς.

Αυτά τα κύματα μπορούν να δίνουν πολύ περισσότερη ενέργεια από όσο έλεγαν οι προηγούμενες μελέτες των παλιρροϊκών κινήσεων στο στερεό εσωτερικό τους, υποστηρίζει ο Robert Tyler. Καθώς η ενέργεια από τα κύματα διαχέεται, έγραψε, επαρκεί για την παραγωγή σημαντικής θερμότητας και ενδεχομένως να είναι μια πηγή θερμότητας για τους ωκεανούς στα εξωτερικά φεγγάρια.

Τέλος, οι παρατηρήσεις του Cassini ενισχύουν τις υποψίες για έντονη γεωλογική δραστηριότητα και στον Τιτάνα. Εκεί πιθανότατα να υπάρχουν ηφαίστεια παγωμένου μεθανίου.