Τα φεγγάρια του Κρόνου και Δία μάχονται για την προσοχή των γήινων όντων

Πηγές: BBC, Nature, 22 Ιανουαρίου 2009

Ποια άραγε ουράνια σώματα είναι πιο πιθανό να φιλοξενούν εξωγήινη ζωή: το ομιχλώδες φεγγάρι του Κρόνου Τιτάνας και το φεγγάρι Εγκέλαδος που αναβλύζει νερό, ή τα παγωμένα φεγγάρια του Δία Γανυμήδης και Ευρώπη, που μπορεί να έχουν υγρούς ωκεανούς κάτω από τον παγωμένο φλοιό τους;

Αυτό είναι το δύσκολο θέμα που αντιμετωπίζει τόσο η NASA όσο και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA), που θέλουν να αποφασίσουν πού να στείλουμε την επόμενη διαστημοσυσκευή. Μέχρι το τέλος του τρέχοντος μηνός, οι αξιωματούχοι των διαστημικών υπηρεσιών σχεδιάζουν να επιλέξουν έναν προορισμό, για μια μαζική αποστολή, που θα κοστίζει περίπου 4 δισ. δολάρια. Μια αποστολή που θα εκτοξευτεί γύρω στο 2020 για το απώτερο όριο του Ηλιακού Συστήματος. Η μάχη είναι δύσκολη για τον Τιτάνα, που οι πρόσφατες ανακαλύψεις τον έχουν κάνει το χαϊδεμένο νέο παιδί στον πόλεμο εναντίον της Ευρώπης, το φεγγάρι του Δία, που κάθεται εδώ και πολύ καιρό στην κορυφή της επιθυμητής λίστας της επιστημονικής κοινότητας.

Πριν από αυτή την απόφαση, οι Υπηρεσίες Διαστήματος έχουν κυκλοφορήσει λεπτομέρειες των προτάσεων για τους δύο μονομάχους. Η πιθανή αποστολή στον Κρόνο θα συνεχίσει τις αξιοσημείωτες ανακαλύψεις που πραγματοποιήθηκαν από την κοινή αποστολή Cassini-Huygens των NASA και ESA , η οποία εξακολουθεί να δουλεύει στον πλανήτη με τους δακτυλίους.

Το Cassini έστειλε πίσω δεδομένα που δείχνουν ότι ο Τιτάνας μοιάζει με μια πρωτόγονη - έστω και κατεψυγμένη - Γη. Έχει μια παχιά ατμόσφαιρα που είναι πλούσια σε οργανικά (πλούσια σε άνθρακα) μόρια. Το σχέδιο για το σύστημα του Κρόνου απαιτεί ένα δορυφόρο σε τροχιά που θα ελευθερώσει ένα αερόστατο ζεστού αέρα για να πέσει στην ομιχλώδη ατμόσφαιρα του Τιτάνα, οπότε θα αφήσει ένα ρομπότ στην επιφάνεια του, που θα μπορούσε να επιπλεύσει σε μία από τις λίμνες του φεγγαριού με υγρό αιθάνιο και μεθάνιο. 

Ο τροχιακός δορυφόρος από την άλλη θα βουτούσε επίσης στην ατμόσφαιρα του Εγκέλαδου, που έχει πυροδοτήσει την φαντασία του κόσμου, με την αποκάλυψη ότι έχει γκέυζερ που εκτοξεύουν πίδακες παγωμένου νερού στο διάστημα.

Αλλά τα επιχειρήματα για μια εξερεύνηση στα φεγγάρια του Δία είναι εξίσου συναρπαστική. Το 1995, η διαστημοσυσκευή Γαλιλαίος ξεκίνησε την 8-χρόνη περιοδεία του στο σύστημα του Δία, κατά τη διάρκεια της οποίας καταγράφηκαν τα πρώτα κοντινά πλάνα της γεμάτης 'ουλές' επιφάνειας της Ευρώπης. Η ανάλυση της μαγνητικής ανωμαλίας σύντομα αποκάλυψε το πιο εκπληκτικό χαρακτηριστικό του φεγγαριού: ότι φλούδες επιφανειακού πάγου πιστεύεται ότι κρύβουν από κάτω τους ένα ζεστό, αλμυρό ωκεανό. Οι επιστήμονες αμέσως κινητοποιήθηκαν για να επιστρέψουν εκεί πάνω.

Οι υποστηρικτές της αποστολής στα φεγγάρια του Δία λένε πως ένα τροχιακό διαστημόπλοιο εξοπλισμένο με ένα ραντάρ κατάλληλο για να διεισδύσει κάτω από τον πάγο θα μπορούσε να εξακριβώσει τα εξής φλέγοντα ζητήματα: το πάχος του παγωμένου περιβλήματος της Ευρώπης και κυρίως, αν είναι αρκετή για να προστατέψει τυχόν πρωτόγονες μορφές ζωής από την επικίνδυνη ακτινοβολία που προέρχεται από τον ήλιο και από την μαγνητόσφαιρα του Δία. Οι επιστήμονες θα ήθελαν, επίσης, να μελετήσουν το μεγαλύτερο φεγγάρι Γανυμήδης του Δία, λόγω του παράξενου μαγνητικού του πεδίου.

Ένα όμως τροχιακό διαστημόπλοιο γύρω από την Ευρώπη θα πρέπει να αντέχει την ακτινοβολία κι αυτό το ζήτημα μπορεί να είναι δύσκολο: Η NASA αναπτύσσει μια τεχνολογία για να προστατεύονται τα όργανα του διαστημοπλοίου, αλλά θα είναι δαπανηρό. Το διαστημόπλοιο για τη NASA θα πρέπει να έχει ένα κόστος γύρω στα 2,9 δισ. δολάρια, ενώ η συμβολή της ESA για το τροχιακό διαστημόπλοιο του Γανυμήδη, θα πρέπει να είναι λιγότερο από 650 εκατ. ευρώ. Με αυτές τις τιμές, μια συσκευή προσγείωσης ή ακόμα και ένα ρομπότ που θα κάνει γεωτρήσεις στον πάγο είναι αδύνατον.

Αλλά ο επιστήμονας της NASA Bob Pappalardo υποστηρίζει ότι η αποστολή ενός τροχιακού διαστημοπλοίου για την Ευρώπη τώρα θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια μελλοντική προσεδάφιση  - αναζητώντας μια λεία επιφάνεια προσεδάφισης. "Είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε για την Ευρώπη σήμερα", λέει, "και θα είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τον Τιτάνα επόμενο στόχο".