Το διαστημόπλοιο Mars Express πηγαίνει για τη μεγάλη επιτυχία ή την αποτυχία

Πηγή:Nature, 8 Φεβρουαρίου 2005

Το διαστημικό όχημα που βρίσκεται αυτή την περίοδο σε τροχιά γύρω από τον Άρη, θα αναπτύξει το ραντάρ του για να ψάξει στο υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη για την ύπαρξη νερού.

Το Mars Express τελικά θα ξεδιπλώσει τον βραχίονα του ραντάρ του στις αρχές του Μαΐου.

Το ραντάρ (Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionosphere Sounding ή MARSIS) θα ψάξει για ίχνη παγωμένου νερού κάτω από την Αρειανή επιφάνεια, αλλά ενδεχομένως θα μπορούσε να ανιχνεύσει δεξαμενές μέχρι και πέντε χιλιόμετρα βαθιά κάτω από την επιφάνεια.

Το Mars Express μπήκε σε τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη στις 25Δεκεμβρίου του 2003, και το MARSIS είχε σχεδιαστεί να ανοίξει τον Απρίλιο του 2004. Αλλά οι προσομοιώσεις στους υπολογιστές από τους κατασκευαστές του οργάνου, Astro Aerospace of Carpinteria, έδειξαν ότι θα μπορούσε η ανάπτυξη των βραχιόνων του ραντάρ να χτυπήσει άλλα όργανα ή να αποσταθεροποιήσει το διαστημόπλοιο κατά μοιραίο τρόπο.

Το MARSIS αποτελείται από ένα ζευγάρι κοίλων κυλίνδρων από φίμπεργκλας των 20 μέτρων, που το κάθε ένα έχει διάμετρο 2,5 εκατοστά, και έναν βραχίονα των 7 μέτρων. Ειδικά σύρματα μέσα στους σωλήνες θα παραγάγουν ραδιοκύματα που μπορούν να διαπερνούν τον φλοιό του πλανήτη προτού ανακλαστούν πίσω σε έναν δέκτη στο Mars Express. Οι σωλήνες αυτοί είναι διπλωμένοι και θα ξεδιπλωθούν αυτόματα όταν ανοίξει η θήκη του.

Το σύστημα των βραχιόνων δημιουργήθηκε από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA, που γνωρίζει τους κινδύνους από την ξεδίπλωση του MARSIS. Αλλά ένα ανεξάρτητο συμβούλιο ειδικών μηχανικών της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας αποφάσισε τελικά να το επιχειρήσει την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου, γιατί έκρινε ότι υπάρχει μικρός κίνδυνος για το διαστημόπλοιο. .

"Είμαστε όλοι ελαφρώς ταραγμένοι για αυτές τις προβλέψεις", λέει ο John Murray από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο στο Milton Keynes της Βρετανίας, υπεύθυνος για την στερεοκάμερα υψηλής ανάλυσης στο Mars Express. "Κανένας δεν θέλει να αναλάβει τέτοιο ρίσκο, εκτός από την ομάδα του MARSIS", αναφέρει.

Εάν όλα πάνε καλά όπως προγραμματίζονται, το MARSIS θα εξετάσει τον πλανήτη τουλάχιστον μέχρι τις 30 Νοεμβρίου, που είναι η προτεινόμενη ημερομηνία λήξης για την αποστολή του Mars Express.

"Είναι ένα παρά πολύ σημαντικό πείραμα", ΄τονίζει ο Murray. "Υπάρχουν τόσα πολλά στοιχεία για νερό που έρεε στην επιφάνεια κατά το παρελθόν, που όλοι αναρωτιούνται πόσο άλλο υπάρχει εκεί πάνω".

Τα αποτελέσματα του MARSIS θα μπορούσαν επίσης να κατευθύνουν τις μελλοντικές ρομποτικές και επανδρωμένες αποστολές στην επιφάνεια, προσθέτει ο Murray: "Εάν υπάρχουν τεράστιες δεξαμενές πάγου, αυτή είναι η σωστή τοποθεσία που εμείς πρέπει να ψάξουμε για ζωή".

Τα όργανα του Mars Express

Επειδή, η αποστολή κυρίως έχει σαν στόχο την ανίχνευση νερού στα χημικά συστατικά του εδάφους και του υπεδάφους, χρησιμοποιεί γι' αυτό το σκοπό ειδικά όργανα 

Ένα τέτοιο όργανο είναι το OMEGA (Φασματόμετρο Χαρτογράφησης Ορυκτών στην Ορατή και Υπέρυθρη Ζώνη) συνδυασμός κάμερας και υπέρυθρου φασματόμετρου. Αυτό έκανε μια πρώτη χαρτογράφηση του Νότιου Πόλου του Άρη στις 18 Ιανουαρίου 2004 και ανακάλυψε την παρουσία πάγου και διοξειδίου του άνθρακα.

Το δεύτερο όργανο είναι το PFS, το οποίο είναι ένα φασματόμετρο Fourier υψηλής ανάλυσης εντελώς νέου τύπου, έδειξε ότι το CO  υπάρχει σε διαφορετικές  κατανομές στο Βόρειο και στο Νότιο ημισφαίριο.

Το MaRS , που είναι ένας πολύπλοκος πομπός και δέκτης, επιτρέπει την ανίχνευση των χημικών συστατικών  της ατμόσφαιρας, της ιονόσφαιρας και της επιφάνειας του Άρη.

Και τέλος το ASPERA, ένας αναλυτής ουδετέρων ατόμων, πρόκειται να μας δώσει απάντηση στο θεμελιώδη ερώτημα, εάν η διάβρωση του ηλιακού ανέμου οδήγησε στη τωρινή έλλειψη νερού στον Άρη. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα έδειξαν μια διαφορά στα χαρακτηριστικά μεταξύ της περιοχής πρόσκρουσης του ηλιακού ανέμου και στις μετρήσεις που έγιναν στην “ουρά” του Άρη (δηλαδή από την αντίθετη κατεύθυνση της τροχιακής κίνησης του πλανήτη).