Πενήντα χρόνια καταστροφής των οικοσυστημάτων της Γης

Πηγή: Independent, 30 Μαρτίου 2005

Μια επίσημη μελέτη για τα οικοσυστήματα της Γης, άκρως ζωτικά για την διατήρηση της ζωής, έχει βρει ατράνταχτες αποδείξεις για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος εξ' αιτίας της αλόγιστης καταστροφής του περιβάλλοντος τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η μελέτη αυτή έχει τίτλο 'Αξιολόγηση Οικοσυστημάτων Χιλιετίας' (Millennium Ecosystem Assessment), και δεν πρόκειται για κινδυνολογία των πράσινων ακτιβιστών, αλλά για την εμπεριστατωμένη άποψη 1.360 διακεκριμένων επιστημόνων από 95 χώρες, που ανακοίνωσαν την Τρίτη τα συμπεράσματά τους για την κατάσταση του κόσμου στην αρχή της νέας χιλιετίας.

Μητέρα σε υποβαθμισμένη φτωχογειτονιά πλένει το μωρό της. Σκοπός της έκθεσης είναι και ο περιορισμός της φτώχειας στο μισό μέχρι το 2015

Για τη μελέτη αντλήθηκαν στοιχεία και δεδομένα στατιστικών αλλά και από διαπιστώσεις που δημοσιεύθηκαν σε επιστημονικές επιθεωρήσεις, ενώ αναλύθηκαν περισσότερες από 16.000 δορυφορικές φωτογραφίες της NASA. Πρόκειται για μία από τις πιο δαπανηρές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν έως σήμερα (κόστισε 18,57 εκατομμύρια ευρώ) και για την ολοκλήρωσή της χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια. Αποτελεί τη μεγαλύτερη μέχρι στιγμής καταγραφή της επίδρασης των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον. Ο γενικός γραμματέας του OHE, Kόφι Aνάν, επεσήμανε ότι η έκθεση "μας υποδεικνύει πώς να μεταβάλουμε την πορεία μας" και κάλεσε τα κράτη να λάβουν υπόψη τους τις προτεινόμενες λύσεις.

Οι ειδικοί λένε ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται καθιστά όλο και πιο δύσκολη την επίτευξη των στόχων της Διάσκεψης της Xιλιετίας του OHE, που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής τον Σεπτέμβριο του 2000. Ανάμεσα στους στόχους που είχαν υιοθετηθεί από τη διεθνή κοινότητα ήταν ο περιορισμός στο ήμισυ των ανθρώπων που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και στοιχειώδεις εγκαταστάσεις υγιεινής έως το 2015 και η βελτίωση της ποιότητας ζωής 100 εκατομμυρίων τρωγλοδυτών έως το 2020. Παγκοσμίως περίπου 1,1 δισ. άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, ενώ τρία έως τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από νοσήματα που προκαλεί η κατανάλωση μολυσμένου νερού.

Κίνδυνος για τη Γη

Ο πλανήτης Γη βρίσκεται στα πρόθυρα της καταστροφής και οι άνθρωποι δεν θα πρέπει πια να το παίρνουν σαν δεδομένο πως τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους θα επιβιώσουν στον περιβαλλοντικά υποβαθμισμένο κόσμο του 21ου αιώνα.

Η έκθεσή τους, 2500 σελίδων, δεν είναι ευχάριστο ανάγνωσμα. Οι επιστήμονες, καθένας από αυτούς ειδικός στο χώρο του, διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των ευαίσθητων οικοσυστημάτων που μελέτησαν υπέστησαν βαριές βλάβες στα χέρια του ανθρώπου τα τελευταία 50 χρόνια.

Οι άνυδρες εκτάσεις του κόσμου, που καλύπτουν το 41% της χερσαίας επιφάνειας της Γης, έχουν υποστεί ιδιαίτερα σοβαρές βλάβες και ακόμα σε αυτές τις εκτάσεις έχει σημειωθεί μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990.

Η αργή υποβάθμιση είναι το ένα πράγμα αλλά η ξαφνική και αμετάκλητη υποβάθμιση είναι το άλλο. Η έκθεση προσδιορίζει έξι πιθανά "επικίνδυνα σημεία" που θα μπορούσαν απότομα να αλλάξουν τα πράγματα προς το χειρότερο, με μικρή ελπίδα αποκατάστασης με την ανθρώπινη χρονοκλίμακα.

Ακόμα κι αν η αργή και αδυσώπητη υποβάθμιση του περιβάλλοντος δεν οδηγήσει στη συνολική περιβαλλοντική κατάρρευση, οι φτωχότεροι άνθρωποι του κόσμου πρόκειται να υποστούν ακόμα πιο πολύ, σύμφωνα με την Αξιολόγηση του Οικοσυστήματος της Χιλιετίας, η οποία άντλησε στοιχεία από 22 Εθνικές Ακαδημίες Επιστημών από όλο τον κόσμο.

Ο Walt Reid, ο επικεφαλής των συντακτών της έκθεσης, προειδοποίησε ότι εκτός κι αν η διεθνής κοινότητα έπαιρνε αποφασιστικά μέτρα το μέλλον φαίνεται δυσοίωνο για την επόμενη γενεά. "Το πιο χαμηλό σημείο αυτής της Αξιολόγησης είναι ότι ξοδεύουμε το γήινο φυσικό κεφάλαιο, βάζοντας σε τέτοια πίεση τις φυσικές λειτουργίες της γης που η δυνατότητα των οικοσυστημάτων του πλανήτη να στηρίξουν τις μελλοντικές γενεές δεν μπορεί πλέον να ληφθεί σαν κάτι δεδομένο", λέει ο Reid.

"Συγχρόνως, η Αξιολόγηση δείχνει ότι το μέλλον είναι πραγματικά στα χέρια μας. Μπορούμε να αντιστρέψουμε την υποβάθμιση πολλών οικοσυστημάτων τα επόμενα 50 χρόνια, αλλά οι αλλαγές που απαιτούνται στην πολιτική και την πράξη είναι ουσιαστικές και αυτήν την περίοδο δεν τις βλέπουμε", ανέφερε.

Η Αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε επί τρία χρόνια και έχει παρομοιαστεί με την άλλη γνωστή επιτροπή, την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC)- που δημιουργήθηκε για να ερευνήσει την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου - εξ' αιτίας της πείρας της στα πολλά ζητήματα που αφορούν την περιβαλλοντική επιστήμη.

Εν περιλήψει, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο πλανήτης ουσιαστικά "επανακατασκευάστηκε" στο τελευταίο μισό του 20ού αιώνα λόγω της πίεσης που ασκήθηκε στους γήινους φυσικούς πόρους από την αυξανόμενη ζήτηση ενός ολοένα μεγαλύτερου ανθρώπινου πληθυσμού.

Μεταβολές στην Φύση

"Τα προηγούμενα 50 χρόνια, οι άνθρωποι έχουν αλλάξει τα οικοσυστήματα γρηγορότερα και σε μεγαλύτερη έκταση από οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας, για να ικανοποιήσουν κατά ένα μεγάλο μέρος τις γρήγορα αυξανόμενες ανάγκες ς για τρόφιμα, πόσιμο νερό, ξυλεία και φυτικές ίνες", αναφέρουν οι εκθέσεις.

Το συνολικό κόστος από όλα αυτά δεν είναι ακόμη εμφανές. Περίπου 15 από τα 24 οικοσυστήματα αποφασιστικής σημασίας για τη ζωή πάνω στη Γη έχουν υποβαθμιστεί σοβαρά ή έχουν χρησιμοποιηθεί με τρόπους που δεν εξασφαλίζουν τη διατήρησή τους (ως οικοσύστημα ορίζεται ένα δυναμικό σύνολο από φυτά, ζώα και μικροοργανισμούς τα οποία σχηματίζουν μία λειτουργική ενότητα με το μη ζωντανό περιβάλλον με το οποίο συνυπάρχουν).

Η κλίμακα των αλλαγών που έγιναν πριν λίγες δεκαετίες είναι πρωτοφανής. Σχεδόν το ένα τρίτο της επιφάνειας του εδάφους είναι τώρα καλλιεργημένο, με περισσότερη γη να μετατρέπεται σε καλλιεργούμενο έδαφος από το 1945, απ' όσο σε όλο το 18ο και 19ο αιώνα μαζί.

Η ποσότητα του νερού που αντλείται από τους ποταμούς και τις λίμνες για τη βιομηχανία και τη γεωργία έχει διπλασιαστεί από το 1960 και σήμερα υπάρχει τρεις έως έξι φορές περισσότερο νερό στις παρακαταθήκες που έχουν κατασκευαστεί από τον άνθρωπο, από όσο νερό ρέει φυσικά στα ποτάμια.

Την ίδια περίοδο, η ποσότητα του αζώτου και του φωσφόρου που έχει απελευθερωθεί στο περιβάλλον εξαιτίας της χρήσης χημικών λιπασμάτων έχει διπλασιαστεί. Περισσότερα από τα μισά αζωτούχα λιπάσματα που χρησιμοποιήθηκαν ποτέ στον πλανήτη, χρησιμοποιήθηκαν μετά το 1985.

Αυτή η ξαφνική και πρωτοφανής απελευθέρωση του αζώτου και του φωσφόρου - σημαντικές θρεπτικές ουσίες για την ανάπτυξη των φυτών - έχει προκαλέσει τεράστια ανάπτυξη στα φύκια των κλειστών υδάτινων και θαλάσσιων περιβαλλόντων. Το φαινόμενο αυτό είναι πιθανόν ξαφνικά να καταστρέψει ολόκληρα οικοσυστήματα. "Η Αξιολόγηση της Χιλιετίας διαπιστώνει ότι η υπερβολική θρεπτική φόρτωση είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα σήμερα και θα αυξηθεί σημαντικά προς το χειρότερο στις ερχόμενες δεκαετίες εκτός κι αν ληφθούν μέτρα", τόνισε ο Δρ Reid.

"Εν τούτοις, είναι εκπληκτικό ότι παρά τις επιστημονικές έρευνες που υποστηρίζουν αυτό το εύρημα, το ζήτημα της θρεπτικής φόρτωσης μόλις που εμφανίζεται μόλις στις πολιτικές ατζέντες των πολιτικών σε διεθνές επίπεδο και μερικές μόνο χώρες έχουν δώσει σημαντική έμφαση στο πρόβλημα.

"Αυτό το ζήτημα είναι ίσως η περιοχή όπου βρίσκουμε την μεγαλύτερη 'αποσύνδεση' μεταξύ ενός σημαντικού οικολογικού προβλήματος και την έλλειψη πολιτικής δράσης σαν απάντηση στο πρόβλημα", συνέχισε.

Οι απότομες αλλαγές είναι ένα από τα δυσκολότερα πράγματα για να τα προβλέψει κάποιος, έστω κι αν ακόμα ο αντίκτυπός τους μπορεί να είναι καταστρεπτικός. Αλλά είναι η περιβαλλοντική κατάρρευση αναπόφευκτη;

"Σαφώς, η τάση της συνεχιζόμενης υποβάθμισης των περισσότερων λειτουργιών των οικοσυστημάτων και η συνεχιζόμενη αύξηση για ζήτηση για αυτές τις ίδιες λειτουργίες δεν μπορεί να συνεχιστεί",  τόνισε ο Reid.

"Αλλά η Αξιολόγηση της Χιλιετίας δείχνει ότι κατά τα επόμενα 50 χρόνια, ο κίνδυνος δεν είναι κάποιας παγκόσμιας περιβαλλοντικής κατάρρευσης, αλλά μάλλον ο κίνδυνος πολλών τοπικών και περιφερειακών καταρρεύσεων σε ειδικές λειτουργίες οικοσυστημάτων. Βλέπουμε ήδη καταρρεύσεις - στα αποθέματα αλιείας, νεκρές ζώνες στη θάλασσα, υποβάθμιση του εδάφους που υπονομεύουν την φυτική παραγωγή, εξαφανίσεις των ειδών", συμπλήρωσε.

Μεταξύ 1960 και 2000, ο παγκόσμιος πληθυσμός διπλασιάστηκε από τρία σε έξι δισεκατομμύρια. Συγχρόνως, η παγκόσμια οικονομία αυξήθηκε περισσότερο από έξι φορές ενώ η παραγωγή τροφίμων και η κατανάλωση του πόσιμου νερού υπερδιπλασιάστηκε, με την κατανάλωση της ξυλείας να αυξάνεται κατά 50%.

Κίνδυνος για την ποικιλομορφία

Εν τω μεταξύ, οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν επηρεάσει άμεσα την ποικιλομορφία των άγριων ζώων και φυτών. Υπάρχουν, περίπου, 100 τεκμηριωμένες εξαφανίσεις κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, αλλά οι επιστήμονες θεωρούν ότι ο ρυθμός που εξαφανίζονται τα ζώα και τα φυτά είναι περίπου 1.000 φορές υψηλότερος από το φυσιολογικό επίπεδο.

"Οι άνθρωποι βασικά και σε σημαντική έκταση αμετάκλητα αλλάζουν την ποικιλομορφία της ζωής πάνω στη γη και οι περισσότερες από αυτές τις αλλαγές αντιπροσωπεύουν μια μείωση της βιοποικιλότητας", διαπιστώνει η Αξιολόγηση του Οικοσυστήματος της Χιλιετίας.

Η κατανομή των ειδών σε όλο τον κόσμο τείνει να γίνει πιο ομοιογενής καθώς εξαπλώνονται τα ζώα και τα φυτά από τη μια περιοχή στην άλλη, σε περιοχές στις οποίες δεν θα ζούσαν κανονικά, συχνά με καταστρεπτικά αποτελέσματα. Παραδείγματος χάριν, η θάλασσα της Βαλτικής περιέχει 100 μη ιθαγενή είδη, των οποίων το ένα τρίτο προέρχεται από τις μεγάλες λίμνες της Βόρειας Αμερικής. Εν τω μεταξύ, ένα παρόμοιο ποσοστό των 170 μη ιθαγενών ειδών που βρίσκονται στις μεγάλες λίμνες προέρχεται από τη Βαλτική.

"Με άλλα λόγια, τα είδη σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου γίνονται παρόμοια με άλλες περιοχές .... Περίπου το 10 έως 30 τοις εκατό των θηλαστικών, των πουλιών και των αμφιβίων απειλούνται αυτήν την περίοδο με εξαφάνιση. Η γενετική ποικιλομορφία έχει  συνολικά μειωθεί, ιδιαίτερα μεταξύ των καλλιεργημένων ειδών", προειδοποιεί η έκθεση.

Εντατικοποίηση της καλλιέργειας

Η γεωργική εντατικοποίηση, που έφερε την πράσινη επανάσταση και βοήθησε να τραφεί ο κόσμος στις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, συνετέλεσε στην απώλεια της γενετικής ποικιλομορφίας. "Σήμερα, στο 80% των εκτάσεων όπου καλλιεργείται σίτος στις αναπτυσσόμενες χώρες και στο 75% όλων των ορυζώνων της Ασίας, φυτεύονται σύγχρονες ποικιλίες", αναφέρεται στην έκθεση Αξιολόγηση Οικοσυστημάτων της Χιλιετίας. Ο Reid ανέφερε ότι οι συντάκτες της Αξιολόγησης ανησύχησαν για την κατάσταση των περιοχών με εκτεταμένη ξηρασία  - μια περιοχή που καλύπτει το 41% της επιφάνειας όπου κατοικούν συνολικά δύο δισεκατομμύρια άνθρωπο, πολλοί από τους οποίους είναι οι φτωχότεροι στον κόσμο.

Στις περιοχές αυτές  η παραγωγή σιτηρών ή χόρτων για τα ζώα περιορίζεται αρκετά από τις ελάχιστες βροχοπτώσεις. Περίπου το 90% των περιοχών αυτών βρίσκονται στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η διαθεσιμότητα του πόσιμου νερού είναι ένα ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα.

Το ένα τρίτο των ανθρώπων ζει σε περιοχές στις οποίες βρίσκεται μόνο το 8%  του πόσιμου νερού βρήκαν επιστήμονες. "Μας ανησυχεί ιδιαίτερα το στοιχείο της ισχυρής διασύνδεσης μεταξύ της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων στις άγονες περιοχές και της ένδειας που υπάρχει εκεί", ανέφερε ο Reid.

"Επιπλέον, ενώ ιστορικά, η αύξηση των πληθυσμών είναι υψηλότερη είτε στις αστικές περιοχές είτε στα παραγωγικότερα οικοσυστήματα (εκεί που υπάρχουν καλλιεργούμενα εδάφη), αυτό αλλάζει στη δεκαετία του '90 και ο υψηλότερος ρυθμός αύξησης είναι τώρα οι ξηρές περιοχές - οικοσυστήματα με τη χαμηλότερη ικανότητα υποστήριξης αυτής της αύξησης".

"Αυτά τα προβλήματα της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων και της καταστροφής που προκαλεί στην ευημερία των ανθρώπων, σαφώς βοήθησε τις συγκρούσεις που βλέπουμε σε πολλές τέτοιες ερημικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων και περιοχών της Αφρικής και της κεντρικής Ασίας", συνέχισε ο ίδιος.

Οι φτωχοί άνθρωποι που ζουν σε άγονες και ξηρές περιοχές διατρέχουν το πιο μεγαλύτερο κίνδυνο της περιβαλλοντικής κατάρρευσης. Πολλοί από αυτούς ήδη ζουν χωρίς υποστήριξη - μεταξύ του 10 και του 20% του εδάφους σε αυτές τις ξηρές περιοχές διαβρώνεται ή υποβιβάζεται.

"Οι προοπτικές ανάπτυξης στις περιοχές αυτές των αναπτυσσόμενων χωρών εξαρτώνται ιδιαίτερα από τις ενέργειες που θα ληφθούν για να επιβραδυνθεί και να αντιστραφεί η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων", λέει η Αξιολόγηση της Χιλιετίας.

Δράσεις που πρέπει να ληφθούν

Αλλά τι μπορεί να γίνει σε έναν αιώνα που αναμένεται ο ανθρώπινος πληθυσμός να αυξηθεί κατά 50 τοις εκατό;

Το συμβούλιο της Αξιολόγησης της Χιλιετίας τόνισε: "Το εξαιρετικά σημαντικό συμπέρασμα αυτής της αξιολόγησης είναι ότι βρίσκεται μέσα στις δυνατότητες των κοινωνιών να μειώσουν τις πιέσεις πάνω στους πόρους του πλανήτη, ενώ θα συνεχίσουμε να τους χρησιμοποιούμε για να φέρουμε ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο σε όλους.

"Η επίτευξη αυτού του στόχου, εντούτοις, θα απαιτήσει πρώτον ριζικές αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η Φύση σε κάθε επίπεδο της λήψης αποφάσεων, καθώς και νέους τρόπων συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης, της επιχείρησης και της κοινωνίας των πολιτών. Τα προειδοποιητικά σημάδια είναι εκεί για όλους μας. Το μέλλον βρίσκεται τώρα στα χέρια μας", εξήγησαν.

Αλλά τι πρέπει να κάνουμε τώρα και τι πρέπει να προγραμματίσουμε για τα επόμενα 50 χρόνια;

Ο Reid απάντησε ότι πρέπει να υπάρξει μια θεμελιώδης επαναξιολόγηση για το πώς βλέπουμε τους παγκόσμιους φυσικούς πόρους. "Αυτή είναι και η καρδιά του προβλήματος: η προστασία των πόρων της φύσης δεν θα έχει προτεραιότητα, όσο θα υπάρχει η αντίληψη ότι είναι ελεύθεροι και απεριόριστοι από εκείνους που τους χρησιμοποιούν", είπε ο Reid.

"Πρέπει απλά να επιβάλλουμε πολιτικές που να παίρνουν υπ' όψιν τους το κόστος της Φύσης", προσθέτει.

"Υπάρχει ένα τεράστιο πεδίο δράσεων που μπορούν να γίνουν βραχυπρόθεσμα για να μειώσουν την υποβάθμιση - παραδείγματος χάριν, οι αιτίες για κάποια από τα σημαντικότερα προβλήματα, όπως είναι η κατάρρευση της αλιείας, η αλλαγή του κλίματος, και το υπερβολικά θρεπτικό φορτίο των υδάτινων πόρων είναι σαφή - πολλές χώρες έχουν αναπτύξει πολιτικές που ενθαρρύνουν την υπερβολική συγκομιδή, τη χρήση ορυκτών καυσίμων, ή την υπερβολική χρήση λιπασμάτων.

"Αλλά όσο σημαντικές κι εάν είναι αυτές οι βραχυπρόθεσμες αποτυπώσεις, οι άνθρωποι μακροπρόθεσμα πρέπει και να ενισχύσουν την χρήση ορισμένων πόρων (πχ ανανεώσιμων) και να μειώσουν την κατανάλωση άλλων. Αυτό όμως απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά", εξήγησε.

Πολλοί οικολόγοι θα συμφωνούσαν, και θα επιθυμούσαν οι πολιτικοί να πάνε ακόμα πιο πέρα.

"Τα συμπεράσματα της Αξιολόγησης της Χιλιετίας είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα", τονίζει ο Roger Higman, από την οργάνωση Φίλοι της Γης (Friends of the Earth).

"Δηλαδή δεν μπορούμε να διατηρήσουμε το υψηλό βιοτικό επίπεδο, εάν δεν φροντίσουμε τους πόρους της Γης, τους αναγκαίους για τη ζωή", λέει ο Higman.

"Ακόμα η Αξιολόγηση δεν έχει προχωρήσει πιο πέρα, στο να διευκρινίσει τις ριζικές λύσεις που απαιτούνται. Εάν πρόκειται να σεβαστούμε τα όρια που επιβάλλονται από τη Φύση, και να εξασφαλίσουμε την ευημερία όλης της ανθρωπότητας, πρέπει να διευθύνουμε την παγκόσμια οικονομία έτσι, ώστε να παραγάγουμε μια δικαιότερη κατανομή των γήινων πόρων", πρόσθεσε.

Τα σημαντικότερα  προβλήματα αιχμής

ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ

• Το 60% των συστημάτων του παγκόσμιου οικοσυστήματος έχει υποβαθμιστεί  

• Από τα 24 εκτιμούμενα οικοσυστήματα, τα 15 έχουν καταστραφεί.

• Περίπου το 20% των κοραλλιών χάθηκαν σε μόλις 20 χρόνια, το 20% είναι υποβαθμισμένο

• Η τροφική μόλυνση έχει οδηγήσει στον ευτροφισμό του νερού και νεκρές παραλιακές ζώνες

• Η εξαφάνιση των ειδών είναι τώρα 100-1.000 φορές πιο πάνω από τα κανονικά επίπεδα

• Περίπου το 10%-30% των θηλαστικών, πουλιών και αμφιβίων απειλείται σήμερα με εξαφάνιση

ΝΕΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Καθώς ο πληθυσμός αυξάνεται και ο ζωτικός χώρος επεκτείνονται στα παλιά δάση, οι πιθανότητες μιας επιδημίας ενός νέου μολυσματικού παράγοντα αυξάνονται. Η παγκόσμια διασύνδεση τονίζει την απειλή, και η εμφάνιση του SAR και της γρίπης των πτηνών είναι κύρια παραδείγματα των ασθενειών που διαδίδονται από τα ζώα προς τους ανθρώπους.

ΞΕΝΑ ΕΙΔΗ

Η εισαγωγή ενός ξένου είδους - είτε είναι ζώο, είτε φυτό είτε μικρόβιο - μπορεί να οδηγήσει σε μια γρήγορη αλλαγή στα οικοσυστήματα. Ένα είδος μυδιού που εισήχθησαν στη Βόρεια Αμερική οδήγησαν στην εξάλειψη των γηγενών μαλακίων και προκάλεσαν την καταστροφή σε 26 σημαντικά είδη αλιείας στη Μαύρη Θάλασσα.

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΚΙΩΝ

Πολλές θρεπτικές ουσίες, που οφείλονται και στα αζωτούχα λιπάσματα, οδηγούνται σε υδάτινα περιβάλλοντα. Έτσι, αναπτύσσονται υπερβολικά τα φύκια (φαινόμενο υπερτροφισμού). Αυτό μπορεί να στερήσει από την πανίδα το οξυγόνο αλλά και να δηλητηριαστεί το πόσιμο νερό των λιμνών και ποταμών καθώς χύνονται εκεί τοξικές ουσίες.

ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΚΟΡΑΛΛΙΟΓΕΝΩΝ ΥΦΑΛΩΝ

Σκόπελοι στους οποίους κυριάρχησαν τα κοράλλια έχουν αλλάξει ξαφνικά, γιατί εμφανίστηκαν εκεί μεγάλοι πληθυσμοί φυκιών, οι οποίοι έχουν εκμεταλλευθεί την αύξηση των θρεπτικών συστατικών, που έρχονται από την στεριά. Πολλοί από τους κοραλλιογενείς υφάλους της Τζαμάικας έχουν αλλάξει και κυριαρχούν τώρα τα φύκια.

ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Η υπερβολική αλίευση μπορεί, και έχει, οδηγήσει στην κατάρρευση των παγκόσμιων αποθεμάτων σε ψάρια και άλλα είδη. Η εξαφάνιση συμβαίνει όταν υπάρχουν πολύ λίγοι ενήλικοι πληθυσμοί, ώστε να διατηρήσουν έναν βιώσιμο πληθυσμό. Αυτό έγινε και στην ανατολική ακτή της Νέας Γης το 1992 όταν εξαφανίστηκε ο βακαλάος.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Σε έναν θερμότερο κόσμο, η κάλυψη του εδάφους μπορεί να αλλάξει, προκαλώντας κι άλλη άνοδο της θερμοκρασίας. Η βλάστηση της περιοχής Sahel της βόρειας Αφρικής εξαρτάται από τις βροχοπτώσεις. Μικρές αλλαγές στη βροχή μπορούν να οδηγήσουν στην εξαφάνιση της βλάστησης, εδαφολογική διάβρωση και άλλες μειώσεις στις βροχοπτώσεις.