Οι πρώτες φωτογραφίες του Τιτάνα έστειλε το Huygens

Πηγή: BBC, 15 Ιανουαρίου 2005

Δεξιά: Η πρώτη εικόνα που μετέδωσε το Huygens από τον Τιτάνα

Τις πρώτες φωτογραφίες από τον Τιτάνα καθώς προσεδαφιζόταν σε αυτόν, έστειλε ο διαστημικός βολιστήρας Huygens στη Γη. Αυτό που φαίνεται μοιάζει με ακτή σε ένα ωκεανό με λαδερή υφή. Αποκαλύπτεται δε ένα αναπάντεχο μίγμα παγωμένου και υγρού εδάφους.

Στην εντυπωσιακή μαυρόασπρη φωτογραφία από τις τρεις που έδωσε στη δημοσιότητα η ESA, φαίνονται γραμμές που μοιάζουν με ξερά κανάλια πάνω σε μια στερεή επιφάνεια η οποία οδηγεί σε ένα σκοτεινό υγρό όγκο. Ακόμα βλέπουν οι ειδικοί παγόλιθους θυμίζοντας εικόνες της Γης και του Άρη.

Οι επιστήμονες λένε πως το Huygens έχει πάρει πάνω από 300 φωτογραφίες καθώς βυθιζόταν στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα, του μεγαλυτέρου δορυφόρου του πλανήτη Κρόνου.

Αναφερόμενος στη φωτογραφία που απεικονίζει την ακτή, ο John Zarnecki, ερευνητής του προγράμματος Huygens παρατηρεί: "Αν δεν είναι θάλασσα, θα μπορούσε να είναι λίμνη ή ένα μεγάλος όγκος πίσσας. Δεν έχουμε δει καθόλου κυματισμούς".

"Έχουμε γεμίσει τρεις δισκέτες με στοιχεία", αναφέρει ο Zarnecki, "ενώ υποθέταμε ότι θα παίρναμε στοιχεία για να γεμίσει μόνο μια δισκέτα". Και εξήγησε ότι οι ερευνητές είναι ευτυχείς, αλλά απαιτείται πολύ εργασία προτού να μπορέσουν να πουν πόσο επιτυχείς ήταν οι μετρήσεις των οργάνων πάνω στην επιφάνεια του Τιτάνα.

Οι φωτογραφίες ελήφθησαν από απόσταση 16,2 χιλιόμετρα, 8 χιλιόμετρα και πάνω στην επιφάνεια.

"Οι φωτογραφίες γίνονται όλο και πιο καθαρές μόλις το διαστημόπλοιο βγήκε από το πέπλο της πυκνής ομίχλης που τυλίγει τον Τιτάνα. Απαιτείται ο καθαρισμός τους έτσι ώστε να μπορούν οι επιστήμονες να τις μελετήσουν και να τις ερμηνεύσουν» λέει ο Marty Tomasko, επικεφαλής της φωτογραφικής ομάδας του Huygens.

"Μπορούμε να βλέπουμε μια ακτή, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι είναι υγρή τώρα ", αναφέρει ο Andrew Ball ειδικός επιστήμονας της αποστολής, του Ανοικτού Πανεπιστημίου. "Μοιάζει σαν κάτι να έρεε κάποτε για να γίνουν αυτά τα κανάλια. Αλλά τι είναι αυτό το κάτι που τα έχει σταθεροποιήσει;", συνέχισε ο ίδιος.

Οι επιστήμονες συναρμολογούν τώρα τις εικόνες, τις μετρήσεις και τους ήχους που έφτασαν πίσω στη Γη από το διαστημικό σκάφος Cassini, το οποίο είχε μετέφερε το Huygens στον Τιτάνα επί επτά χρόνια. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να δώσουν αναλυτικές πληροφορίες για τον καιρό και τη χημεία του φεγγαριού.

Οι ήχοι της θυελλώδους ατμόσφαιρας του Τιτάνα καταγράφηκαν με ένα ειδικό μικρόφωνο, και ελπίζουν οι επιστήμονες να ακούσουν και τους ήχους από αστραπές όταν αναλύσουν τα στοιχεία.

Ταξίδι στο διάστημα

Οι επιστήμονες λένε ότι οι χωρίς επεξεργασία φωτογραφίες του Τιτάνα θα μελετηθούν αφού τις επεξεργαστούν κατάλληλα

Μετά από διαστημικό ταξίδι επτά ετών το ευρωπαϊκό διαστημικό όχημα, Huygens, προσεδαφίσθηκε στον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του πλανήτη Κρόνου.

Οι επιστήμονες ανακουφίστηκαν όταν αναμετέδωσε το σκάφος ένα σήμα περίπου στις 12:20 ώρα Ελλάδος την Παρασκευή για να τους ειδοποιήσει ότι είχε εισέλθει στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα.

Και το σήμα αυτό ήταν η επιβεβαίωση ότι το πρώτο από τα τρία αλεξίπτωτα είχε ανοίξει, τραβώντας την οπίσθια κάλυψη του σκάφους και επιτρέποντας έτσι να αρχίσει η λειτουργία της κεραίας του για την μετάδοση των στοιχείων.

Τα πρώτα του επιστημονικά δεδομένα έφθασαν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικών Επιχειρήσεων (ESOC) Darmstadt της Γερμανίας το απόγευμα της Παρασκευής στις 18:19 ώρα Ελλάδος. Το Huygens είναι η πρώτη ανθρώπινη επιτυχής προσπάθεια να προσεδαφιστεί ένα διαστημικό σκάφος σε ένα κόσμο του εξωτερικού ηλιακού  συστήματος.

"Είναι μια μεγάλη κατάκτηση και ένας θρίαμβος για την Ευρώπη και τον συνεργάτη της σε αυτή την προσπάθεια, τις ΗΠΑ", τόνισε ο Jean-Jacques Dordain, Γενικός Διευθυντής της ESA.

Νωρίτερα το κέντρο ελέγχου της αποστολής της ESA όπως και εκείνο της NASA στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ (GBT) είχε λάβει ένα ειδικό σήμα που επιβεβαίωνε ότι το Huygens είχε ανοίξει τα αλεξίπτωτα του.

Το σκάφος εισήλθε στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα στις 12 ώρα Ελλάδος και σε ύψος 1270 χιλιομέτρων με ταχύτητα 20πλάσια του ήχου.

Ο Τιτάνας είναι ο μόνος δορυφόρος του Ηλιακού Συστήματος με πυκνή ατμόσφαιρα, η οποία αποτελείται από άζωτο, μεθάνιο και άλλους υδρογονάνθρακες και οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ίσως μοιάζει με την ατμόσφαιρα της αρχέγονης Γης.

Το διαστημικό όχημα έχει διάμετρο 2,7 μέτρα και βάρος 319 κιλά ενώ όλη η αποστολή κόστισε 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Φτιάχτηκε με τη συνεργασία NASA, ESA, και Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας.

Ο Jean-Pierre Lebreton, διευθυντής της αποστολής του Huygens ανέφερε ότι το σκάφος ήταν ενεργό μέχρι και επτά ώρες. Πρόσθεσε ότι αυτό οφείλεται στην καλή προστασία των οργάνων από το ψύχος που στον Τιτάνα φτάνει τους -179ο C.

Στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα κυριαρχούν το άζωτο, το μεθάνιο και άλλα οργανικά μόρια, οι δε συνθήκες στον Τιτάνα θεωρούνται ότι μοιάζουν με εκείνες στη Γη πριν 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.

Η ατμόσφαιρα λοιπόν με αυτήν τη μορφή μπορεί να πει στους επιστήμονες πολλά για το είδος των χημικών αντιδράσεων που έφεραν την εμφάνιση της ζωής πάνω στη Γη.

Ο Tιτάνας

Παρ’ όλο που είναι μεγαλύτερος από τον Ερμή και τον Πλούτωνα και εύκολα εντοπίζεται με ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο, λίγα στοιχεία διαθέτουμε για την επιφάνειά του. Ο μοναδικός δορυφόρος με πυκνή ατμόσφαιρα, κυρίως αποτελούμενη από όζον, όπως της Γης, φυλάει πεισματικά τα μυστικά του ακριβώς πίσω από αυτά τα πυκνά νέφη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα υπάρχουν πυκνά νέφη μεθανίου και πιθανότατα βροχή, η οποία δημιουργεί τις μοναδικές θάλασσες εκτός της Γης, αν και αποτελούνται από υγρό φυσικό αέριο. Η πιθανότητα να υπάρχουν λίμνες από υδρογονάνθρακες δίνει βάσιμες ελπίδες ότι πολλά στοιχεία που δίνουν στον πλανήτη μας τον μοναδικό(;) του χαρακτήρα, όπως καταρράκτες, θύελλες, κεραυνοί και ποτάμια μπορεί να είναι ενεργά και στην επιφάνεια του Τιτάνα.

Υπάρχει όμως στον Tιτάνα το σημαντικότερο στοιχείο που κάνει τη Γη έναν ξεχωριστό πλανήτη; Γνωρίζουμε ότι ο Tιτάνας στο παρελθόν ομοίαζε περισσότερο με τη Γη, ήταν θερμότερος και υγρότερος στα νιάτα του. Γνωρίζουμε ακόμη ότι η ατμόσφαιρα του Tιτάνα αποτελείται από οργανικά μόρια, το δομικό στοιχείο της ζωής, τα οποία πέφτουν συνεχώς υπό μορφή ζωής στην επιφάνεια του πλανήτη. Γι’ αυτούς τους λόγους θεωρούμε ότι ο Tιτάνας έχει τη μορφή που είχε η Γη την περίοδο πριν κάνει η ζωή την εμφάνισή της.

Είναι δηλαδή ο πλανήτης στον οποίο μπορούμε να μελετήσουμε τις πολύπλοκες χημικές αντιδράσεις που τουλάχιστον μια φορά, με κάποιον τρόπο, δημιούργησαν τη ζωή. Mπορεί ο πλανήτης να φιλοξενεί πρωτόγονους οργανισμούς που δημιουργήθηκαν κατά τη θερμότερη περίοδό του; Eλπίζουμε να έχουμε την απάντηση πολύ σύντομα.

Έπειτα από ταξίδι επτά χρόνων, το διαστημόπλοιο Cassini-Huygens έφτασε τον περασμένο Iούλιο στον Kρόνο, όπου πυροδότησε την κύρια μηχανή του για 97 λεπτά, προκειμένου να «φρενάρει» και να τεθεί σε τροχιά γύρο από τον Kρόνο. Kατά την πρώτη κοντινή διέλευση του Cassini-Huygens από τον Tιτάνα τον Oκτώβριο αποκτήσαμε τις πρώτες αξιοπρεπείς (ποιοτικά) φωτογραφίες της επιφάνειας του τραβηγμένες από ραντάρ που διαπερνούσαν τα πυκνά νέφη του. Oι φωτογραφίες αυτές αποκάλυψαν ότι ο Tιτάνας είναι ακόμη ενεργός πλανήτης και ότι η επιφάνειά του μεταλλάσσεται συνεχώς.

H κάθοδος της ακάτου Huygens ελπίζουμε ότι θα μας δώσει αρκετά στοιχεία, ώστε να ξεδιαλύνουμε το μυστήριο του Tιτάνα. Για την ακρίβεια πρόκειται για μια σπάνια ευκαιρία για την ανθρωπότητα. Tα πρόσφατα χρόνια αποδείξαμε ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός πλανητών στον γαλαξία μας, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν τρισεκατομμύρια ακόμη στο υπόλοιπο διάστημα. Kάποιοι από αυτούς, βάσει των πιθανοτήτων, φιλοξενούν κάποιας μορφής ζωή. Oμως, οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται πολύ μακριά από τη Γη. Oι μόνοι πλανήτες που έχουμε στην διάθεσή μας ώστε να μελετήσουμε τους συμπαντικούς νόμους που επιτρέπουν την γέννηση και εξέλιξη των πλανητών, είναι οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.

Αρκετά χαρακτηριστικά της επιφανείας του φαίνονται, αλλά κανένα δεν αναγνωρίζεται με σιγουριά. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι διακρίνουν ίχνη ηφαιστειακής δραστηριότητας, άλλοι ραβδώσεις και κοιλότητες που υποδηλώνουν τη δράση θυελλών και τρεχούμενων υγρών, ρήγματα από σεισμούς και σημάδια διάβρωσης σε μεγάλη έκταση. Μεταξύ των επιστημόνων που μελετούν με πάθος αυτές τις καινούργιες εικόνες δεν υπάρχει ομοφωνία, πράγμα αρκετά περίεργο δεδομένης της ποιότητας και του μεγάλου αριθμού αυτών των φωτογραφιών.

Mεταξύ αυτών, ο Tιτάνας ήταν ο μοναδικός στερεός πλανήτης με ατμόσφαιρα που δεν είχαμε ακόμη επισκεφθεί. H αποστολή Cassini-Huygens, η κάθοδος της ακάτου διαμέσου των πυκνών νεφών και η προσεδάφισή της στην επιφάνεια του Tιτάνα θα μας δώσει για τελευταία φορά την ευκαιρία να δούμε τη θέα ενός εξωγήινου πλανήτη.

Άρθρο του David Grinspooείναι, συγγραφέα του βιβλίου «Lonely Planets: The Natural Philosophy of AlieLife».